Ο ΓΙΟΥΧΤΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΝΩΝ ... Ο ΔΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ...

Η κωμόπολη των Αρχανών βρίσκεται κτισμένη στις παρυφές του όρους Γιούχτας, που θεωρείται το σημαντικότερο βουνό της ευρύτερης περιοχής, όχι μόνο για τη θέση και το σχέδιό του που θυμίζει ανθρώπινο κεφάλι, αλλά και για την αρχαιολογική και οικολογική του αξία. Ο Γιούχτας έχει ύψος 811 μέτρα και σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν το μέρος που τάφηκε ο Δίας. Με τον Δία εξάλλου σχετίζεται και το ανθρωπόμορφο σχήμα του βουνού.

Το οικολογικό πάρκο του Γιούχτα περιλαμβάνει το ίδιο το όρος και τρία φαράγγια: το κνωσανό, το κουναβιανό και το αστρακανό που είναι και το μεγαλύτερο σε μήκος.
Οι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία του μινωικού πολιτισμού, που βρίσκονται στο βουνό ορίζουν την αρχαιολογική διάσταση του Γιούχτα. Συγκεκριμένα έχουν εντοπιστεί τέσσερα ιερά, ένα μινωικό νεκροταφείο, η αρχαία Έλτυνα και ο μινωικός οικισμός Μυρτιάς.Αφέντης Χριστός

Βέβαια, το όρος Γιούχτας έχει να επιδείξει και πολλά μνημεία της πρόσφατης ιστορίας, όπως η Εκκλησία του στην κορυφή του βουνού και δύο ενετικές γέφυρες, στο Καρυδάκι και στην Αγία Ειρήνη. Στο φαράγγι της Αγίας Ειρήνης μάλιστα βρίσκεται το Ενετικό Υδραγωγείο που κατασκευάστηκε από το Μοροζίνι για την υδροδότηση του Ηρακλείου αλλά και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Οικολογικού Αρχαιολογικού Πάρκου του Γιούχτα.

Ταυτόχρονα, αξιόλογη είναι και η οικολογική διάσταση του όρους χάρη στην πλούσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Στα φαράγγια συναντάει κανείς υδρόφιλα είδη, όπως ιτιές, λυγαριές και πλατάνια, πολλά ενδημικά της Κρήτης και της υπόλοιπης Ελλάδας, καθώς και πάνω από 44 είδη πουλιών και 7 είδη θηλαστικών.