Του Γιώργου Καλογεράκη*
Tα τελευταία χρόνια, ήλθαν στα χέρια μας οι χειρόγραφες σημειώσεις ενός σημαντικού ανθρώπου, που την περίοδο της Κατοχής ανέλαβε έναν σπουδαίο ρόλο στην Αντίσταση της Κρήτης. Πρόκειται για τον Μιχάλη Ακουμιανάκη, Αρχηγό της Εθνικής Οργάνωσης Δολιοφθοράς Πληροφοριών ΕΟΔΠ Ηρακλείου Λασιθίου, από την Άνοιξη του 1943 ως το τέλος της γερμανικής Κατοχής, αντικαθιστώντας τον Αρχηγό της ΕΟΔΠ Γεώργιο Δουνδουλάκη, που είχε φυγαδευτεί στη Μέση Ανατολή.
Οι χειρόγραφες σημειώσεις του Μιχάλη Ακουμιανάκη, στάλθηκαν το 2006 από τον Γεώργιο Δουνδουλάκη, (τότε μόνιμο κάτοικο ΗΠΑ) στην κ. Ειρήνη Ταχατάκη. Μεταξύ άλλων στο συνοδευτικό σημείωμα του Γιώργου Δουνδουλάκη υπήρχε η φράση: «βγάζω ένα μεγάλο βάρος από πάνω μου».
Ο Μιχάλης Ακουμιανάκης ήταν ένα από τα μέλη της ομάδας των απαγωγέων του Γερμανού Στρατηγού Χάινριχ Κράιπε, οργάνωσε τα σαμποτάζ των αεροδρομίων του νομού Ηρακλείου το καλοκαίρι του 1943, το σαμποτάζ στις αποθήκες καυσίμων Πεζών το ίδιο καλοκαίρι, τα σαμποτάζ του Ιουλίου 1944 που έγιναν σε όλη την Κρήτη, ήταν το έμπιστο πρόσωπο και το μάτι του Συμμαχικού Στρατηγείου και των Βρετανών αξιωματικών συνδέσμων την περίοδο της Κατοχής.
Πολλές φορές επισκέφτηκε τα Ανώγεια και τον Ψηλορείτη, έλαβε μέρος σε συσκέψεις ηγετικών στελεχών της Αντίστασης στα μητάτα της Νίδας, συνόδευσε τους Τομ Ταμπάμπιν και Πάτρικ Λη Φέρμορ σε αποστολές, γενικά ήταν ένα δραστήριο στέλεχος της Αντίστασης.
Οι χειρόγραφες σημειώσεις του Μιχάλη Ακουμιανάκη γράφτηκαν, όπως ο ίδιος τονίζει στην πρώτη σελίδα, στις 5 Νοεμβρίου 1990. Αποτελούνται από 320 σελίδες διαστάσεων 26Χ18 εκατοστών.
Ο Μιχάλης Ακουμιανάκης στα γραπτά του μιλά συχνά για τα Ανώγεια.
Το απόσπασμα που ακολουθεί, αφορά τα Χριστούγεννα του 1943 και ότι ακολούθησε την επίσκεψή του μαζί με τους άνδρες της Αγγλικής Αποστολής, στα φιλόξενα μητάτα του Ψηλορείτη και στη συνέχεια στα σπίτια των Ανωγειανών.
“…κατά το διάστημα από Σεπτέμβριον μέχρι Δεκέμβριον συνήθιζα να επισκέπτομαι δια συνεργασίαν τις Αγγλικές αποστολές στον Ψηλορείτην κατά την διάρκειαν του καλοκαιριού ή ακόμη μέχρι Δεκέμβριον όταν δεν υπήρχε μεγάλη κακοκαιρία ή χιονοπτώσεις.
Στον Ψηλορείτη εχρησιμοποιούντο δια παραμονήν των αποστολών διάφορες μάντρες των προβάτων ή όπως λέγονται συνήθως «μιτάτα». Εχρησιμοποιήθησαν πολλά μιτάτα δια την παραμονή των αποστολών μετά των ασυρμάτων των και των βοηθών των. Στη Μύθια, στο Κορίτσι,…
Τα στρογγυλά λιθόκτιστα θολωτά οικήματα με μίαν μόνο μικρή είσοδο αποτελούσαν την διαμονήν των βοσκών και πολλές φορές αποθήκη των τυριών. Τα οικήματα μου θύμιζαν τους θολωτούς Μινωϊκούς τάφους που έχουν βρεθεί στην περιοχήν της Κνωσσού και είναι ακριβώς όμοιοι με αυτούς. Δεν αποκλείεται οι Μινωϊκοί τεχνίτες να χρησιμοποιήθηκαν δια την κατασκευήν των οικημάτων αυτών στον Ψηλορείτη.
