ΟΙ ΦΑΡΟΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΦΑΡΟΣ ΧΑΝΙΩΝ

Πάνω από 5 αιώνες στέκεται ο φάρος του παλιού λιμανιού των Χανίων. Ο φάρος που έχει γίνει σήμα αναγνώρισης της πόλης σ' όλο τον κόσμο. Η ιστορία του συνδέεται με την ιστορία του λιμανιού. Το 1212μ.χ. οι Ενετοί κατέκτησαν όλη την Κρήτη. Τότε αποφάσισαν να οικοδομήσουν μια νέα πόλη πάνω στην αρχαία Κυδωνία (τα σημερινά Χανιά). Το λιμάνι δεν είναι όλο φυσικό. Αρχίζει να κατασκευάζεται ανάμεσα στο 1320 και 1356μ.χ. το έργο συνεχίστηκε για τα επόμενα 200 χρόνια οπότε κατασκευάστηκε και ο φάρος σε διαφορετική μορφή από τη σημερινή. 

Από το 1645 μέχρι το 1830 στην Κρήτη παρέμεναν Τούρκοι κατακτητές. 

Αυτοί δεν χρησιμοποιούσαν το λιμάνι των Χανίων αλλά αυτό της Σούδας. Έτσι με τα χρόνια ο φάρος καταστράφηκε αφού κανείς δεν φρόντιζε για την συντήρησή του. Το 1830 οι Aγγλοι έδωσαν την Κρήτη στους Αιγύπτιους. Τότε έγιναν πολλά δημόσια έργα. Ο φάρος επισκευάστηκε πάνω στην αρχική του βάση. Όμως ο νέος φάρος είναι διαφορετικός από τον παλιό, μοιάζει πιο πολύ με μιναρέ. Έχει εσωτερική σκάλα που οδηγεί σε μπαλκόνι με γυάλινο πυργίσκο. Έρευνες που έγιναν τον τελευταίο καιρό για την αντικατάσταση του φάρου έδειξαν ότι η βάση του φάρου που είναι Ενετική χωρίζεται από τον υπόλοιπο φάρο με ξύλινη σχάρα.

ΦΑΡΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

Πολυσυζητημένος, επιβλητικός, “σύντροφος” για πολλούς, ο Φάρος μπέρδεψε ή τον μπερδέψανε για την καταγωγή του… Άλλοι τον ήθελαν τουρκικό, άλλοι βενετσιάνικο… Μα πρόσφατες έρευνες, έδειξαν πως η καταγωγή του είναι αιγυπτιακή και χτίστηκε το 1838, επί Αιγυπτιοκρατίας του Μεχμέτ Αλή. Ήταν η περίοδος 1830-1840, που η Κρήτη είχε παραχωρηθεί στους Αιγυπτίους, ως αντάλλαγμα των υπηρεσιών τους στο Σουλτάνο στην Κρήτη και την Πελοπόννησο, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η κατασκευή του Ρεθυμνιώτικου Φάρου εντάχθηκε στο πρόγραμμα των λιμενικών έργων που έγιναν στην Κρήτη κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής κατοχής για την ανασυγκρότηση του νησιού.

          Έχει ανατολίτικες γραμμές και θυμίζει μιναρέ. Το ύψος του πέτρινου πύργου του Φάρου φτάνει τα εννέα μέτρα και το εστιακό του ύψος είναι 49 μέτρα, με εύκολη πρόσβαση ευτυχώς για τους ρομαντικούς, δυστυχώς όμως και για όσους επιθυμούν με χημικά χρώματα να στείλουν μηνύματα, σχεδιάζοντας, γράφοντας, πληγώνοντας το πέτρινο σώμα του Φάρου.

