Γράφει ο Γιώργος Λαμπράκης
Τον μαύρο Σεπτέμβρη του 1943, οι Γερμανοί εκτέλεσαν στα χωρία της (τότε) επαρχίας Βιάννου και της ανατολικής Ιεράπετρας 401 κρητικούς. Για τρεις ημέρες, από τις 14 έως τις 16 Σεπτεμβρίου, τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής προχώρησαν σε απίστευτες ωμότητες, εκτελώντας, σφαγιάζοντας και βασανίζοντας όποιον άντρα της περιοχής έπεφτε στα χέρια τους, ανεξαρτήτου ηλικίας... Από 8 μηνών, μέσα στην κοιλιά της μάνας του το μικρότερο θύμα, μέχρι 96 ετών το μεγαλύτερο!
Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο ολοκαύτωμα της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με 10 κατεστραμμένα χωριά και περίπου 1.000 σπίτια να ισοπεδώνονται...
Οι εκτελέσεις έγιναν ως αντίποινα για τις γερμανικές απώλειες κατά τις διάρκεια των μαχών στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και του σαμποτάζ του αεροδρομίου του Καστελίου που είχε προηγηθεί, των δραματικών γεγονότων που σημάδεψαν για πάντα την περιοχή. Κι όμως, λίγες εβδομάδες νωρίτερα, Γερμανοί στρατιωτικοί είχαν βρεθεί στη Βιάννο και με τις φωτογραφικές τους μηχανές αποθανάτισαν την καθημερινότητα των Βιαννιτών, των ανθρώπων δηλαδή που σε λίγο καιρό θα αφάνιζαν.
Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον Γερμανό καθηγητή Ιστορίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, Christophe Schminck - Gustavus.
Ο καθηγητής, με την πολύχρονη έρευνά του συνέβαλε στην τεκμηρίωση και ανάδειξη του Ολοκαυτώματος στις Λυγκιάδες Ιωαννίνων, τους Ασπραγγέλους Ζαγορίου και γενικά στην 'Ηπειρο, ενώ είναι ένθερμος υποστηρικτής του ελληνικού αιτήματος για την δικαίωση των θυμάτων του ναζισμού.
Στις φωτογραφίες, οι οποίες ελήφθησαν στη Βιάννο τον Ιούλιο του 1943, διακρίνονται Γερμανοί αξιωματικοί να προχωρούν με προσοχή μέσα στα στενά σοκάκια του χωριού, ενώ οι κάτοικοι τους κοιτούν μάλλον με περιέργεια. Που να ήξεραν τι θα επακολουθούσε...
Μάλιστα, οι φωτογραφίες της εποχής, έχουν μοναδική αξία καθώς καταγράφουν την εικόνα του χωριού λίγο πριν την καταστροφή, δίνοντας στον μελετητή πολύτιμες πληροφορίες για την ζωή των Βιαννιτών την περίοδο της κατοχής και λίγο πριν το Ολοκαύτωμα. Παράλληλα, είναι και οι τελευταίες φωτογραφίες πολλών εκ των θυμάτων των Γερμανών.
Η περιοχή, φέρει ακόμα τα σημάδια της σφαγής, αν και φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια. Οι εικόνες της φρίκης παραμένουν ζωντανές, για τους ελάχιστους πια εν ζωή κατοίκους που έζησαν εκείνες τις μαρτυρικές ώρες, αλλά και για τους απογόνους τους που φροντίζουν να κρατούν ζωντανές τις μνήμες του Ολοκαυτώματος.