Η διαμονή μας στα οικήματα αυτά δεν ήτο άνετη καθόλου. Τυλίγαμε το σώμα μας με το μάλλινο καπότο και μία πέτρα αποτελούσε το μαξιλάρι μας. Στη μέση της μάντρας άναβαν φωτιά την νύκτα για την θέρμανσί μας από το κρύο που έπιπτε εκεί τους καλοκαιρινούς μήνες. Στην ίδια φωτιά επαρασκευάζετο το φαγητό. Σκεπτόμουν πολλές φορές πώς ήτο δυνατόν οι Άγγλοι να ζουν σε τέτοιες σκληρές συνθήκες ζωής. Έκανα σύγκριση με την ζωή των στη Βίλλα Αριάδνη, με όλες τις ανέσεις και δεν μπορούσα να εξηγήσω την ανοχήν των στις συνθήκες του βουνού και της πράγματι σκληρής ζωής. Θυμούμαι ένα μεσημέρι που ο P.L.F. (Πάτρικ Λη Φέρμορ), έπαιρνε το μεσημεριανό του.
Σ’ένα ξύλινο πιάτο γεμάτο με τομάτα και αγγούρια και με ξύλινο κουτάλι έτρωγε με μεγάλη όρεξι. Τον κοίταζα για αρκετή ώρα. Ήτο κάτι απίστευτο για μένα. Ποτέ δεν απαίτησαν ιδιαίτερη ζωή, ήσαν απολύτως προσαρμοσμένοι με την ζωήν των βοσκών χωρίς καμμία ποτέ ιδιαίτερη προτίμησι. Βέβαια δεν ομιλώ για καθαριότητα και άλλα που μας απασχολούσαν σε μία ήρεμη και πολιτισμένη ζωή. Δεν μας ενδιέφεραν εάν δεν είχαμε καθαρά ρούχα, ούτε εάν είχαμε γεμίσει από ψείρες.
Πλησίαζαν τα Χριστούγεννα 1943. Ο καιρός δεν ήταν άσχημος για μας. Δεν είχαμε πολλές βροχές αλλά ούτε χιόνια που σε άλλες εποχές κατέβαιναν μέχρι τα Ανώγεια και ακόμη παρακάτω.
Ήτο συννεφιασμένη μέρα τα Χριστούγεννα του 1943, αλλά όχι κρύο στο χωριό Ανώγεια.
Ο Τομ Ταμπάμπιν, ο Ραλφ Στόκπριτζ, λοχαγός της υπηρεσίας πληροφοριών, ο Δραμουντάνης Γιάννης – Στεφανογιάννης, Αρχηγός των Ανωγείων και της Επαρχίας Μυλοποτάμου, ένας πολύ σπουδαίος βοηθός των Αγγλικών αποστολών στην Κρήτη, ο παπα-Γιάννης Σκουλάς, ο Μανούσος Κουνάλης, ο Δραμουντάνης Γεώργιος, αδελφός του Στεφανογιάννη, ο Μιχάλης Ξυλούρης υπαρχηγός της Οργανώσεως Ανωγείων, αυτός ο πολύ σοβαρός και ανώτερος άνθρωπος. Επίσης ο Σταυρακάκης και αρκετοί άλλοι.
Αρχίσαμε, σύμφωνα με το έθιμο να επισκεπτόμεθα τα σπίτια των καπεταναίων του χωριού.
Ήτο συνήθεια η σπιτονοικοκερά με τα παιδιά της να μας προσφέρουν ρακί και ξηρούς καρπούς με την είσοδόν μας στο σπήτι. Επηκολούθη ένα πλούσιο τραπέζι σε όλους τους επισκέπτες.
Μία μεγάλη λεκάνη πήλινη στο μέσον του τραπεζιού με αρκετή ποσότητα βραστού χοιρινού κρέατος και εξαιρετικό Ανωγειανό κρασί. Τα σταφύλια της κατασκευής του κρασιού προήρχοντο από τις βορεινές ρεματιές του χωριού.