         Τραγουδήθηκε, κράτησε συντροφιά σε παρέες από τα παλιά έως και τα τωρινά παρεάκια των φοιτητών της πόλης, έγινε μαντινάδα, παραδοσιακό τραγούδι, και στίχος για ερωτικό κάλεσμα… Όμως, αφού πέρασε και την χρονική γραμμή του 21ου αιώνα, παραμένει σκοτεινός. Ένα από τα πιο όμορφα μνημεία του Ρεθύμνου, ο Φάρος, μόλις πέσει η νύχτα, «σβήνει» από τα μάτια εξαιτίας του σχεδόν ανύπαρκτου φωτισμού του. Οι φωνές για ανάδειξη, συντήρηση, σεβασμό και ευλάβεια στο συγκεκριμένο μνημείο είναι πολλές. Στα θεμέλιά του υπάρχουν βαθιές πληγές από τη διάβρωση της θάλασσας, σπηλαιώσεις επικίνδυνες που έχουν δημιουργηθεί, οι οποίες χρήζουν άμεσης παρέμβασης από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Δύτες, μάλιστα, της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, έκαναν γνωστό με τις έρευνές τους πως το μνημείο «βρίσκεται στον αέρα», με επικίνδυνη κλίση που είναι ορατή από όλους, ειδικούς και μη.

           Η ανάγκη να συνεργαστούν οι φορείς, ώστε ο Φάρος του Ρεθύμνου να μπορεί με αξιώσεις να βλέπει το μέλλον, είναι κατά κοινή ομολογία τεράστια… Η δημοτική αρχή ενδιαφέρεται και βρίσκεται ήδη σε συνεννόηση με υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.

ΦΑΡΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1864 . Βρισκόταν χτισμένος μέσα στο λιμάνι του Ηρακλείου πάνω στο παλιό ενετικό φρούριο. Καταστράφηκε από τους Γερμανούς κατά τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο. Σήμερα σώζονται μόνο ερείπια του.

ΦΑΡΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ 
ΑΦΟΡΕΣΜΕΝΟΥ

Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1864 από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Το ύψος του πύργου του ειναι 9 μέτρα και τό εστιακό του ύψος είναι 49 μέτρα. Βρίσκεται στην άκρη του ακρωτηρίου ΄Αγιος Ιωάννης και εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο το 1912-13 μετά την λήξη των Βαλκανικών Πολέμων.

 Στο σημείο εδώ η παράδοση θέλει να βρίσκεται θαμμένος ο Καιάφας, για αυτό και το ακρωτήρι ονομάστηκε Αφορεσμένος.

.Εντάχθηκε στο Ελληνικό Φαρικό Δίκτυο στις 6 Μαΐου του 1915 και στο πλαίσιο ανασυγκρότησης του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου το 1951, επαναλειτούργησε με πηγή ενέργειας την ασετιλίνη. Σήμερα λειτουργεί ως αυτόματος φάρος με χρήση φωτοβολταϊκού συστήματος.

Με δεδομένο ότι ο φάρος του Αφορεσμένου αποτελεί ιστορικό μνημείο και προστατεύεται από τον Νόμο 3028/02 περί «Προστασίας Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς»

ΦΑΡΟΣ ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ

Στο ανατολικότερο άκρο της Κρήτης βρίσκεται κτισμένη μία εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Αγιο Ισίδωρο. Σύμφωνα με την παράδοση, την εκκλησία έκτισε ένας καλόγερος του Αγίου Όρους, που κατέληξε στην περιοχή εκείνη, αφού περιπλανήθηκε για αρκετό χρονικό διάστημα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα του Αιγαίου και Κρητικού Πελάγους. Η παράφραση του προφορικού λόγου μετέτρεψε την ονομασία σε Σίδερο, όπως παραμένει μέχρι και σήμερα το όνομα του κάβου πάνω στον οποίο είναι κτισμένη η εκκλησία.

Πολλά χρόνια μετά (1880) κτίστηκε ο ομώνυμος φάρος από την Γαλλική Εταιρεία Φάρων. Καταστράφηκε από τους Γερμανούς με την αποχώρησή τους από το νησί για να ξαναχτιστεί το 1948. Είναι εγκατεστημένος σε πέτρινο κυκλικό πύργο ύψους 15 μέτρων και με εστιακό ύψος 45 μέτρα. Δίπλα του υπάρχει πέτρινη κατοικία. Η πιο κοντινή πόλη είναι η Σητεία, η οποία απέχει περίπου πενήντα χιλιόμετρα.

ΦΑΡΟΣ ΚΑΒΟΣ ΔΡΕΠΑΝΟΥ

Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1864 από την Γαλλική εταιρεία φάρων. Το ύψος του οκταγωνικού του πύργου ειναι 7 μέτρα και τό εστιακό του ύψος είναι 60 μέτρα.

