7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1964 ΕΦΥΓΕ Ο ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Ο Σοφοκλής Ε. Βενιζέλος (Χανιά, 3 Νοεμβρίου 1894 – Επιβατηγό πλοίο «Ελλάς» εν πλω από τα Χανιά προς Πειραιά, 7 Φεβρουαρίου 1964) ήταν Έλληνας πολιτικός που διετέλεσε και πρωθυπουργός της χώρας για τρία μικρά διαστήματα στα μέσα του 20ού αιώνα.

Ο Σοφοκλής Βενιζέλος ήταν δευτερότοκος γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η μητέρα του, Μαρία Βενιζέλου, το γένος Σοφοκλή Κατελούζου ή Ελευθερίου, έπαθε λοίμωξη (επιλόχειο πυρετό) μετά την γέννηση του Σοφοκλή και υπέκυψε λίγες ημέρες αργότερα. Ο μεγάλος του αδελφός, Κυριάκος, και ο Σοφοκλής μεγάλωσαν κοντά στην θεία τους Μαριώ Βενιζέλου.

Το 1911, ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε δεκτός στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου αποφοίτησε με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Το 1920 παραιτήθηκε από τον Στρατό, για να εκλεγεί βουλευτής Χανίων στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου του ίδιου έτους, όμως με την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές αυτές ο Σοφοκλής Βενιζέλος ακολούθησε τον πατέρα του στην Νίκαια της Γαλλίας όπου παντρεύτηκε, στις 27 Δεκεμβρίου 1920 με την Κατερίνα Ζερβουδάκη.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την επάνοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην Ελλάδα το 1922, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επανήλθε στο στράτευμα και διορίσθηκε στρατιωτικός ακόλουθος στο Παρίσι, όπου παρέμεινε επί οκτώ χρόνια, για να αποστρατευθεί τελικά με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Το 1936, μετά τον θάνατο του πατέρα του, εκλέχθηκε στην διοικούσα επιτροπή του Κόμματος των Φιλελευθέρων.

Στον πόλεμο του 1940 ζήτησε να καταταγεί, όμως, η αίτησή του δεν έγινε δεκτή. Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, ακολούθησε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στην Αίγυπτο. Στις 7 Μαΐου του 1943 ανέλαβε το Υπουργείο Ναυτικού στην εξόριστη κυβέρνηση του Τσουδερού. Όταν ξέσπασε το κίνημα του Ναυτικού, ο Εμμανουήλ Τσουδερός παραιτήθηκε και έτσι ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την πρωθυπουργία της εξόριστης κυβέρνησης στις 14 Απριλίου του 1944. Μέσα σε τρεις ημέρες, ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατέστειλε το κίνημα του Ναυτικού, αλλά με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Έχοντας χάσει την ευρύτερη λαϊκή αποδοχή που απολάμβανε μέχρι τότε, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναγκάσθηκε να παραιτηθεί δώδεκα ημέρες αργότερα (26 Απριλίου 1944), προκειμένου να σχηματισθεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και να επέλθει ηρεμία στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, παρέμεινε ως αντιπρόεδρος έως τον Αύγουστο του 1944. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1944, ο Σοφοκλής Βενιζέλος συμμετείχε στην τελευταία εξόριστη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και έξι υπουργοί της «κυβέρνησης του βουνού» (ΠΕΕΑ).

Μετά την απελευθέρωση, ο Σοφοκλής Βενιζέλος επέστρεψε στην Ελλάδα. Στις 30 Αυγούστου του 1945 ανακηρύχθηκε υπαρχηγός των Φιλελευθέρων, με αρχηγό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη.

Τον Φεβρουάριο του 1946, το Κόμμα των Φιλελευθέρων διασπάσθηκε, και ο Σοφοκλής Βενιζέλος ανέλαβε την ηγεσία του Κόμματος των Βενιζελικών Φιλελευθέρων, ενώ στις πρώτες μετακατοχικές εκλογές, ένα μήνα αργότερα, πολιτεύθηκε με τον κόμμα Εθνική Πολιτική Ένωσις (ΕΠΕ), συνυποψήφιος με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Τον Απρίλιο του 1946, ανέλαβε υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην ολιγοήμερη κυβέρνηση του Παναγιώτη Πουλίτσα, από την οποία παραιτήθηκε μαζί με τον Παπανδρέου και τον Κανελλόπουλο, επειδή οι τρεις τους διαφώνησαν με την πρόθεση της κυβέρνησης να επισπεύσει το δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας. Το 1947 έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Στρατιωτικών και Προσωρινώς Υγιεινής και Αεροπορίας καθώς και υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου, εντεταλμένος εις τον συντονισμόν των υπουργείων των εχόντων σχέσιν με την ασφάλειαν της χώρας και προσωρινά υπουργός Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων και αργότερα υπουργός Ναυτικών στην Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου 1947.

