ΤΡΙΩΔΙΟ Λέγεται η χρονική περίοδος που αρχίζει με την Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Οι ύμνοι που ψάλλονται αυτή την περίοδο έχουν μόνο τρεις ωδές (ενώ συνήθως έχουν εννιά).
Α΄ Μέρος του Τριωδίου:
Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου:
Η εκκλησία θέλει να μας εμπνεύσει την ταπείνωση του Τελώνη και να μας προφυλάξει από την υπερηφάνεια του Φαρισαίου.
Κυριακή του Ασώτου:
Τρία πράγματα τονίζει η παραβολή:
α) την άθλια κατάσταση του αμαρτωλού,
β) την αξία της μετάνοιας και
γ) το μέγεθος της θείας ευσπλαχνίας.
Κυριακή της Απόκρεω:
Λέγεται έτσι διότι μετά την Κυριακή αυτή απέχουμε από το κρέας. Τη μέρα αυτή η Εκκλησία μας φέρνει στη μνήμη μας τη φοβερή Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου.
Κυριακή της Τυρινής:
Λέγεται έτσι διότι μετά τη μέρα αυτή καθώς και την εβδομάδα που προηγείται τρώμε τυριά και άλλα γαλακτώδη.
Το Ευαγγέλιο της μέρας αυτής τονίζει τρία πράγματα:
α) Αν δε συγχωρήσουμε αυτούς που μας έφταιξαν δε θα μας συγχωρήσει και μας ο Θεός.
β) η νηστεία να μη γίνεται αφορμή επίδειξης όπως έκαναν οι Φαρισαίοι.
γ) να θησαυρίζουμε πνευματικούς θησαυρούς (αρετές, ελεημοσύνη...) στον ουρανό.
Τη μέρα αυτή η εκκλησία, μας θυμίζει την εξορία του Αδάμ από τον Παράδεισο.
Β΄ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ: ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Από την καθαρά Δευτέρα αρχίζει η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που είναι περίοδος προσευχής, νηστείας, πνευματικής περισυλλογής, ιερών ακολουθιών και έντονου πνευματικού αγώνα, ώστε αφού καθαρίσουμε τους εαυτούς μας να προετοιμαστούμε όσο γίνεται καλύτερα για το Πάσχα. Η νηστεία αυτή ονομάστηκε ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ διότι έγινε κατά μίμηση της νηστείας που έκανε ο Κύριος 40 μέρες. Ονομάστηκε μεγάλη για να διακρίνεται από την άλλη σαρανταήμερη νηστεία των Χριστουγέννων που είναι ελαφρότερη.
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τα απογεύματα, τελείται η ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου, που περιέχει ψαλμούς, τροπάρια και ευχές. Γνωστό είναι το τροπάριο « Κύριε των Δυνάμεων ».
Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τελείται Προηγιασμένη Θ. Λειτουργία. Ονομάζεται έτσι γιατί τα Τίμια Δώρα, ο Άρτος και ο Οίνος έχουν προαγιαστεί κατά τη Θ. Λειτουργία της Κυριακής που προηγήθηκε και είναι πια Σώμα και Αίμα Χριστού, τα οποία προσφέρονται προς μετάληψη. Κάθε Παρασκευή ψάλλεται ο Ακάθιστος ύμνος προς την Παναγία. Ψάλλονται κάθε φορά έξι οίκοι και τη Πέμπτη Παρασκευή όλοι μαζί.
A´ KYΡIAKH ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ.
Γιορτάζουμε την αναστήλωση των αγίων εικόνων και το θρίαμβο της ορθόδοξης πίστης κατά των εικονομάχων. Ψάλλεται το τροπάριο « Την άχραντον εικόναν Σου προσκυνούμεν Αγαθέ...».
Β΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ:
Μνήμη του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Ο Άγιος Γρηγόριος υπήρξε κορυφαίος Διδάσκαλος των ορθοδόξων δογμάτων και ακαταγώνιστος πολέμιος των κακοδοξιών.
Γ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΗΣ.
Η Εκκλησία μας προβάλλει για προσκύνηση τον Τίμιο Σταυρό, που είναι σύμβολο νίκης και δύναμης, όπλο κατά του διαβόλου, για να ενισχύσει τους πιστούς να συνεχίσουν τον αγώνα τους, που βρίσκονται περίπου στο μέσο της Τεσσαρακοστής. Ψάλλεται το τροπάριο: «Τον Σταυρό Σου προσκυνούμεν Δέσποτα και την αγίαν Σου Ανάστασιν δοξάζομεν».
Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ:
Μνήμη του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακας.
Ο Άγιος αυτός δόθηκε στην άσκηση και διετέλεσε ηγούμενος της μονής Σινά. Είναι γνωστός για το θαυμάσιο σύγγραμμα του : «Κλίμακα»(= η σκάλα των αρετών).
Την Πέμπτη της εβδομάδας αυτής ψάλλεται η ακολουθία του Μεγάλου Κανόνος, που λέγεται έτσι γιατί έχει πολλά τροπάρια και είναι μεγαλύτερος από τους άλλους Κανόνες. Συγγραφέας είναι ο Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης.
Ε΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ:
Μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας.
Η γυναίκα αυτή έζησε στην αρχή άσωτη ζωή, ύστερα όμως μετανόησε και έζησε 47 χρόνια στην έρημο με αυστηρή άσκηση.
Η Εκκλησία θέλει να τονίσει ότι και άνθρωποι που βυθίστηκαν στο βόρβορο της αμαρτίας, έφτασαν έπειτα την καθαρότητα των αγγέλων.