Είχε την γεύσιν σαμπάνιας και μπορώ να πω ότι ποτέ δεν βρήκα αλλού στην Κρήτην το ωραίο και γευστικό κρασί. Άρχιζε στο τραπέζι το γέμισμα των ποτηριών που τα υψώναμε όλοι μαζύ με τις ευχές χρόνια πολλά και προπαντός καλή και γρήγορη ελευθερία. Ιδιαίτερε ευχές προς τον Τομ Ταμπάμπιν με την ευχή «Καλή Νίκη».
Το όλο γλέντι συμπληρώνετο με τραγούδια και προπαντός μ’εκείνα τα ριζίτικα, που ήταν τόσο ευχάριστα. Έπειτα από λίγη ώρα επισκεπτόμεθα άλλο σπήτι, με την ίδια πάντα προσφορά σε ρακί, ξηρούς καρπούς και άφθονους μεζέδες. Θυμούμαι που έδωσαν στον Τομ και σε μένα ένα νεροπότηρο κρασί με την ευχήν όλων «άσπρο πάτο». Τι να κάμωμε, αδειάζαμε το ποτήρι και ακολουθούσε η προσφορά του μεζέ.
Ένα μεγάλο βραστό κομμάτι ζεστό χοιρινό λίπος. Ήτο κάτι ακατόρθωτο να το κατεβάσωμε στο στομάχι μας. Και όμως ήτο τόσο ευχάριστο. Αυτό ήτο για τους Ανωγειανούς πολύ ευχάριστο και δεν είχαν άδικο. Το ψύχος κατά την περίοδον του χειμώνος και γενικά τα έθιμα του χωριού επέβαλον διάφορους τρόπους ζωής.
Το γλέντι μας τελείωσε αργά την νύκτα. Έπρεπε να προτιμήσωμε όλες τις οικογένειες που μας προσκαλούσαν. Η λύρα και το λαγούτο μας συνόδευαν παντού και συνόδευαν την παρέα με τα παλιά τραγούδια και τις μαντινάδες. Μένει πολύ ζωηρά στη μνήμη η εορτή των Χριστουγέννων αυτή…”.
ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΑ ΤΗΣ Gestapo
Αναφορά για τα Χριστούγεννα κάνει και ο Νίκος Καραγιάννης στις χειρόγραφες σημειώσεις του με τίτλο «Πέρα από το Μάουτχαουζεν». Ο πατριώτης Νίκος Καραγιάννης, έγκλειστος στα κρατητήρια της Gestapo Ηρακλείου στην οδό Πεδιάδος τα Χριστούγεννα του 1943, αναφέρει:
…oι Γερμανοί, όπως συνηθίζουν τα Χριστούγεννα σφάζουν και αυτοί χοίρους και συνέβη και εδώ ένα τέτοιο πράγμα στην αυλή του σπιτιού. Τον ξάπλωσαν τον χάιδεψαν και ένας με μια βαριά τον βαρούσε στο κεφάλι και τον αναισθητοποίησε οπότε ο σφάχτης του έμπηξε το μαχαίρι στο λαιμό. Ένας άλλος κρατούσε μια λεκάνη και τσίριζε το αίμα μέσα, το οποίο ανακάτευε συνεχώς. Όπως μου είπαν έκαναν κονσέρβα το αίμα το λεγόμενο Blutt-wurst, (Μπλουντ-Βουρστ). Έτσι περάσαν τα Χριστούγεννα και εκεί μεταξύ Χριστουγέννων-Νέου Έτους ένα πρωινό ήλθε το καμιόνι και φόρτωσε εμένα και 2-3 άλλους και κινήσαμε για την Αγυιά στα Χανιά όπου και θα με δικάζανε στο γερμανικό Στρατοδικείο !…”ª.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1944, ο Αρχηγός Ανωγείων και Άνω Μυλοποτάμου απευθύνει μήνυμα σε όλους τους συναγωνιστές του και όλα τα Τμήματα Αντιστάσεως της Κρήτης. Το μήνυμα είναι δακτυλογραφημένο, αναπαράγεται σε δεκάδες αντίτυπα και μοιράζεται σε όλους τους άντρες της Αντίστασης.