Δίπλα στο φάρο υπάρχει πέτρινη κατοικία. Βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Κρήτης, ανατολικά του στομίου του όρμου της Σούδας στο ακρωτήριο Δρέπανο 50 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Εντάχθηκε στο Ελληνικό φαρικό δίκτυο μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-13. Καταστράφηκε από τους Γερμανούς στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και ξαναχτίστηκε το 1948.Η περιοχή είναι βραχώδης, δυσπρόσιτη και το πιο κοντινό χωριό, που ονομάζεται Κόκκινο, απέχει περίπου δύο-τρεις ώρες με τα πόδια. Η ακτή είναι αφιλόξενη και επικίνδυνη για κάθε πλεούμενο που θα προσεγγίσει.

ΦΑΡΟΣ ΓΑΥΔΟΥ

Ο Νοτιότερος Φάρος της Ευρώπης και κάποτε ένας απ' τους ισχυρότερους στον κόσμο!!! Τον φάρο της Γαύδου είχε κατασκευάσει το 1880 η Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων, που είχε αναλάβει να κατασκευάσει όλους τους φάρους, οι οποίοι μετά το πέρας των βαλκανικών πολέμων περιήλθαν στην κατοχή της Ελλάδος.  Ήταν ισχυρός φάρος , το ύψος του πύργου του ήταν 14 μέτρα και με αίθριο καιρό φαίνονταν από 42 μίλια!!! Ο φάρος λειτουργούσε με πετρέλαιο και φυτίλι, ενώ σε ορατότητα και κατασκευή ήταν ο δεύτερος μετά από αυτόν της Γης του Πυρός. Απασχολούσε γύρω στα 10 άτομα, επιστάτες και φαροφύλακες. Είχαν κατασκευάσει πολλά σπίτια γύρω από τον φάρο που τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες των καυσίμων, για τον εκάστοτε επιστάτη και τους φαροφύλακες. Όμως ένα κατασκευαστικό λάθος που του έδινε ένα αρκετά μεγάλο  για τα δεδομένα της περιοχής εστιακό ύψος, σε συνδυασμό με τις χαμηλές και αρκετά πυκνές νεφώσεις της περιοχής, έκαναν τη λειτουργία του προβληματική όταν η νύχτα δεν ήταν απόλυτα διαυγής.

        Οριστική λύση στον προβληματισμό για την ανακατασκευή του έδωσαν οι Γερμανοί στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που όπως συνήθιζαν, κτύπησαν το φωτιστικό, προφανώς για να δημιουργήσουν προβλήματα στην ομαλή κυκλοφορία των συμμαχικών πλοίων. Σπίτια και φάρος από τα βομβαρδισμένα καύσιμα ανατινάχθηκαν στον αέρα. Τον ίδιο τον φάρο όμως τον ξήλωσαν αργότερα οι Γαυδιώτες! Όταν οι Γερμανοί κατέστρεψαν το φωτιστικό του φάρου της Γαύδου, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε στη συνέχεια να τον αναστηλώσει γιατί, λόγω του μεγάλου ύψους του, δεν εξυπηρετούσε σε τίποτε.

         Έτσι το φως του ιστορικού φάρου έσβησε. Προς αντικατάσταση αυτού κατασκευάσθηκε αργότερα άλλος φάρος στο ΝΑ ακρωτήρι της Γαύδου με αυτόματο σπινθήρα πάνω στο ακρωτήριο Τρυπητή, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Το 1989-1990 κατασκευάστηκε σ' αυτό το σημείο της Τρυπητής άλλος φάρος που λειτουργεί με φωτοβολταϊκά στοιχεία. Ωστόσο, με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Φάρος ανακαινίστηκε το 2003, χωρίς όμως να τοποθετηθεί και πάλι φωτιστικό στην κορυφή του. Έχει επιβλητικό μέγεθος, αλλά δεν φωτίζει πια...

