Το κάστρο των Δροσουλιτών

Κρητη πολεις και χωρια 1:00:00 μ.μ. 00027 - ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ,

Μικρό, καλοδιατηρημένο, ακουμπισμένο στην άκρη μιας έρημης πεδιάδας του Λιβυκού Πελάγους με ολόγυρα τα Σφακιανά βουνά, το Φραγκοκάστελο ξετυλίγει ακόμη το κουβάρι της ιστορίας του, μιας ιστορίας γεμάτης θύμησες και μυστήρια. Το κάστρο των Δροσουλιτών χτίστηκε από τους Ενετούς στο διάστημα 1371-1374 με την προοπτική να τους προστατεύει από τους ανυπότακτους Σφακιανούς, που έχοντας τότε επικεφαλής τους έξι αδελφούς Πατσούς, παρενοχλούσαν συνεχώς τους κατακτητές και δεν τους άφηναν να ολοκληρώσουν το έργο.

Άλλοι Ενετοί παρέσυραν και εξόντωσαν με προδοσία, κατά την παράδοση, τα έξι αδέλφια, ενώ από την άλλη πλευρά, προκειμένου να κερδίσουν χρόνο, χρησιμοποίησαν για την ανέγερση του φρουρίου τις έτοιμες λαξευμένες πέτρες από τη διπλανή ερειπωμένη αρχαία πόλη Νικήτα.

Στο χώρο της παλιάς πόλης διασώζεται άλλωστε από τότε (1371) το εκκλησάκι του Αγίου Νικήτα όπου τελούνται ακόμη κάθε 15 Σεπτέμβρη (εορτή του Αγίου) αθλητικοί αγώνες, περιώνυμοι σ’ όλη την Κρήτη και υμνημένοι από τη δημοτική μας μούσα. Το φρούριο αποκλήθηκε αρχικά «καστέλο του Αγίου Νικήτα», αλλά οι Σφακιανοί, ταυτίζοντας τους Ενετούς με τους Φράγκους, χρησιμοποίησαν τον όρο «Φραγκοκάστελο», που τελικά επικράτησε ως ονομασία ακόμη και μεταξύ των Ενετών (Castel franco).

Παρά τη στρατηγική του σημασία και παρά τις ανακαινίσεις ή επισκευές που του έγιναν (π.χ. το 1593-7 από το Γενικό Προβλεπτή Nicolo Dona), το φρούριο δεν φαίνεται να διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα ιστορία, ίσως, δε και να εγκαταλείφθηκε κατά το τέλος της Ενετοκρατίας(1669). Πάντως, στο Φραγκοκάστελο εγκατέστησαν οι Τούρκοι το στρατηγείο τους κατά την τελευταία φάση της επανάστασης του Σφακιανού οπλαρχηγού Δασκαλογιάννη και εκεί τον οδήγησαν όταν αυτός αποφάσισε να παραδοθεί για να εξασφαλίσει, όπως νόμιζε, την ανεξαρτησία της ιδιαίτερης πατρίδας του, το 1770.

Η σημερινή μορφή του Κάστρου δεν διαφέρει πολύ από την αρχική του. Αποτελείται από τέσσερις τετράγωνους πύργους, που συνδέονται μεταξύ τους με τείχος, σχηματίζοντας ένα ορθογώνιο φρούριο. Πάνω στους πύργους υπήρχαν τουφεκήθρες, από που πολεμούσαν οι στρατιώτες. Υπάρχει μια μικρή, τοξωτή είσοδος στην ανατολική πλευρά, ενώ η κύρια πύλη, στα νότια, είναι διακοσμημένη με σκαλιστά οικόσημα των ευγενών οικογενειών. Πάνω από την είσοδο βρίσκεται το φτερωτό λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας.

Ο νοτιοδυτικός πύργος είναι μεγαλύτερος από τους υπόλοιπους. Ήταν ο πιο σημαντικός επειδή ήταν η τελευταία θέση της άμυνας, εάν το κάστρο πολιορκούνταν και επειδή προστάτευε την κύρια πύλη. Κατά μήκος του εσωτερικού των τοίχων υπάρχουν κακοσυντηρημένα ορθογώνια κτίρια, τα οποία χρησίμευαν ως στάβλοι, αποθήκες, στρατώνες κα. Η τελευταία ανακατασκευή έγινε από τον Ναϊλή Πασά, ο οποίος το 1828 νίκησε τον Χατζήμιχάλη Νταλιάνη, στην Μάχη του φραγκοκάστελου, έχοντας καταστρέψει το κάστρο.