Ο Γιάννης Δραμουντάνης Στεφανογιάννης. Στις 31 Δεκεμβρίου 1943, απηύθυνε πρωτοχρονιάτικο ευχετήριο μήνυμα σε όλους τους άντρες της Κρητικής Αντίστασης.
Το πρωτότυπο φυλάσσεται σήμερα στο αρχείο της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων, στο Δήμο Ανωγείων. Με ημερομηνία 31 Δεκεμβρίου 1943, ο Γιάννης Δραμουντάνης γράφει:
“ΕΘΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΩ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ
ΜΗΝΥΜΑ
Του Αρχηγού Εθν. Αντιστάσεως
ΙΩΑΝ. ΔΡΑΜΟΥΝΤΑΝΗ
Προς
Τα τμήματα Εθνικής Αντιστάσεως Κρήτης 31/12/43
Προς
Όλους τους καλούς συνεργάτας του Διαμερίσματος Άνω Μυλοποτάμου
Το λήξαν έτος 1943 υπήρξεν δια την χειμαζομένην εκ του αγρίου πολέμου ανθρωπότηταν καταστρεπτικότατον, διότι εντός αυτού διεξείχθησαν αι πλέον μεγάλαι και καταστρεπτικαί μάχαι του πενταετούς πολέμου. Εντοσαύτω όμως υπήρξεν και το πλέον ελπιδοφόρον έτος δια τους Συμμάχους και τους λαούς των φιλειρηνικών Κρατών, διότι μέσα στο έτος τούτο εδόθησαν εις τα φασιστικά και Βάρβαρα κράτη τα πλέον τρομερά και αποτελεσματικά κτυπήματα τα οποία μας επιτρέπουν να ατενίζομεν μετά βεβαιότητος εις το Ανατέλλων έτος 44 ότι θα χαρίση την Ειρήνην και γαλήνην εις την ανθρωπότητα των οποίων τόσον έχει ανάγκη.
Το 1943 τα Συμ. Στρατεύματα των ΑΪΖΕΧΑΟΥΕΡ και ΜΟΝΤΚΟΜΕΡΥ ανακτίσαντα εις όλα τα μέσα διεξαγωγής του πολέμου την υπεροχήν, ήρχισαν την καταδίωξιν των ληστρικών ορδών του Μουσολίνι και του Ρόμελ εκ του ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ και Δ. Αφρικής και τους έφεραν εις την καταστρεπτικήν ήτταν της Τύννιδος, διανείσαντα δύο χιλ. χιλιόμετρα, εκ του Αν. Μετώπου τα στρατεύματα του Στρατάρχου Τιμοσένκο, από Στάλικγραντ και Καύκασον κατεδίωξαν τας στρατιάς του Χίτλερ μέχρι των Πολωνικών συνόρων.
Το 1943, αι Σ. Η. Δυνάμεις εκέρδησαν την μάχην του Ατλαντικού, το σημαντικότερον κατόρθωμα του Πολέμου.
Το 1943, η Συμ. Αεροπορία κατάφερεν τα τρομερώτερα πλήγματα εις τα κέντρα βάσεις και συγκοινωνίας του εχθρού και τέλος κατά την διάρκειαν του έτους τούτου επήλθεν η κατάρευσις του ενός σκέλους της συμμαχίας Χίτλερ-Μουσολίνι. Αυτά όσον αφορά το πολεμικόν επίπεδον.
Το 1943, επραγματοποίησεν την πλήρη συμφωνίαν των Ηνωμένων Εθνών δια την μεταπολεμικήν περίοδον, δια την ανόρθωσιν του κόσμου και την επούλωσιν των πληγών του σκληρού πολέμου, και ενός καλλιτέρου επιπέδου διαβιώσεως των Ανθρώπων. Αυτά επετελέσθησαν κατά την διάρκειαν του ιστορικού τούτου έτους του οποίου το πέρασμα άφισεν Ιστορικάς Αναμνήσεις εις την Ανθρωπότητα.
Το Ανατέλλον έτος 1944 την Ανατολήν του οποίου χαιρετίζομεν με πλήρη πεποίθησιν ότι θα φέρη την Νίκην και θα χαρίση την ευτυχίαν εις τον κόσμον, ευρίσκει τα Ηνωμένα Έθνη τόσον ηνωμένα και ισχυρά ώστε εντός ολίγου να δώσουν το τελειωτικόν κτύπημα εις το σφαδάζον τέρας του Ναζισμού.