       Σήμερα ο φάρος της Γαύδου δεν εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε. Παραμένει όμως εκεί καλοδιατηρημένος για να ξυπνάει μνήμες... Ο φάρος σήμερα, λειτουργεί και ως καφετέρια κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Το συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης ένα μουσείο για την ιστορία του φάρου με αίθουσες φωτογραφιών και παλιό εξοπλισμό.  Η βάση του παλιού φωτιστικού, η οποία ήταν κτυπημένη απ' τα αεροπλάνα τοποθετήθηκε σε μια μεριά κοντά στον φάρο, για να τη βλέπει ο κόσμος. Σήμερα ο φάρος αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα του νησιού με καταπληκτική θέα!!

ΦΑΡΟΣ ΕΛΑΦΟΝΗΣΙΟΥ

Η Ελαφόνησος Βρίσκεται στο ΝΔ άκρο της Κρήτης απέναντι από την ακτή της αφρικανικής Τρίπολης, με περίεργη γεωγραφική εμφάνιση. Μία σειρά βράχων και αβαθή ύδατα καθιστούν εφικτή την επικοινωνία με την Κρήτη, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν.

Οι σημερινές ονομασίες είναι Ελαφονήσι ή Λαφονήσι, Πρασσονήσι (Αρτεμις) και Πλακολήθρα (Πλακουρήθρα). Το Πρασσονήσι πήρε την ονομασία του από τα άγρια πράσσα που φυτρώνουν εκεί ενώ η Πλακολήθρα αποτελείται από ένα σύμπλεγμα χαμηλών σκοπέλων και υφάλων που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνοι για τα διερχόμενα πλοία όταν επικρατεί θαλασσοταραχή.

Γι αυτό και το πέρασμα του Λαφονησιού έχει ονομαστεί Τάφος των καραβιών! από τους ναυτικούς. Μετά το μεγάλο ναυάγιο του υπερωκεανίου Imperetrice το 1907 στο οποίο πνίγηκαν 300 άνθρωποι και θάφτηκαν ομαδικά στο νησί, τοποθετήθηκε φάρος που λειτουργούσε με πετρέλαιο.

Ο φάρος εκείνος ήταν αρκετά ψηλός με εσωτερική πέτρινη σκάλα που αριθμούσε 132 σκαλοπάτια και 12 σιδερένια. Δίπλα του χτίστηκαν καταλύματα των φαροφυλάκων με φούρνο και δεξαμενή συγκέντρωσης του νερού. Δυστυχώς, τότε προκειμένου να ψηθεί ο ασβέστης που χρειαζόταν για το χτίσιμο, με άδεια του τότε δημάρχου Κούνενι (Βάθης) κόπηκαν όλοι οι κέδροι και τα άλλα δέντρα του νησιού.Ο φάρος εκείνος ήταν ένα μηχάνημα με μία λάμπα από απλό γυαλί ή και με ένα ειδικό αμίαντο πυράκτωσης. Μία σιδερένια πλάκα γύριζε το φωτιστικό μηχανισμό που η ταχύτητά του ρυθμιζόταν με βάρη για κάθε 24ωρο. Ένας μηχανισμός δηλαδή παρόμοιος με τα παλιά ρολόγια του τοίχου.

Ο ανεφοδιασμός του με πετρέλαιο και άλλα απαραίτητα εφόδια γινόταν μία φορά ετησίως και πάντοτε τους καλοκαιρινούς μήνες, που οι καιροί ήταν ευνοϊκοί, με το "πλοίο των Φάρων", του τότε Βασιλικού Ναυτικού "Ωρίων", το οποίο είχε μετασκευαστεί ειδικά γι αυτό το σκοπό και του οποίου η προηγούμενη ονομασία ήταν Καρλόβασι.

Ο φάρος της Ελαφονήσου τοποθετήθηκε μετά από το ιστορικό ναυάγιο του υπερωκεάνιου Ιμπερατρίτσε του αυστροουγγρικού Λόυδ, που συνέβη στις ακτές του νησιού το χειμώνα του 1907. Στο ναυάγιο αυτό είχαν πνιγεί 300 άνθρωποι.

Το ναυάγιο του Imperatrice, που ήταν και η αιτία της κατασκευής του Φάρου στο Ελαφονήσι, αποτέλεσε μία μεγάλη τραγωδία της εποχής.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