ΣΑΜΠΑΣ - ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ο Σαμπάς (127 κάτοικοι το 2001) είναι χωριό του Δήμου Μινώα Πεδιάδος, του νομού Ηρακλείου στην επαρχία Πεδιάδας σε υψόμετρο 330 μ. στο τριακοστό χιλιόμετρο της οδικής αρτηρίας προς Καστέλι Πεδιάδας. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία. Κύρια προϊόντα είναι η σουλτανίνα , τα σταφύλια και το λάδι. Υδρεύεται από τις πηγές του Αγ .Μάμα . Ιεροί ναοί είναι του Προφήτη Ηλία μέσα στο χωριό και εξωκλήσια αυτά του Αγίου Νικολάου και των Εισοδίων της Θεοτόκου, αμφότερα με ασβεστωμένες τοιχογραφίες

Ιστορικά στοιχεία

Πιστεύεται ότι το χωριό κατοικείται από τα πολύ παλιά χρόνια και είχε την ονομασία Θεναί ή Σύλος.
Στον Καστροφύλακα (Κ 95) αναφέρεται με το όνομα Saba, με 80 κατ. το 1583. Οι Τούρκοι κατέλαβαν το Σαμπά το 1657 και το χωριό ερημώθηκε, με αποτέλεσμα να απομείνουν μόλις 5 οικογένειες Χριστιανών. Διοικήθηκε ως το 1840 με δεσποτικό τρόπο από τους γενίτσαρους του Θραψανού. Έπειτα έγινε μικρή κωμόπολη, με την εγκατάσταση σε αυτήν κατοίκων από το Οροπέδιο του Λασιθίου. Υπάχθηκε στο δήμο Καστελίου και παρέμεινε σε αυτόν ως το 1898, για να προσαρτηθεί στην Κοινότητα Ζωφόρων.
Ως προς την προέλευση της ονομασίας του χωριού, υπάρχει μια εκδοχή, η οποία θεωρεί ότι το όνομα Σαμπάς είναι τούρκικης προέλευσης και σημαίνει "πολύ πρωί".