Το νέον έτος, δι’Ημάς τους Κρήτας έχει ιδιαιτέραν σημασίαν, διότι μας ευρίσκει υπέρποτε άλλοτε ηνωμένους και πειθαρχημένους εις τους αξίους αρχηγούς μας δια την εκτέλεσιν του υπερτάτου προς την Πατρίδα καθήκοντος, δια την ανάκτησιον της Ελευθερίας μας.
Επί τη ευκαιρία του Ανατέλοντος έτους 1944 σφίγγω το χέρι σας όλων των καλών εργατών ενός καλυτέρου Ελληνικού Μέλλοντος και σας εύχομαι κάθε ευτυχίαν να εορτάσωμεν την ανάστασιν του Γένους.
ο Αρχηγός
ΙΩΑΝ. ΔΡΑΜΟΥΝΤΑΝΗΣ – ΣΤΕΦΑΝΟΓΙΑΝΝΗΣ”ª.
Το μήνυμα του Αρχηγού Ανωγείων Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη είναι συγκλονιστικό. Το υπέγραψε και το απηύθυνε στους συναγωνιστές του και τα Τμήματα Αντιστάσεως της Κρήτης στις 31 Δεκεμβρίου 1944. Σαράντα τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 13 Φεβρουαρίου 1944, θα πέσει νεκρός από τις δολοφονικές σφαίρες των Γερμανών, σε μια πλαγιά του χωριού του. Την χρονική περίοδο όπου «…το σφαδάζον τέρας του Ναζισμού…», όπως γράφει και ο ίδιος στο μήνυμά του, δέχεται «…το τελειωτικόν κτύπημα…».
Το μήνυμα απευθύνεται σε όλους τους Κρητικούς και ήταν η αιτία θανάτου του Αρχηγού. Οι Γερμανοί ενοχλήθηκαν αφάνταστα από το «θράσος» του Στεφανογιάννη να απευθύνει δακτυλογραφημένο μήνυμα στους Κρήτες πατριώτες, κάτι που δεν το τόλμησε κανείς άλλος στα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Μόλις έπεσε στα χέρια του Στρατηγού Μίλερ, το μόνο πράγμα που επεδίωξε ήταν η εξόντωση αυτού του «ενοχλητικού» Κρητικού, που δεν φοβήθηκε τις κατοχικές δυνάμεις και αναπτέρωσε το ηθικό των σκλαβωμένων συμπατριωτών του.
Οι δείκτες του ρολογιού είχαν αρχίσει να μετρούν αντίστροφα για τον Στεφανογιάννη. Για την επίτευξη του σκοπού του ο στρατιωτικός Διοικητής Ηρακλείου Μίλερ χρησιμοποίησε καταδότες, (ποτέ δεν εξέλειπαν στο διάβα της ιστορίας) και κάθε ύπουλο μέσο που μπορούσε να μεταχειριστεί. Και ο σκοπός του πραγματοποιήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1944.
Δυστυχώς, ο ήρωας Στεφανογιάννης δεν επέζησε του πολέμου για να δει το τέλος του ναζισμού, όμως οι παρακαταθήκες που άφησε κοσμούν τις σελίδες της ιστορίας και αποδίδουν μέγιστη τιμή στην Κρήτη.
Στις 21 Δεκεμβρίου 1943, ο Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης Στρατηγός Μρώυερ, ανακοινώνει στον πληθυσμό μέτρα, λόγω της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων και του νέου έτους.
Έτσι αποφασίζει να αρθεί η απαγόρευση που είχαν επιβάλει οι προκάτοχοί του Διοικητές, της κρούσης των σημάντρων των ναών χωρίς την άδεια των κατοχικών αρχών. Ακόμη αποφασίζει να απαλλάξει τους εργάτες της καταναγκαστικής εργασίας από τα οχυρωματικά έργα την 25η Δεκεμβρίου, την 1η Ιανουαρίου, και από τις 3 ως τις 6 Ιανουαρίου 1944.
