Ειναι η μεγαλύτερη πεδιάδα της νότιας Κρήτης στον Νομό Ηρακλείου στην οποία παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα οπωροκηπευτικών του νησιού. Τα τελευταία χρόνια οι βιολογικές καλλιέργειες έχουν αντικατασταθεί με θερμοκήπια. Η πρόσβαση στην περιοχή είναι σχετικά εύκολη αν και δεν υπάρχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες τουριστικές εγκαταστάσεις.
Επίσης φιλοξενεί εκτεταμένες καλλιέργειας ελιάς από όπου προέρχεται μεγάλο μέρος του εξαιρετικής ποιότητας κρητικού ελαιολάδου, καθώς και αμπέλια, κηπευτικές καλλιέργειες τόσο υπαίθριες όσο και θερμοκηπιακές. Μεγάλο μέρος των προϊόντων που παράγονται στη Μεσσαρά διατίθενται στην εσωτερική ελληνική αγορά ενώ γίνονται και εξαγωγές ελαιολάδου, φρέσκων σταφυλιών καθώς και άλλων προϊόντων στις αγορές της Γερμανίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας και άλλων χωρών.
Η εν λόγω πεδιάδα εκτείνεται από ανατολικά προς δυτικά στη νότια ακτή της Κρήτης. Βόρεια συνορεύει με την οροσειρά του Ψηλορείτη, ενώ νότια με την οροσειρά των Αστερουσίων
Πρόκειται για μια παράλια πεδιάδα, αφού νοτιοδυτικά βρέχεται από τον ομώνυμο κόλπο, που αποτελεί τμήμα του Λιβυκού πελάγους. Ένας ποταμός, ο Γεροπόταμος, διασχίζει αυτή την πεδιάδα και εκβάλλει στον κόλπο της Μεσαράς, στο δήμο Τυμπακίου. Δυο παραπόταμοι που καταλήγουν στον Γεροπόταμο είναι ο ποταμός Κουτσουλίδης και ο ποταμός Μάγερας, στο δ. Τυμπακίου.
Τα τελευταία χρόνια στην περιοχή έχει δημιουργηθεί μια τεχνητή λίμνη, το φράγμα της Φανερωμένης, με σκοπό την άρδευση ολόκληρης σχεδόν της πεδιάδας. Άλλος κοντινός ποταμός είναι ο Πλατύς, ο οποίος έρχεται από το νομό Ρεθύμνης και εκβάλλει στην Αγία Γαλήνη. Μερικά από τα χωριά που είναι κτισμένα στην κοιλάδα της Μεσαράς είναι οι Μοίρες, το Τυμπάκι, οι Άγιοι Δέκα, το Ασήμι, που είναι και έδρες δήμων, καθώς και άλλοι μικρότεροι οικισμοί.
Στη Μεσαρά βρίσκονται περιοχές με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Εκεί βρίσκονται ίχνη πολιτισμού από την Μινωική εποχή, καθώς περιέχει παγκοσμίως γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους όπως η Φαιστός και η Γόρτυνα. Άλλοι λιγότερο γνωστοί αρχαιολογικοί χώροι είναι η Αγία Τριάδα, ο Κομός και τα Μάταλα.
Στην πεδιάδα φιλοξενείται η Γεωργική Έκθεση Μεσαράς που λαμβάνει χώρα κάθε 2 χρόνια στους Βώρους από το 1988 και αποτελεί πλέον θεσμό για την περιοχή καθώς έχει συνεισφέρει αποτελεσματικά στη γεωργική ανάπτυξη της περιοχής, πράγμα που φαίνεται και από την επιτυχή διεξαγωγή της.
