Ο Δήμος Χερσονήσου είναι δήμος της περιφέρειας Κρήτης που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Γουβών, Χερσονήσου, Επισκοπής και Δήμος Μαλίων. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 271,58 τ.χλμ και ο πληθυσμός του 25.003 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Έδρα του νέου δήμου ορίστηκαν οι Γούρνες.
Δημοτικές Ενότητες
Δημοτική Ενότητα Γουβών (7.761)
Δημοτική Κοινότητα Ανωπόλεως (2.645)
Δημοτική Κοινότητα Γουβών (2.087)
Τοπική Κοινότητα Ελαίας (1.300)
Τοπική Κοινότητα Επάνω Βαθειάς (213)
Τοπική Κοινότητα Καλού Χωριού (320)
Τοπική Κοινότητα Κάτω Βαθειάς (875)
Τοπική Κοινότητα Κόξαρης (156)
Τοπική Κοινότητα Χαρασού (165)
Η Ανώπολη είναι χωριό του Δήμου Χερσονήσου. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την θάλασσα, 17 χιλιόμετρα ανατολικά από την πόλη του Ηρακλείου.
Αξίζει να επισκεφτείτε το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου Ανωπόλεως που βρίσκεται στα νοτιανατολικά της Ανωπόλης και σε υψόμετρο 170 μ. Η μονή συμμετείχε στον αγώνα για την απελευθέρωση από τους Τούρκους και μνημονεύεται η ύπαρξη κρυφού σχολειού για τα Κρητικόπουλα της περιοχής. Στην μονή εντύπωση προκαλεί ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Ιωάννου , ο οποίος είναι νεώτερος, δίπλα στον παλιό ναό. Ο ναός έχει μήκος 33m και 33 πόρτες (όσα τα χρόνια του Χριστού) κι 107 πορτοπαράθυρα (όσα τα χρόνια του Άη Γιάννη). Η μονή γιορτάζει στις 8 Μαΐου, ανήμερα του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου.
Ο Βαθειανός Κάμπος είναι ένα τουριστικό θέρετρο που βρίσκεται ανατολικά του Ηρακλείου. Διαθέτει πολλούς μικρούς συνεχόμενους κολπίσκους που είναι αμμώδεις με ρηχά νερά.
O Βραχόκηπος είναι νέος οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Κάτω Βάθειας, της δημοτικής ενότητας Γουβών, του δήμου Χερσονήσου. Βρίσκεται σε απόσταση 15 χιλιομέτρων ανατολικά του Ηρακλείου Κρήτης, δίπλα από τον Βαθειανό κάμπο.
Το Βορίτσι αποτελεί οικισμός της δημοτικής ενότητας Γουβών, που απέχει 25 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Η επίσημη ονομασία του χωριού παλαιότερα ήταν Βορού. Για να φτάσετε εκεί, ακολουθείτε την Εθνική οδό προς Άγιο Νικόλαο και στα 17,7 χλμ. δεξιά στροφή, παίρνοντας το δρόμο Γούβες-Σκοτεινό-Βορίτσι. Κοντά στο Βορίτσι βρίσκεται η σημαντική Μονή της Κεράς Ελεούσας, ενώ ήταν η πατρίδα του Γεωργίου Κωνσταντουλάκη, γνωστού ως Μωυσή, θρυλικού πρακτικού θεραπευτή των αρχών του 20ου αιώνα.
Οι (Άνω) Γούβες είναι ένα μικρό και γραφικό χωριό χτισμένο δίπλα από το χαμηλό βουνό Εδερη σε ύψος λίγο πάνω από τα 300μέτρα, προσφέροντας μαγευτική θέα και 2 χιλιόμετρα από το παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο Κάτω Γούβες. Και οι δύο οικισμοί, οι Γούβες και οι Κάτω Γούβες, βρίσκονται περίπου 18 χιλιόμετρα Ανατολικά από το Ηράκλειο.
Υπάρχουν τα ερείπια από ένα εργαστήριο κεραμικής της Μινωικής εποχής στο χωριό Κάτω Γούβες τα οποία αξίζει να δει ο επισκέπτης, όπως επίσης και τα χριστιανικά μνημεία μεταξύ των οποίων την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής, πολιούχου του χωριού Γούβες, το σπήλαιο της Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα Νοτιοδυτικά, κοντά στο χωριό Σκοτεινό και τέλος τη Μονή της Παναγίας της Ελεούσας στο χωριό Βορίτσι. Επίσης θα συναντήσετε τους ιερούς ναούς του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας (Γενέσιον της Θεοτόκου).
Θα βρείτε ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών, διαμερίσματα, πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια και οργανωμένα κάμπινγκ. Κολύμπι, θαλάσσια σπορ και άλλες δραστηριότητες μπορεί να κάνει κανείς στις υπέροχες αμμουδερές παραλίες των Γουβών. Καλό φαγητό μπορείτε να γευτείτε σε πολλές ταβέρνες και εστιατόρια της περιοχής. Επίσης μπορείτε να πιείτε το καφέ σας ή τη ρακή σας στα καφενεία του χωριού.
Η πρόσβαση από το Ηράκλειο είναι πολύ εύκολη με τακτικά και πυκνά δρομολόγια λεωφορείων, με ταξί και με ενοικιαζόμενα ή ιδιωτικά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες.
Οι Γούρνες βρίσκονται 15 χιλιόμετρα ανατολικά από το Ηράκλειο, στην κεντρική οδική αρτηρία προς τον Άγιο Νικόλαο (παλιός εθνικός), μετά το Κοκκίνη Χάνι και πριν τις Γούβες. Είναι μέρος της πιο τουριστικής παραλιακής περιοχής στην Κρήτη, που ξεκινάει από το Κοκκίνη Χάνι και φτάνει μέχρι τα Μάλια. Θα βρείτε μικρά ξενοδοχεία, όπως επίσης διαμερίσματα και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Οι Γούρνες αποτελούσαν ένα μικρό οικισμό μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’50, οπότε και εγκαταστάθηκε στη περιοχή μία μεγάλη Αμερικάνικη βάση της Αεροπορίας. Λειτούργησε μέχρι το 1993, με αποτέλεσμα μέχρι τότε ο πληθυσμός της περιοχής, λόγω των εργαζομένων στη βάση να φτάσει σταδιακά τις 3.500 άτομα και να αναπτυχθεί η περιοχή.
Σήμερα στο χώρο της Αμερικάνικης Βάσης Γουρνών στεγάζεται διάφορες υπηρεσίες του δήμου Χερσονήσου, το ΚΕΠ, το μουσικό σχολείο, ο εκθεσιακός χώρος Γουρνών, όπου φιλοξενούνται πολλές αξιόλογες εκθέσεις και το περίφημο ενυδρείο Θαλασσόκοσμος ή “Cretaquarium”, το μεγαλύτερο ενυδρείο στην νότια Ευρώπη.
Κατά μήκος του δρόμου στην παραλία μπορείτε να βρείτε αρκετές μικρές αμμώδεις παραλίες και για φαγητό θα συναντήσετε εστιατόρια και ψαροταβέρνες.
Οι Γούρνες εξυπηρετούνται με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων ανατολικά και δυτικά, έχοντας άμεση πρόσβαση προς και από το Ηράκλειο και τη Χερσόνησο, καθώς και πολλά άλλα σημεία στην ακτογραμμή.
Η Δία, η Ντία βρίσκεται βορειοανατολικά του Ηρακλείου, απέχει 6 μίλια και έχει έκταση 12 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα, 5χλμ μήκος και 3 χλμ πλάτος, εκτείνεται από δυτικά προς τα ανατολικά. Αποτελεί προστατευόμενη περιοχή Natura, λόγω της πολύ σημαντικής βιοποικιλότητας που συναντάει κανείς στο νησί. Το νησί δεν έχει καθόλου υποδομές και είναι ανέγγιχτο από την ανθρώπινη παρέμβαση. Βόρεια από την Ντία υπάρχουν δύο μικρά γλαρονίσια, το Παξιμάδι και το Πεταλίδι, στην νότια μεριά του νησιού υπάρχουν 4 απάνεμοι κόλποι, ο κόλπος του Αγ Γεωργίου, όπου υπάρχει και το μοναδικό λιμανάκι κα
ι η πλαζ του νησιού , ο κόλπος της Κάπαρης, ο κόλπος της Παναγιάς, και ο κόλπος της Αγριελιάς. Το νησί έχει υψόμετρο 220 μέτρα, είναι βατό, με πολλές πέτρες και τους θάμνους.
Στη Ντία θα συναντήσετε αγριοκούνελα και ίσως Κρητικούς αίγαγρους. Το νησί αποτελεί έναν πολύ σημαντικό βιότοπο για ενδημικά φυτά και ζώα, σπουδαία περιοχή για φώλιασμα του γερακιού (Falco eleanorae).Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ίχνη αρχαίου οικισμού και αρχαίων τειχών, υποστηρίζουν την ύπαρξη οικισμού στο νησί μέχρι και το 1450 πΧ, που εξερράγη το ηφαίστειο της Σαντορίνης, τότε το νησί σαρώθηκε από τεράστια κύματα και καλύφθηκε με στάχτη, αυτό είχε ως συνέπια την ερήμωση του. Επίσης υποστηρίζεται ότι πριν 5000 χρόνια το νησί ήταν κατάφυτο από δάση, και πολλές πηγές, εξαφανίστηκε όμως το δάσος γιατί το ξύλο χρησίμευε για την κατασκευή πλοίων, και ύστερα από 1000 περίπου χρόνια σταμάτησαν και οι πηγές.
Κατά την ιστορία νησί έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ναυσιπλοΐα κατά την αρχαιότητα, ιδιαίτερα στους μινωικούς χρόνους. και τους μεσαιωνικούς. Για τους πρώιμους ναυτικούς που έπλεαν στα ανοιχτά του Κρητικού Πελάγους αποτελούσε πολύ καλό φυσικό "σημάδι" για την προσέγγιση της ακτής και των φυσικών λιμανιών της Κρήτης και παράλληλα βοηθούσε στον ελλιμενισμό των σκαφών δημιουργώντας ένα "φράγμα" στους βόρειους ανέμους. Στους μινωικούς χρόνους το νησί κατοικούνταν και πλησίον του όρμου Αγ. Γεωργίου εντοπίσθηκε τειχισμένος λιμενικός οικισμός.
Από τον όρμο του Αγίου Γεωργίου ξεκινάει ένα μονοπάτι που οδηγεί στην όμορφη εκκλησία της Αναλήψεως, από που μπορείτε να απολαύσετε τη θέα προς τη Κρήτη, και στο καταφύγιο για τους ορειβάτες. Επίσης, από εκεί ξεκινάει ένα βατό μονοπάτι που οδηγεί προς τα βόρεια του νησιού, ως στα κτίρια του Δασαρχείου.
Πρόσβαση στη Ντία, αν δεν έχετε δικό σας σκάφος, υπάρχουν καραβάκια που εκτελούν ημερήσιες εκδρομές από το λιμανάκι των Γουβών ή του Ηρακλείου.
Η Ελιά είναι χωριό που βρίσκεται σε λόφο με πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 230μ. . Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία αλλά και η κτηνοτροφία .
Η Επάνω Βάθεια βρίσκεται σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη του Ηρακλείου, στην κοιλάδα του Βαθειανού ποταμού. Οι κάτοικοι καλλιεργούν ελιές και αμπέλια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλαιά εκκλησία του Αγίου Αντωνίου με υπολείμματα τοιχογραφιών.
Η Κάτω Βάθεια είναι χωριό του δήμου Χερσονήσου και βρίσκεται σε απόσταση 15 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη του Ηρακλείου στην κοιλάδα του Βαθειανού ποταμού. Στα αξιοθέατα αξίζει να αναφερθεί το φαράγγι Ποροφάραγγο που βρίσκεται στη περιοχή.
Το Καλό Χωριό βρίσκεται 7 χιλιόμετρα νότια των Γουβών και 25 από το Ηράκλειο. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια. Βρίσκεται σε ύψωμα με πανοραμική θέα και υπάρχει κοντά στο χωριό ένα φαράγγι.
Στα νοτιοανατολικά του χωριού, στη θέση Κορφή Μάζα (456 μ.) βρέθηκε ιερό κορυφής, που χρονολογείται από την Πρώτη Μεσομινωική Περίοδο μέχρι τη Γεωμετρική, όπως επίσης λατρευτικά ειδώλια και διάφορα ζώδια. Στο ιερό αυτό πιστεύεται ότι λάτρευαν γυναικεία θεότητα , που ανήκε στον κύκλο των θεοτήτων του ουρανού.
Ο Καρτερός είναι οικισμός ο οποίος βρίσκεται περίπου 8 χιλιόμετρα ανατολικά από τη πόλη του Ηρακλείου. Εκεί θα βρείτε μεγάλη αμμουδερή παραλία που εκτείνεται για κάμποσα χιλιόμετρα ανατολικά από τη πόλη και το αεροδρόμιο στον ανοικτό κόλπο του Ηρακλείου.
Οι παραλίες «Φλόριντα», «Καρτερός», «EOT» και «Αμνισός», όλες πολύ καλά οργανωμένες, πάρα πολύ κοντά στη πόλη του Ηρακλείου, με πολλά ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών και πολλές ψαροταβέρνες και εστιατόρια, καθώς επίσης και καφενεία και μπαρ, με αποτέλεσμα να καλύπτει τις ανάγκες των επισκεπτών τόσο σε άνετη διαμονή, όσο και σε καλό φαγητό και δροσιστικά ποτά και με πάρα πολλές ευκολίες για κολύμπι και θαλάσσια σπορ.
Η πρόσβαση από την πόλη του Ηρακλείου είναι πάρα πολύ εύκολη με τακτικά και πυκνά δρομολόγια λεωφορείων, με ταξί και με νοικιασμένα ή ιδιωτικά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες.
Το Κοκκίνη Χάνι είναι παραλιακός οικισμός και βρίσκεται στο 14ο χιλιόμετρο της κεντρικής οδικής αρτηρίας προς Λασίθι, στην περιοχή του Βαθειανού Κάμπου.
Το Κοκκίνη Χάνι έγινε γνωστό στις αρχές του 20ου αιώνα, τότε κατασκευάστηκαν τα πρώτα κτήρια, μαζί και ένα χάνι, ένα πανδοχείο για περαστικούς ανθρώπους και ζώα που το διατηρούσε κάποιος ονόματι Κοκκίνης.
Η περιοχή είναι ανεπτυγμένη με ξενοδοχεία ταβέρνες και παραθαλάσσια εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ, όπως επίσης και βραδινά μαγαζιά με ζωντανή κρητική μουσική.
Υπάρχουν τακτικά δρομολόγια λεωφορείων προς και από τη Χερσόνησο ανατολικά και το Ηράκλειο δυτικά. Επίσης υπάρχει ένα λεωφορείο που επισκέπτεται τα γειτονικά χωριά. Στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε την πιάτσα των ταξί που είναι πάντα διαθέσιμα.
Το χωριό Κόξαρη είναι χτισμένο σε υψόμετρο 180 μ. και απέχει από το Ηράκλειο 23 περίπου χιλιόμετρα. Είναι κτισμένο στην κατάπρασινη κοιλάδα του ποταμού Καρκανιά. Κοντά στην Κόξαρη είναι η Μονή της Κερα- Ελεούσας.
Το χωριό Σκοτεινό αποτελεί οικισμό του Δήμου Γουβών. Είναι ένα μικρό χωριό με μεγάλη παράδοση. Στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού βρέθηκε τεμάχιο πήλινης λάρνακας καθώς και όστρακα γεωμετρικής περιόδου (900 - 700π.Χ.). Το αξιοθαύμαστο σημείο της περιοχής που διαθέτει ιστορία και πολιτισμό συνάμα είναι το Σπήλαιο της Αγίας Παρασκευής ή Σκοτεινό.Kοντά στο χωριό Σκοτεινό και σε υψόμετρο μόλις 220μ. βρίσκεται το σπήλαιο της Αγίας Παρασκευής. Όπως ο Λαβύρινθος της Γόρτυνας, έτσι και τοΣκοτεινό, συνδέθηκε με το μινωικό Λαβύρινθο. Το όνομά του πήρε από την Αγία Παρασκευή, εκκλησάκι της οποίας είναι κτισμένο δίπλα από την είσοδό του. Έχει συνολικό μήκος περίπου 126μ. και η διάμετρος των αιθουσών του κυμαίνεται από 8 έως 50 μέτρα. Στο σπήλαιο βρέθηκαν όστρακα της Υστερομινωικής εποχής, ένα μεγάλο αγγείο και άλλα που τοποθετούνται χρονολογικά στην υπονεολιθική εποχή. Η χρήση του χώρου συνεχίζεται αδιάκοπα μέχρι τις ημέρες μας, λειτουργώντας πλέον ως χώρος συνάθροισης και διοργάνωσης πανηγυριών. Εκεί δεσπόζει θεατράκι, βρύσες και σημεία απείρου κάλλους που μπορούν να μαγέψουν τον επισκέπτη στην περιήγησή του εκεί.
Το χωριό Χαρασό βρίσκεται σε λόφο με θέα προς τη γύρω περιοχή, στα νότια άκρα κοιλάδας. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 27,3 χιλιόμετρα. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια, την ελαιοκομία και την κτηνοτροφία.
Δημοτική Ενότητα Επισκοπής (2.533)
Τοπική Κοινότητα Αϊτανίων (319)
Τοπική Κοινότητα Γαλίφας (252)
Τοπική Κοινότητα Επισκοπής (1.228)
Τοπική Κοινότητα Καινούργιου Χωριού (290)
Τοπική Κοινότητα Σγουροκεφαλίου (444)
Το χωριό Αϊτάνια απέχει από το Ηράκλειο 20 χιλιόμετρα.
Κάθε χρόνο στην εορτή της Παναγίας 15 Αυγούστου, ο πολιτιστικός σύλλογος Αϊτανίων διοργανώνει κρητικό γλέντι στη γραφική πλατεία του χωριού.
Κτισμένος σε λόφο δυτικά του χωριού της Επισκοπής και ανατολικά του ποταμού Καρτερού με βορινή θέα προς τη θάλασσα, βρίσκεται ο οικισμός Αϊτάνια. Ο ναός της κοιμήσεως της Θεοτόκου δεσπόζει στο τοπίο. Υπάρχει επίσης άλλος ένας ναός, αφιερομένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, χτίστηκε το 1997 πάνω στα θεμέλια που υπήρχαν από την αρχή του αιώνα. Κατάνυξη φέρνουν στον επισκέπτη και τα τρία εξωκλήσια, του Αγιού Ιωάννη, της γέννησης της Θεοτόκου και της αγίας Παρασκευής, η οποία χρονολογείται από τον 13οαιώνα.
Οι κάτοικοι των Αϊτανίων παράγουν λάδι , κρασί, επιτραπέζια σταφύλια και κτηνοτροφικά προϊόντα.
Για τους λάτρεις της φύσης ,μία μοναδική πεζοπορία που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι η διαδρομή «φαράγγι Καρτερού- Αϊτάνια»
Το χωριό Γάλιπε Μετά το Καινούργιο χωριό και 21 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, . Χτισμένα σε ένα λόφο σε υψόμετρο 280 μέτρα τα σπίτια αγναντεύουν την αντικρινή Επισκοπή και τον ήλιο να δύει πίσω από τον Ψηλορείτη. Το χωριό είναι μικρό με 150 περίπου κατοίκους οι περισσότεροι από τους οποίου καλλιεργούν αμπέλια και ελιές.
Μια βόλτα στα γραφικά σοκάκια του χωριού θα σας οδηγήσει στην παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στο υπέρυθρο του ναού υπάρχει στέμμα του 15 αιώνα. Στο ναό της κοιμήσεως της Θεοτόκου υπάρχει ενετικό ταφικό μνημείο του 16 αιώνα με ανάγλυφα που παραπέμπουν στη Βενετία.
Το χωριό Γαλύφα
Πάνω στο πλάτωμα στο ύψωμα της κορυφής ενός λόφου και μόλις 25 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο θα συναντήσετε το χωριό Γαλύφα. Έχει 150 περίπου κατοίκους όλοι τους άνθρωποι ήρεμοι και φιλόξενοι. Το χωριό προσφέρει υπέροχη θέα στους γύρω λόφους, που την άνοιξη γεμίζουν με αμέτρητα χρώματα και ευωδιές από κάθε λογής λουλούδι, ελαιώνες, θάμνοι, φασκομηλιές κι ασπάλαθοι.
Οι ελιές τα αμπέλια και οι κτηνοτροφικές δουλειές είναι η κύρια ασχολία των κατοίκων του.
Η Γαλύφα κατοικείται από μινωικά χρόνια όπως δείχνουν ανεπίσημα ευρήματα μέσα στο χωριό και τα κοντινά ιερά κορυφής, όπως στο Σμάρι και στην Επισκοπή.
Παραδοσιακά, το μεγαλύτερο γλέντι στη Γαλίφα γινόταν ανήμερα του Αγίου Πνεύματος, οπότε γιόρταζε η εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Πολλοί πήγαιναν και διανυκτέρευαν στην εκκλησία και το πρωί συμμετείχαν στη Θεία Λειτουργία και στο γλέντι. Επίσης, μεγάλο πανηγύρι γινόταν και στις 8 Νοεμβρίου (Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ).
Το χωριό Επισκοπή Πεδιάδας βρίσκεται 18 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το Ηράκλειοαπό μια έξοδο στο 8ο χιλιόμετρο του εθνικού δρόμου Ηράκλειο - Άγιος Νικόλαος. Το χωριό προσφέρει κάτι διαφορετικό, σε σχέση με τους έντονους ρυθμούς που συνήθως προσφέρουν τα τουριστικά θέρετρα.