Συγκεκριμένα, η απόφαση του Μπρώυερ αναφέρει σχετικά :
Εφημερίδα ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ Χανίων, 24 Δεκεμβρίου 1943. Γνωστοποίηση του Διοικητή Φρουρίου Κρήτης Στρατηγού Μπρώυερ για την άρση της απαγόρευσης κωδωνοκρουσιών των ιερών ναών της Κρήτης και την απαλλαγή των εργατών από την καταναγκαστική εργασία τις ημέρες των Χριστουγέννων.
´ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΙΣ»
Εκτιμών δεόντως την κατά το τελευταίον χρονικόν διάστημα φιλήσυχον στάσιν του πληθυσμού διατάσσω δια της παρούσης, επί τη ευκαιρία των επικειμένων εορτών των Χριστουγέννων, του Νέου Έτους και των Θεοφανείων τα εξής:
Εις όλας τας εκκλησίας της νήσου παρέχεται δια της παρούσης άδεια, όπως και πάλιν κρούουν, ως συνήθως, τους κώδωνας και προβαίνουν εις τας λοιπάς εκκλησιαστικάς τελετάς επί δημοσίων πλατειών.
Οι εις την νήσον ισχύοντες περιορισμοί της αστυνομικής ώρας αίρονται δια το χρονικόν διάστημα από 24.12.43-7.1.44, πλην εάν εις μεμονωμένας κοινότητας λάβωσιν χώραν επεισόδια.
Πλην των Χριστουγέννων και του Νέου Έτους, οι Έλληνες εργάται του στρατού απαλλάσσονται και κατά την 6.1.44 της εργασίας εις τα στρατιωτικά εργοτάξια.
Επίσης δεν υφίσταται υποχρέωσις προς εργασίαν κατά το ενδιάμεσον χρονικόν διάστημα, ήτοι από 3 – 5.1.44.
Χανιά 21.12.43
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΟΥ ΦΡΟΥΡΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ».
ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ‘44
Στο χωριό Αβδού Πεδιάδος, τα Χριστούγεννα του 1944 από τους μαθητές του σχολείου τραγουδήθηκαν τα παρακάτω κάλαντα για τη συγκέντρωση χρημάτων και την επισκευή του διδακτηρίου το οποίο είχε υποστεί καταστροφές από τους Γερμανούς:
Καλήν ημέραν άρχοντες, αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη θεία γέννηση να πω στ’αρχοντικό σας.
Να’χετε όλα τα καλά, Χριστού την ευλογία
και τα παιδιά σας βοηθό να’χουν την Παναγία.
Κι ακούσετε αν θέλετε και το παράπονό μας,
οι Γερμανοί γκρεμίσαμε το όμορφο σκολειό μας.
Σπάσαν πορτοπαράθυρα κι όλα τα κεραμίδια,
εφύγανε κι αφήσανε ερείπια και σκουπίδια.
Καθόμαστε και τα νερά πέφτουν στην κεφαλή μας
κι ένα παράπονο πικρό βγαίνει’που την ψυχή μας.
Μπαίνει το κρύο κι η βροχή, αέρας και το χιόνι,
τα χέρια μας και το κορμί και η ψυχή παγώνει.
Δώσετε μια βοήθεια όλοι για τα παιδιά σας
και ο Χριστός μας πάντοτε να βρίσκεται κοντά σας.
Να ξανακαινουργιώσομε και πάλι το σκολειό μας,
που’ναι στολίδι και τιμή για τ’όμορφο χωριό μας.
Γράμματα για να μάθομε, να γίνομε μεγάλοι,
σκλάβα ποτέ να μη γενεί η χώρα μας και πάλι.
Να μάθουνε οι Γερμανοί, η Ελλάδα δεν πεθαίνει,
γιατ’έχει άξια παιδιά και είναι αντρειωμένη.
Να μάθουν όλοι οι λαοί ποια είναι η Ελλάδα,
που άναψε σ’όλη τη γη του πνεύματος τη δάδα.
Δώσετε μια βοήθεια και να’στε ευλογημένοι,
χρόνια πολλά να ζήσετε όλοι ευτυχισμένοι.
(Καλλιόπη Γουβιανάκη – Κουρμουλάκη, Αβδού Πεδιάδος)1
1 Κλεάνθη Κυπριωτάκη, Η Κρήτη μέσα από την παράδοση, Κρητικά δημοτικά τραγούδια, Ηράκλειο 2003, σ. 93.
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΠΑΤΡΙΣ”
