Γράφει ο Χρήστος Τσαντής
Με ντοκουμέντα από το βιβλίο του Δημήτρη Δαμασκηνού:
"Τα πλοία άραξαν στην όχθη της καρδιάς μας. Ένα δοκίμιο-μελέτη για τη ζωή και το έργο του Μενέλαου Λουντέμη" ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ
«Μέσα στην πείνα και στις εκτελέσεις, υπήρξε μια ευχάριστη στιγμή για τον Μενέλαο Λουντέμη: τον Απρίλιο του 1942 παντρεύτηκε μία θαυμάστριά του από αστική οικογένεια, την Έμυ Μαυρογιάννη», γράφει στο βιβλίο του ο Δημήτρης Δαμασκηνός και συνεχίζει: «Οι δυο τους συναντήθηκαν για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1936 στην Αιδηψό, όπου ο πατέρας της Έμυς είχε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και ο Λουντέμης έψαχνε για δουλειά. Τέσσερα χρόνια αργότερα θα συναντηθούν ξανά στο βιβλιοπωλείο «ΑΕΤΟΣ», όπου είχε πάει με μία ξαδέλφη της για να τον συναντήσει. Ήξερε πως σύχναζε εκεί. Τα είπαν, έκλεισαν ραντεβού και έγιναν ζευγάρι. Ο γάμος έγινε στο σπίτι του Καραγάτση, Σπάρτης 14, στην πλατεία Αγάμων, με κουμπάρο τον Άγγελο Σικελιανό και καλεσμένο όλο τον καλλιτεχνικό κόσμο. Απουσίαζαν όμως οι γονείς και τ’ αδέλφια της Έμυς που ήταν αντίθετοι σ’ αυτόν το γάμο. Το νεαρό ζευγάρι νοίκιασε ένα σπιτάκι στον Βύρωνα, στην αυλή ενός άλλου σπιτιού κι έζησε φτωχικά εκείνα τα φοβερά χρόνια της Κατοχής. Και στην αντάρα του Δεκέμβρη γεννήθηκε η κόρη τους, η Μυρτώ».
Από την αντίσταση στην εξορία
Το 1943 και το 1944 ο Λουντέμης εκδίδει την «Έκσταση» και το «Γλυκοχάραμα». Ο ίδιος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πάλης ενάντια στους ναζί κατακτητές, καθώς είναι ο γραμματέας της Οργάνωσης διανοουμένων του Ε.Α.Μ. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών καταγγέλλει την ένοπλη Αγγλική επέμβαση και αφήνει σαφείς υπαινιγμούς για το ρόλο που έπαιξε η Ε.Σ.Σ.Δ.
Το 1946 κυκλοφορεί το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Καληνύχτα Ζωή» και το «Συννεφιάζει», που όπως γράφει ο Δημήτρης Δαμασκηνός στο βιβλίο του: «είναι το πρώτο μυθιστόρημα από τη σειρά των βιβλίων με συνοχή που θα μπορούσε να ονομαστεί η τετραλογία του Μέλιου».
«Η Μυρτώ χάθηκε»
Ο Μενέλαος Λουντέμης συνεχίζει να γράφει και να μιλά εναντίον της τρομοκρατίας που έχουν εξαπολύσει κρατικές και παρακρατικές συμμορίες της δεξιάς, μαζί με πρώην συνεργάτες των Γερμανών, που σε μια νύχτα μετατράπηκαν σε συνεργάτες των Άγγλων. Ο συγγραφέας θα βρεθεί εξόριστος στην Ικαρία, χωρίς να έχει απαγγελθεί εναντίον του καμία κατηγορία. Μαζί του, στο Γολγοθά του, η γυναίκα του Έμυ και η μικρή κορούλα της η Μυρτώ. Θα ακολουθήσει η μακριά νύχτα της εξορίας και των βασανιστηρίων. Από την Ικαρία, στη Σάμο και από εκεί στο κολαστήριο της Μακρονήσου, στον Αη-Στράτη.
«Το 1954», γράφει ο Δημήτρης Δαμασκηνός, «διακόπηκε για λίγο η εκτόπιση του Λουντέμη στον Αη-Στράτη. Βρέθηκε τότε στην Αθήνα γιατί η υγεία του είχε κλονιστεί και μετά από διαμαρτυρία της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών μεταφέρθηκε εκεί για νοσηλεία στην κλινική Λευκός Σταυρός στα Ιλίσια.»
Εκεί θα λάβει ένα γράμμα από τη σύζυγό του, που ως εκείνη τη στιγμή ακολουθούσε στα βάσανά του τον Λουντέμη. Στο γράμμα της τον ενημερώνει ότι το παιδί είναι άρρωστο και πως θα υπογράψει δήλωση μετανοίας για να προστατέψει την κόρη τους. Μάλιστα, επισκέφθηκε τον Λουντέμη στον Αη-Στράτη και τον ενημέρωσε ότι θα πάρει τη Μυρτώ στη Γερμανία για να τη βάλει σε νοσοκομείο. Έπειτα από λίγο καιρό ένα γράμμα από την Έμυ, φτάνει στα χέρια του Λουντέμη: «Χάσαμε το παιδί. Ήταν βαριά άρρωστο. Δεν άντεξε». Ο Μενέλαος Λουντέμης συγκλονίζεται. Η ζωή μοιάζει πια να μην έχει κανένα νόημα. Αλλά…
Τα χρόνια περνούν. Ο Λουντέμης συνεχίζει να είναι εξόριστος. Μάλιστα, το Μάρτη του 1956 θα δικαστεί γιατί η Εισαγγελία τον κατηγόρησε ότι η συλλογή διηγημάτων «Βουρκωμένες μέρες» είναι έργο «υπονομευτικό και αντεθνικό». Την ίδια χρονιά εκδίδεται το γνωστό σε όλους «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα». Στις 13 Μαρτίου του 1958, έπειτα από έντεκα ολόκληρα χρόνια εξορίας ανακοινώνεται η παύση της εξορίας του Μενέλαου Λουντέμη.
Τα βάσανά του όμως δεν έχουν τελειωμό. Δύο μήνες μετά από την παύση της εξορίας του τον προσκαλούν από την Ένωση Ρουμάνων Συγγραφέων να επισκεφθεί το Βουκουρέστι. Ταυτόχρονα προσκλήθηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ειρήνης στη Στοκχόλμη και μίλησε στα εγκαίνια του μνημείου που είχε φτιαχτεί στο κολαστήριο Μπούχενβαλντ, ένα από τα στρατόπεδα εξόντωσης που είχαν δημιουργήσει οι ναζί. Στην ομιλία του ο Λουντέμης κατήγγειλε, ανάμεσα στα άλλα, το καθεστώς των διώξεων που υπήρχε στην Ελλάδα, και πριν προλάβει να επιστρέψει η ελληνική κυβέρνηση του αφαίρεσε την ιθαγένεια. Έτσι εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι, όπου τον περίμενε μία μεγάλη έκπληξη… Σε κάποια εκδήλωση συνάντησε τον Χρήστο Τεγόπουλο, ο οποίος του είπε πως η κόρη του, η Μυρτώ, ήταν ζωντανή…
Χρήστος Τσαντής