Μέσα στο χωριό υπάρχουν οι βυζαντινές εκκλησίες του Μιχαήλ Αρχάγγελου, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Ιωάννη με τοιχογραφίες. Ιδιαίτερα στον Άγιο Ιωάννη υπάρχουν πολύ καλά τοποθετημένες τοιχογραφίες ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει αυτή του Χριστού που ανεβαίνει στον Παράδεισο. Στις 11 Νοέμβρη γιορτάζει ο πολιούχος της Επισκοπής Άγιος Μηνάς
Επισκεφτείτε το Αργυράκειο Πολεμικό Εθνολογικό μουσείο, όπου στη θέα των εκθεμάτων ζωντανεύουν μνήμες ηρωισμού και αυταπάρνησης. Εκεί θα βρείτε τον καπετάν Μιχάλη Αργυράκη, ιδρυτή και ιδιοκτήτης του μουσείου.
Μπορείτε να περάσετε από το δημοτικό πάρκο Γ. Παναγιωτάκη, ένας χώρος γεμάτος πράσινο, μία σύγχρονη πρόταση αναψυχής, μία πραγματική όαση.
Η ευρύτερη περιοχή της επισκοπής κατοικείται διαχρονικά από την Μινωική περίοδο έως και σήμερα. Έχουν εντοπιστεί αρχαιότητες από την μεσομινωική περίοδο έως την περίοδο της τουρκοκρατίας. Στην Επισκοπή υπάρχουν επίσης και ενετικά μνημεία όπως ο «Πύργος», καθώς και θολωτή δεξαμενή βυζαντινής περιόδου. Κατά την επανάσταση του 1897, στη μάχη που έγινε στη Επισκοπή, σκοτώθηκε ο τότε γενικός αρχηγός πεδιάδος ο Ανδρείος Αντώνης Τριφόπουλος ή Τριφίτσος στις 25 Ιουνίου και όλη η Κρήτη θρήνησε τον ένδοξο θάνατό του.
Το Καινούργιο χωριό είνια μικρός οικισμός που βρίσκεται 17 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλεως του Ηρακλείου και αποτελεί ένα πάρα πολύ παλιό οικισμό. Είναι ένα αγροτικό χωριό, οι κάτοικοι ασχολούνταν, κυρίως παλαιότερα, με τη καλλιέργεια του αμπελιού, του κρασάμπελου, την καλλιέργεια σιτηρών και την κτηνοτροφία.
Από έγγραφα που έχουν βρεθεί από την διάρκεια της Ενετοκρατίας, το χωριό είχε πλούσια ιστορία πάνω στο κρασί και στο κρασάμπελο. Η περιοχή έβγαζε πάρα πολύ ποιοτικά καλό κρασί. Μη ξεχάσετε να περάσετε από το μουσείο ιστορίας του κρασιού. Μεγάλη εντύπωση θα σας κάνουν τα Ενετικά πατητήρια του Καινούργιου χωριού, αποτελούμενα από τρία μεγάλα ορθογώνια πατητήρια.
Στα χρόνια της ενετοκρατίας το Καινούργιο χωριό ήταν έδρα Φεουδάρχη.
Το Σγουροκεφάλι είναι οικισμός με 450 περίπου κατοίκους και βρίσκεται στο 19ο χιλιόμετρο του δρόμου προς τη μονή Αγκαράθου. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η αμπελοκαλλιέργεια και η ελαιοκομία.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση το όνομα του χωριού οφείλεται σε ένα βοσκό ο οποίος λεγόταν Σγουρός, ήταν ο πρώτος κάτοικος του χωριού ο οποίος έκτισε στην κορυφή του λόφου, την οποία αποκαλούν Κεφάλι. Από αυτό προήλθε η ονομασία Του Σγουρού το Κεφάλι και μετέπειτα Σγουροκεφάλι.
Μέσα στο χωριό βρίσκεται ο δίκλιτος ναός που είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα και στον Ευαγγελισμό. Λίγο πιο έξω από το χωριό βρίσκονται οι εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ιωάννη, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες σε καλή κατάσταση.
Το χωριό Σκόπελο
Παλαιός οικισμός της δημοτικής ενότητας Επισκοπής, χτισμένος πάνω σε ύψωμα, σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το Ηράκλειο. Το τοπωνύμιο οφείλεται στο επώνυμοΣκόπελος του πρώτου οικιστή του χωριού.
Το χωριό Σταμνοί
Σε υψόμετρο 290 μέτρων 17 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο βρίσκονται οι Σταμνιοί. Το παρόν του τόπου αυτού μαρτυρά την αγωνία των κατοίκων να κρατήσουν ζωντανό τον οικισμό. Καλλιεργούν τη γη χειμώνα καλοκαίρι και το εύκρατο μεσογειακό κλίμα τους χαρίζει άριστης ποιότητας κρασί λάδι και σταφίδα.
Στους Σταμνιούς να βρείτε μία υπέροχη Δημοτική αίθουσα πολιτισμού και αναψυχής.
Δημοτική Ενότητα Μαλίων (6.212)
Δημοτική Κοινότητα Μαλίων (3.722)
Δημοτική Κοινότητα Μοχού (2.142)
Τοπική Κοινότητα Κρασίου (348)
Το Κράσι βρίσκεται στις βορειοδυτικές υπώρειες του όρους Σελένα, σε υψόμετρο 600 μέτρων, 47 χλμ ανατολικά του Ηρακλείου. Η γεωμορφολογία του οικισμού είναι ορεινή. Το έδαφος είναι πετρώδες. Στα βορειοανατολικά του χωριού, σώζονται δάση αζιλάκων, πουρναριών και σφενδάμης. Εξαίρεση αποτελεί το μικρό οροπέδιο που απλώνεται στα πόδια του οικισμού και στην βόρειο ανατολική του πλευρά, που αν και μικρό σε έκταση, έχει πολύ εύφορο έδαφος και καλύπτει με τις καλλιέργειες του ένα μεγάλο μέρος των διατροφικών αναγκών των κατοίκων. Οι κάτοικοι ασχολούνται σήμερα με τηνελαιοκαλλιέργεια και την κτηνοτροφία.