Οι Φιλελεύθεροι επανενώθηκαν το 1947 και ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε εκ νέου υπαρχηγός και κατόπιν αρχηγός του κόμματος (Νοέμβριος 1948). Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Στην κυβέρνηση Πλαστήρα (1951–1952) μετείχε ως αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών, και αναπλήρωσε τον Πλαστήρα μετά την ασθένειά του (11 Μαρτίου 1952). Κατά την περίοδο αυτή, ο Σοφοκλής Βενιζέλος διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (εισδοχή στις 20 Σεπτεμβρίου 1951, επικύρωση από την Βουλή των Ελλήνων στις 18 Φεβρουαρίου 1952), αποδέχθηκε την συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο της Κορέας μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ, και έδωσε το δικαίωμα τού εκλέγειν και εκλέγεσθαι και στις γυναίκες (Νόμος 2159/1952).

Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1952 από τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική. Επανήλθε λίγο καιρό αργότερα για να ιδρύσει την Φιλελεύθερη Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ), αφού πρώτα διαφώνησε με τον Γεώργιο Παπανδρέου.

Στις εκλογές του 1956, η ΦΔΕ εξέλεξε 46 βουλευτές, και ο ίδιος ο Σοφοκλής Βενιζέλος εκλέχθηκε βουλευτής Δωδεκανήσων. Το 1958 εξομάλυνε τις σχέσεις του με τον Γεώργιο Παπανδρέου, για να ιδρύσουν μαζί την Ένωση Κέντρου. Το 1961 οι σχέσεις του με τον Παπανδρέου πέρασαν άλλη μία κρίση και, για ένα σύντομο διάστημα, ο Σοφοκλής Βενιζέλος φλέρταρε πολιτικά με την ΕΡΕ του Καραμανλή.

Γρήγορα όμως οι σχέσεις του με τον Παπανδρέου εξομαλύνθηκαν και πάλι. Έτσι, μετά την εκλογική νίκη της Ενώσεως Κέντρου στις 3 Νοεμβρίου του 1963, ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών. Δέκα μέρες πριν από τις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964, κατά την οποία η Ένωση Κέντρου κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία, ο Σοφοκλής Βενιζέλος πέθανε από καρδιακή προσβολή πάνω στο επιβατικό πλοίο «Ελλάς», το οποίο έπλεε από τα Χανιά στον Πειραιά. Τάφηκε στο Ακρωτήρι Χανίων δίπλα στον πατέρα του.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Το απόγευμα της παραμονής του θανάτου του, ακριβώς 10 ημέρες πριν τις εκλογές που χάρισαν τη συντριπτική πλειοψηφία στην Ένωση Κέντρου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος την ώρα που εκφωνούσε πολιτικό λόγο στον λαό των Χανίων αισθάνθηκε μια ελαφρά αδιαθεσία με δύσπνοια που ξεπέρασε με χάπια και νερό. Συνέχισε όμως την ομιλία του, με το πέρας της οποίας κατευθύνθηκε στη Σούδα όπου τον ανέμενε το Ε/Γ Α/Π ΕΛΛΑΣ με το οποίο και πραγματοποιούσε την περιοδεία του στην Κρήτη. Στις 21.00 δόθηκε επί του πλοίου γεύμα και στις 23.00 το πλοίο αναχώρησε για Πειραιά.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα ζήτησε επειγόντως από τον καμαρότο, που τον αντίκρισε χλωμό με έντονη δύσπνοια, τον γιατρό του, καρδιολόγο Γ. Καρούζο, που τον συνόδευε στην περιοδεία. Ο γιατρός αντιλήφθηκε ότι είχε οξύ πνευμονικό οίδημα και προσπάθησε να το αντιμετωπίσει με ενέσεις, ωστόσο παρά τις προσπάθειές του ο μεγάλος πολιτικός κάποια στιγμή έχασε τις αισθήσεις του και πέθανε. Το πλοίο αμέσως άλλαξε πορεία και επέστρεψε στη Σούδα. Στο ημερολόγιο Γέφυρας του πλοίου ο Πλοίαρχος προέβη στη λακωνική καταχώρηση:

-"01.05 της Παρασκευής 7ης Φεβρουαρίου 1964. Επί του πλοίου και καθ΄ ον χρόνον επεστρέφαμεν εις Πειραιά εκ Χανίων, απεβίωσε ο κ. Σοφοκλής Βενιζέλος. Εις τον ασθενήσαντα αρχηγόν, παρέσχε τας πρώτας βοηθείας ο προσωπικός του ιατρός κ. Καρούζος". Στο ιατρικό ανακοινωθέν γράφτηκε απλώς ότι "ο πρόεδρος έφυγε από βαρύτατο κολάπσους και εκ κοιλιακής μαρμαρυγής"

Το μεσημέρι της επομένης ο Σοφοκλής Βενιζέλος κηδεύτηκε στο Ακρωτήρι Χανίων, ακριβώς δίπλα στον πατέρα του, ενώ ολόκληρη η Κρήτη είχε βυθιστεί στο πένθος. Στην κηδεία του, τον ασθενούντα Βασιλέα Παύλο εκπροσώπησε ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος