Ο Δασκαλογιάννης είναι ο πρωτομάρτυρας της Επανάστασης της Κρήτης το 1770, που ξεσήκωσε τους Σφακιανούς ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία και θεωρήθηκε προπομπός της Επανάστασης του 1821. Για τους Κρήτες είναι ένα πραγματικά θρυλικό πρόσωπο, που έχει μετεξελιχθεί σε μύθο και τραγουδιέται ακόμη και σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το αεροδρόμιο Χανίων ονομάζεται «Ιωάννης Δασκαλογιάννης».
Ετσι, 240 χρόνια μετά την αποτυχημένη Επανάσταση του 1770 και τον τραγικό θάνατο του πρωτεργάτη της η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου, ο Δήμος Σφακιών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΤΕΙ Κρήτης διοργάνωσαν Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, με θέμα: «Ο Δασκαλογιάννης και η Επανάσταση του 1770. Μύθοι και Πραγματικότητες. Ηράκλειο-Σφακιά».
Η ταυτότητα
Ποιος όμως είναι ο πρωτομάρτυρας των κρητικών επαναστάσεων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, ο Δασκαλογιάννης των Σφακιών και της Ρωμιοσύνης; Απάντηση προσπάθησαν να δώσουν 20 επιστήμονες από την Κρήτη, την υπόλοιπη Ελλάδα και την Κύπρο, στο Ηράκλειο, στη βασιλική του Αγ. Μάρκου, και στα Σφακιά (Ανώπολη), με βάση τα νεότερα στοιχεία της έρευνας, για την ταυτότητα του Σφακιανού ήρωα-μύθου. Παράλληλα αποκρυπτογράφησαν τα αίτια της Επανάστασης του 1770 σε σχέση και με τις αντίστοιχες επαναστατικές κινήσεις στην Ελλάδα και την Κύπρο
Μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας ανέπτυξε στην εισήγησή του ο δρ Ιστορίας, Μάνος Περάκης: «Στα 1658 ο πορθητής του Ρεθύμνου, ο αρχιστράτηγος Δελή Χουσεΐν πασάς, αφιέρωσε ως βακούφιον το φέουδό του, δηλαδή την επαρχία Σφακίων, στις ιερές πόλεις των μουσουλμάνων, τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Οι Σφακιανοί, εξαιτίας της προνομιακής αυτής θέσης τους σε σύγκριση με τις υπόλοιπες επαρχίες της Κρήτης, ετοίμαζαν αντίσταση σε κάθε προσπάθεια περιορισμού-περιστολής των οικονομικών και φορολογικών τους προνομίων από τις ντόπιες ηγετικές ομάδες εξουσίας. Εκατό χρόνια αργότερα, στα 1760-80, αλλάζει ριζικά η φυσιογνωμία της κρητικής ενδοχώρας, με την οικονομική και δημογραφική ισχυροποίηση της θέσης των χριστιανών έναντι των μουσουλμάνων, των πεδινών περιοχών έναντι των ορεινών, των μεγάλων λιμανιών έναντι των μικρών και φυσικά των προστατευόμενων λιμανιών. Τότε οδηγούνται σε μαρασμό οι παραδοσιακές οικονομικές δράσεις των Σφακιανών, το εμπόριο, η ναυτιλία και η κτηνοτροφία με τη συνακόλουθη οικογενειακή βιοτεχνική επεξεργασία των υποπροϊόντων της, και οι ίδιοι οι κάτοικοι της επαρχίας αναγκάζονται να μετακινηθούν για εγκατάσταση στην πεδινή κρητική ενδοχώρα. Στα χρόνια της ακμής των Σφακιανών και των προνομίων είχαν ανθήσει το εμπόριο και η ναυτιλία. Καραβοκύρηδες όπως ο Δασκαλογιάννης, μαζί με τις χρυσές μονέδες και τα ασημένια τάλιρα, έφεραν στην περιοχή τις ιδέες της Ευρώπης, λίγο πριν από τη μεγάλη Γαλλική Επανάσταση»
Τις δομές κοινωνικής, οικονομικής και διοικητικής οργάνωσης στην Τουρκοκρατία με παράλληλες αναγωγές στις αντίστοιχες δομές του ελλαδικού χώρου, όπως των Επτανήσων και της πελοποννησιακής Μάνης, έδωσε ο καθηγητής Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου Ν. Καραπιδάκης.
Κατά τον διδάκτορα της Σύγχρονης Ιστορίας Μανόλη Χαλκιαδάκη, «οι εξεγέρσεις των Κρητικών ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία τον 19ο αιώνα πολλαπλασιάζονται και παίρνουν εθνικό χαρακτήρα. Φεύγουν από τα περιορισμένα τοπικά, επαρχιακά ή γεναρχικά πλαίσια ενός επαναστατικού κινήματος, ενώ συνδέονται άμεσα με τη διεθνή συγκυρία, το ρόλο και τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην παρακμάζουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Δασκαλογιάννης υπήρξε ο πρωτεργάτης της Επανάστασης των Σφακίων».
 |
| ΑΡΧΕΙΟ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΗΣ |
Ο προϊστάμενος των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Μανόλης Δρακάκης, και ο ερευνητής - δημοσιογράφος Νίκος Ψιλάκης, σκιαγράφησαν το πορτρέτο του μυθικού ήρωα μέσα από τις γραφές, αλλά και το «Τραγούδι του Δασκαλογιάννη», 1.032 στίχων.
Ο ήρωας της Επανάστασης του 1770 συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά ενός μυθιστορηματικού προσώπου: γεννημένος και ανδρωμένος στο άγριο και επιβλητικό τοπίο των Σφακίων, που το ξεπέρασε μέσα από την εμπορική και οικονομική του δράση, έγινε κοσμοπολίτης και φορέας των ευρωπαϊκών ιδεών, που στη συνέχεια ήθελε να μπολιάσει στους συμπατριώτες του και να τους ξεσηκώσει ενάντια στον δυνάστη, τον κάθε δυνάστη και τύραννο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Τραγικό τέλος
Ο Δασκαλογιάννης βρήκε τραγικό θάνατο: τον έγδαραν. Ανάλογο τέλος -όχι τόσο φρικτό- είχαν και οι δύο θυγατέρες του: της μιας τα λογικά σάλεψαν και πέθανε φυγάς στην Κωνσταντινούπολη και η άλλη τούρκεψε με το ζόρι.
Μια διαφορετική πτυχή έδωσε στο συνέδριο ο Κώστας Κοκκινόφτας, ερευνητής του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ι. Μ. Κύκκου. Παρουσίασε για πρώτη φορά ιστοριογραφικό σύγγραμμα με εκτενή αναφορά στα Ορλωφικά, στα οποία εντασσόταν και το κίνημη του Δασκαλογιάννη.
Ο εθνομάρτυρας Δασκαλογιάννης ενέπνευσε ακόμα και τον Ν. Καζαντζάκη. Οι αναφορές για παράδειγμα στον «Καπετάν-Μιχάλη» είναι έμμεσες, ολιγόγραμμες, αλλά ουσιαστικές. Ο ήρωας συνεχίζει να εμπνέει όλους εκείνους που κρύβουν τον επαναστάτη κόντρα στο σύστημα και την υποτέλεια.
Οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν στην Ανώπολη όπου με λαμπρότητα εορτάστηκε η Επανάσταση του 1770 στο νησί με αρχηγό και πρωτεργάτη τον Δασκαλογιάννη.
ΠΗΓΗ - http://www.enet.gr