Γενέτειρα του Αντώνη Μιχελιδάκη, πρώτου πρωθυπουργού της Κρητικής Πολιτείας (1898 - 1913) της ζωγράφου Μαρίας Ζωγράφου και της πνευματικής οικογένειας των Αλεξίου (Λευτέρης Αλεξίου, Έλλη Αλεξίου, Γαλάτεια Καζαντζάκη Αλεξίου και Στυλιανός Αλεξίου).
Ο κυκλικός θολωτός τάφος με κυκλαδική επίδραση που ανασκάφηκε στη θέση «Αρμί» από τον Σπύρο Μαρινάτο, καθώς και οι αναφορές σε ενετικές απογραφές επιβεβαιώνουν την μακραίωνη ύπαρξή του στην ιστορία. Σημείο αναφοράς του χωριού, οι πέτρινες τοξωτές βρύσες με τα άφθονα νερά, τα οποία σήμερα αποτελούν μια ευχάριστη ανάπαυλα για τους επισκέπτες και ένα από τα ωραιότερα μνημεία του Δήμου. Στο κέντρο του χωριού, δίπλα στις πέτρινες τοξωτές βρύσες, υψώνεται ο φημισμένος υπεραιωνόβιος πλάτανος, που χαρίζει τον ίσκιο του σε όλη την πλατεία.
Το κλίμα της περιοχής είναι εύκρατο - ορεινό, με πολύ περιορισμένη υγρασία, γεγονός που συντέλεσε ώστε ένας μεγάλος αριθμός επώνυμων και ανώνυμων, Κρητικών και μη, να παραθερίζουν στο χωριό, απολαμβάνοντας το όμορφο κλίμα και την φιλοξενία των κατοίκων. Ανάμεσα σε αυτούς που παραθέριζαν στο Κράσι, φιλοξενούμενοι της πνευματικής Κρασανής οικογένειας των Αλεξίου, την περίοδο του μεσοπολέμου, ήταν οι: Νίκος Καζαντζάκης, Νίκος Βέης, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Βάσος Δασκαλάκης και άλλοι.
Οι Βρύσες στο Κράσι αποτελούν ένα από τα ωραιότερα συγκροτήματα ύδρευσης στην Κρήτη. Σύμφωνα με την αναγραφόμενη πινακίδα, κατασκευάστηκε το 1890 με δαπάνες της κοινότητας από Μοχιανούς μαστόρους που ήταν περιζήτητοι και καταξιωμένοι.
Οι Βρύσες είναι δύο και όπως τις αναφέρουν οι κάτοικοι η πάνω Βρύση και η κάτω. Είναι θολωτές με μια γούρνα η καθεμία. Ακριβώς δίπλα στην κάτω Βρύση βρίσκονται οι πέτρινες γούρνες του χωριού στις οποίες τα παλιά χρόνια ήταν ο τόπος συνάντησης των γυναικών και των μικρών παιδιών αφού εκεί περνούσαν ατέλειωτες ώρες ασχολούμενες με το πλύσιμο των ρούχων.
Ένα από τα μεγαλύτερα δημιουργήματα της φύσης είναι ο μεγάλος πλάτανος που η ηλικία του υπολογίζεται από 1.800 ως 2.000 χρόνια.
Ο γιγάντιος κορμός του έχει περιφέρεια 24 μέτρα και διακλαδώνεται σε πολλούς βραχίονες, ενώ το φύλλωμά του αγκαλιάζει ολόκληρη την πλατεία, που φιλοξενεί το πιο κεντρικό καφενείο του χωριού.
Αποτελεί χώρο ξεκούρασης των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά και ψυχαγωγίας αφού η πλατεία του φιλοξενεί όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού.
Τα Μάλια είναι μια παραθαλάσσια κωμόπολη, 36 χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου. Κατοικείται από περίπου 3.750 μόνιμους κατοίκους. Ο κεντρικός δρόμος μοιάζει να χωρίζει την πόλη στα δυο: την παλιά πόλη των Μαλίων στους πρόποδες του Όρους Σελένα και το νεώτερο κομμάτι της πόλης κοντά στην ακτογραμμή. Από τη μία τα παλιά Μάλια με τα στενά δρομάκια, τα σπίτια με τις βοκαμβίλιες και τα ταβερνάκια με τη ζωντανή ελληνική μουσική και από την άλλη, τα παραλιακά Μάλια με τα κλαμπ και τα μπαρ και το ξέφρενο ξεφάντωμα των νεαρών τουριστών αργά κάθε νύχτα μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Φτάνοντας στα Μάλια θα αντικρίσετε βόρεια το Κρητικό Πέλαγος και νότια το όρος Δίκτης. Ανατολικά βρίσκεται το μινωικό ανάκτορο Μαλίων το οποίο είναι το τρίτο σε μέγεθος ανάκτορο της μινωικής Κρήτης χτισμένο κοντά στη θάλασσα και πάνω στο δρόμο. Πρόκειται για ένα ανάκτορο με επιβλητικές διαστάσεις, περίπλοκο σχέδιο και με πολλές λεπτομέρειες.
