Στη περιοχή Μαραθοκεφάλα στη Σπηλιά Κισάμου, 25 χλμ δυτικά της πόλης των Χανίων και μόλις 3 χλμ από το Κολυμπάρι, σε μια όμορφη βουνοκορφή, βρίσκεται το περίφημο ιστορικό σπήλαιο του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη ή Ξένου, στο οποίο κατά την παράδοση έζησε ο άγιος αυτός που περιηγήθηκε στην Κρήτη και ουσιαστικά ίδρυσε την πλούσια ασκητική παράδοση του νησιού. Μέσα στο σπήλαιο υπάρχει ναός του 15ου αιώνα και θεμέλια παλιών κελιών που χρονολογούνται κατά τον 17ο – 18ο αιώνα.
Στο χώρο βρέθηκε μαρμάρινη κεφαλή βωμού (φυλάσσεται στο μουσείο της ενορίας) και μια μαρμάρινη κεφαλή παιδιού και πιστεύεται ότι το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε, πιθανά, ως χώρος λατρείας από τους προ χριστιανικούς χρόνους.
Στα αριστερά του σπηλαίου βρίσκεται η κρύπτη που ο Άγιος Ιωάννης αναγκαζόταν να κρύβεται από τις συχνές επισκέψεις των βοσκών και των γεωργών. Κοντά υπάρχει ένας μικρός χώρος που κατά την παράδοση είχε χρησιμοποιηθεί ως κρυφό σχολειό. Δίπλα στο ναό, από μια σχισμή του βράχου, χειμώνα-καλοκαίρι, στάζει αργά αργά νερό, το «αγίασμα του Αγίου» όπως αναφέρεται από τους πιστούς, το οποίο αποθηκεύεται σε μια μικρή δεξαμενή για να το παίρνουν οι πιστοί.
Στις 6-7 Οκτωβρίου γίνεται το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννου του Ερημίτη και σήμερα 24 Δεκεμβρίου, παραμονή Χριστουγέννων, γίνεται η αναπαράσταση της Γεννήσεως του Χριστού με αληθινή φάτνη, γεγονός που καλύπτεται κάθε χρόνο από τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία της Ελλάδας.
