ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ... ΣΤΗΝ ΤΥΛΙΣΟ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ένα πανάρχαιο έθιμο, που συναντάται σε διάφορους πολιτισμούς και θρησκείες ανα τους αιώνες, αναβιώνει στο χωριό της Τυλίσου στην κρητική του εκδοχή. Όσοι έχουν συγγενείς θαμμένους στο νεκροταφείο του χωριού συναντιούνται κάθε χρόνο τη δευτέρα του Πάσχα για να τους μνημονεύσουν και να μοιραστούν μαζί τους τα γιορτινά φαγητά του Πάσχα, σε μια συνάντηση-γέφυρα μεταξύ των δύο κόσμων.

Είναι Δευτέρα του Πάσχα στην Τύλισο και από νωρίς το πρωί βλέπεις κόσμο με ταπεράκια και ταψιά στο χέρι να κατευθύνεται προς το νεκροταφείο, λίγα μέτρα έξω από τον οικισμό. Ήδη από τις 8 το πρωί πιάτα με πασχαλινούς μεζέδες απλώνονται πάνω στους τάφους, τα καντηλάκια και τα θυμιατήρια ανάβουν και η «άκρα του τάφου σιωπή» σπάει από την ξαφνική κοσμοσυρροή.

Ο παπάς του χωριού περνάει από τάφο σε τάφο κάνοντας ένα μικρό (αλλά μαζικό) μνημόσυνο και αμέσως μετά οι συγγενείς προσφέρουν φαγητό και κρασί στους τριγύρω, που με τη σειρά τους κάνουν το ίδιο. Καλτσούνια, παξιμαδάκια, κόκκινα αυγά, μέχρι και αρνί και κοκορέτσι αλλάζουν χέρια πάνω από τα μνήματα, σε γιορτινό κλίμα που νικάει τη θλίψη.

Μακάβριο; Για την ακρίβεια όχι… πρόκειται για ένα αρχαίο έθιμο με ρίζες στη Μινωϊκή εποχή, το οποίο επιβίωσε από γενιά σε γενιά μέχρι σήμερα και προσαρμόστηκε στη σύγχρονη θρησκεία ώστε να μεταφέρει το χαρμόσυνο μήνυμα της ανάστασης και την οικογενειακή θαλπωρή των ημερών στους νεκρούς συγγενείς και φίλους.

Η πίστη στην αθανασία της ψυχής και η ανάγκη να διατηρούμε επαφή με τους προγόνους μας είναι (και ήταν) μέρος των περισσότερων πολιτισμών, και τέτοια «παράδοξα» έθιμα προφανώς δεν είναι αποκλειστικότητα της Τυλίσου. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα παρόμοιο έθιμο στο Γηρομέρι Θεσπρωτίας, όπου τη Δευτέρα του Πάσχα οι κάτοικοι μνημονεύουν τους νεκρούς τους μετα μουσικής, παίζοντας όργανα και τραγουδώντας ανάμεσα στους τάφους. Ωστόσο, η πιο διάσημη εκδοχή τέτοιου εθίμου παγκοσμίως, είναι μάλλον η φαντασμαγορική «Μέρα των Νεκρών» στο Μεξικό, όπου γίνονται προσφορές (φαγητά, γλυκά, ζαχαρωτά, αγαπημένα αντικείμενα κ.ά.) στους τάφους των οικείων νεκρών - μια επίσης πανάρχαια παράδοση που έχει τις απαρχές της στην εποχή των Αζτέκων.