Τα Μάλια έχουν πολύ μεγάλη ιστορία που ξεκινάει από τους Νεολιθικούς ακόμα χρόνους και κορυφώνεται την Μινωική περίοδο, όταν τα Μάλια ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Κρήτης. Σε απόσταση 3 χιλιόμετρα Ανατολικά θα συναντήσετε το περίφημο ανάκτορο των Μαλίων, ισάξιο σε φήμη και αρχαιολογική αξία με τα ανάκτορα της Κνωσού και της Φαιστού που είναι της ίδιας εποχής. Τα περισσότερα ορατά ερείπια είναι της Νεοανακτορικής εποχής (17ος-15ος αιώνας π.Χ.). Σύμφωνα με την Μυθολογική παράδοση, εδώ βασίλευσε ο αδελφός του Μίνωα Σαρπηδών. Έξω από την περιοχή του ανακτόρου κοντά στη ακτή, Βορειοανατολικά του ανακτόρου, ανασκάφηκε η μεγάλη Παλαιοανακτορική νεκρόπολη με σημαντικότερο κομμάτι το μεγάλο ταφικό συγκρότημα στη θέση «Χρυσόλακκος» στο οποίο βρέθηκε το περίφημο χρυσό κόσμημα με τις δυο μέλισσες, σύμβολο γονιμότητας που φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Λόγω της τοποθεσίας, του θαυμάσιου κλίματος και της φιλόξενης νοοτροπίας των κατοίκων, τα Μάλια σήμερα αποτελούν ένα κατεξοχήν τουριστικό κέντρο με καλά οργανωμένα ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών, τουριστικές επιχειρήσεις, καταστήματα τουριστικών ειδών κ.λ.π., που καλύπτουν όλες τις ανάγκες των επισκεπτών τους.
Ωστόσο, σημαντική είναι η ενασχόληση των κατοίκων με την ελαιοκαλλιέργεια καθώς και με την καλλιέργεια κηπευτικών, πατάτας και μπανάνας, προϊόντα που καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες της περιοχής και των επισκεπτών της.
Εκτός από το Αρχαιολογικό Ανάκτορο, η περιοχή διαθέτει αρκετά αξιοθέατα όπως ιστορικούς ναούς και περιοχές φυσικού κάλλους. Αξίζει κανείς να επισκεφθεί την εκκλησία της Παναγίας της Γαλατιανής και να θαυμάσει τις περίφημες αγιογραφίες της.
Κολύμπι και θαλάσσια σπορ προσφέρονται στην μεγάλη αμμουδερή παραλία των Μαλίων και στις κοντινές παραλίες της Σταλίδας (3 χιλιόμετρα δυτικά) και του Ποταμού. Πολύ καλό φαγητό, εκλεκτούς μεζέδες και καλό κρασί για κάθε γούστο, μπορεί κανείς να βρει στις ταβέρνες και τα εστιατόρια, καθώς και στα ταβερνάκια μέσα στη παλιά πόλη. Τα πολλά και καλά νεανικά στέκια, τα φημισμένα μπαρ και οι λοιπές ευκαιρίες διασκέδασης προσελκύουν πολύ κόσμο και κυρίως πολλούς τουρίστες.
Πολλά μπαρ, κλαμπ και καφετέριες υπάρχουν μέσα στα Μάλια, κατά μήκοςτου παραλιακού δρόμου που ενώνει τα Μάλια με τη Σταλίδα, μέσα στη Σταλίδα, και φυσικά στη Χερσόνησο, 8 χιλιόμετρα προς τα δυτικά.
Το όνομα Μάλια προέρχεται από το τοπωνύμιο ομαλία >Μάλια= επίπεδη έκταση
Στην κωμόπολη βρίσκεται η εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου, γνωστός με το όνομα Παναγία η Γαλαθιανή, επειδή όταν κτιζόταν χρησιμοποιήθηκε γάλα αντί για νερό, το οποίο πρόσφεραν οι κτηνοτρόφοι της περιοχής.
Ο Μοχός είναι μεγάλος οικισμός του δήμου Χερσονήσου, που βρίσκεται σε υψόμετρο 400 μ. στη δυτική άκρη σε γόνιμη αλλά άνυδρη πεδινή έκταση, κατάφυτη από ελαιώνες και αμπελώνες. Απέχει περίπου 45 χλμ από το Ηράκλειοκαι έχει περίπου 1150 μόνιμους κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την ελαιοκομία και την αμπελοκαλλιέργεια. Βάση της οικονομίας του χωριού είναι το ελαιόλαδο, τα σταφύλια και το κρασί κορυφαίας ποιότητας.
Η όμορφη δεντροφυτεμένη και πλακοστρωμένη πλατεία του Μοχού δε μένει απαρατήρητη από τον επισκέπτη, όπου μπορεί να πιει καφέ ή ρακή σε ένα από τα παραδοσιακά καφενεία που βρίσκονται εκεί ή ακόμα να επισκεφθεί εμπορικά καταστήματα, μια παλαιά εκκλησία, φούρνους και παραδοσιακά σπίτια. Ο Μοχός είναι ένα μέρος που διατηρεί το παραδοσιακό του χρώμα της παλιάς εποχής και είναι μια ευχάριστη πρόταση για μια μικρή βόλτα από την Χερσόνησο, τη Σταλίδα ή τα Μάλια. Από το Μοχό μπορείτε να πάτε στο οροπέδιο Λασιθίου περνώντας από τα χωριά Ποταμιές και Αβδού και Κράσι.
Ανάμεσα στις φωτισμένες προσωπικότητες που επισκέφθηκαν το Μοχό ήταν και ο τέως πρωθυπουργός της Σουηδίας Ούλαφ Πάλμε, ο οποίος αγαπούσε ιδιαίτερα το χωριό και έγινε επίτιμος δημότης.
Στις 14 και 15 Αυγούστου γιορτάζεται το πανηγύρι της Παναγίας στο Μοχό. Ο εορτασμός ξεκίνησε το 1960 υπό Προεδρίας της Κοινότητος Γεωργίου Λεβέντη σε συνεργασία με την Περιγιητική Λέσχη Ηρακλείου με Πρόεδρο τον Γεώργιο Πατεράκη. Στο κέντρο του χωριού στο χώρο της μεγάλης πλατείας, γίνεται κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου το κρητικό πανηγύρι, με κρητικούς χορούς και αγαπημένους κρητικούς καλλιτέχνες, το οποίο συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, ντόπιων και ξένων. Παράλληλα σε αίθουσα του Δημοτικού διαμερίσματος που είναι διασκευασμένη σε παλαιό κρητικό νοικυριό, γίνεται έκθεση εργόχειρων, υφαντών, κεντημάτων, πλεκτών κλπ. Ο Μοχός φημίζεται γενικότερα για την κρητική μουσική παράδοση. Στα γραφικά σοκάκια του χωριού θα ακούσετε αρκετά συχνά τραγούδια από κρητικές παρέες, καθώς εκτός από τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, γίνονται αυτοσχέδια γλέντια από τους κατοίκους του.
Τις απόκριες στο Μοχό και στη γύρω περιοχή διαδραματίζεται το έθιμο του «Ξυνόχοντρου και μουζουδιάς», μια εκδήλωση του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού. Πρόκειται για αναβιώση παλιού τοπικού εθίμου με ψήσιμο ζεστού ξυνόχοντρου (παραδοσιακό φαγητό) και μεταμφίεσης με μουζουδιές.
Από τους ιερούς ναούς αξίζει να αναφέρουμε το δίκλιτο του Ευαγγελισμού και της Αγίας Παρασκευής στην πλατεία του χωριού, το δίκλιτο επίσης του Αγίου Γεωργίου και Αγίου Σάββα και του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Στην περιοχή του Μοχού υπάρχουν περίπου 10 εξωκλήσια.
Η Σταλίδα βρίσκεται 34 χιλιόμετρα ανατολικά από το Ηράκλειο, 3 χιλιόμετρα μετά κέντρο της Χερσονήσου και 3 χιλιόμετρα πριν το κέντρο των Μαλίων. Ο παραθαλάσσιος οικισμός της Σταλίδας αριθμεί σήμερα περίπου 1000 μόνιμους κατοίκους. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 αναπτύχθηκε τουριστικά. Κατασκευάζονται οι πρώτες μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και αξιοποιείται ουσιαστικά από το 1980 και μετά. Πρόκειται για τον νεότερο οικισμό της περιοχής, ο οποίος αναπτύχθηκε και συγκροτήθηκε λόγω του τουρισμού.
Όντας κατεξοχήν τουριστικός οικισμός πλέον, προσφέρει ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών, επιπλωμένα διαμερίσματα και πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια. Επίσης προσφέρει πολύ καλές επιλογές για φαγητό, καφέ και διασκέδαση καθώς υπάρχει πληθώρα από εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ και νεανικά στέκια τα οποία προσελκύουν πολλούς επισκέπτες κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Θα βρείτε καταστήματα με τουριστικά είδη, τουριστικά γραφεία για τις ημερήσιες εκδρομές σας, γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων και μηχανών, και φυσικά μινι-μάρκετ.
Τράπεζες υπάρχουν στη Χερσόνησο και στα Μάλια, ενώ στη Σταλίδα θα βρείτε μηχάνημα αυτόματης ανάληψης μετρητών.
Από τη Σταλίδα υπάρχει τακτική συγκοινωνία προς Ηράκλειο, Χερσόνησο και Γούβες (δυτικά), ή προς Μάλια και Αγιο Νικόλαο (ανατολικά), οπότε είναι εύκολο να επισκεφτείτε πολλές πόλεις και χωριά κατά μήκος της βόρειας ακτής της Κρήτης. Η συγκοινωνία γίνεται με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων, με ταξί και με νοικιασμένα ή ιδιωτικά αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες.
Η διαμονή εξασφαλίζεται με άνεση στα πολλά ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών, στα επιπλωμένα διαμερίσματα και στα πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια. Κολύμπι και θαλάσσια σπορ μπορεί να κάνει κανείς τόσο σε αμμουδερές παραλίες, όσο και σε λιμανάκια με βράχια, όπου μπορεί κανείς να επιδοθεί και στο ψαροντούφεκο. Φαγητό και ποτό μπορεί κανείς να απολαύσει στις πολλές ταβέρνες και τα εστιατόρια του οικισμού. Φυσικά, πολύ κοντά είναι και τα Μάλια και η Χερσόνησος με περισσότερες επιλογές ψυχαγωγίας και διασκέδασης και, φυσικά, πάντα υπάρχει και το Ηράκλειο μέσα στην «ακτίνα δράσης» των επισκεπτών (34 χιλιόμετρα, ή 40 λεπτά ή και λιγότερο για τους . βιαστικούς).
Στην περιοχή γιορτάζονται με πανηγύρια η γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου και του Αγίου Ιωάννη στις 13 Νοεμβρίου και στις 27 Ιανουαρίου.
Δημοτική Ενότητα Χερσονήσου (8.497)
Δημοτική Κοινότητα Λιμένος Χερσονήσου (4.308)
Δημοτική Κοινότητα Χερσονήσου (2.468)
Τοπική Κοινότητα Αβδού (431)
Τοπική Κοινότητα Γωνιών Πεδιάδος (519)
Τοπική Κοινότητα Κεράς (161)
Τοπική Κοινότητα Ποταμιών (610)
To Αβδού βρίσκεται 38 χλμ. ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και 15,5 χιλιόμετρα από το λιμάνι Χερσονήσου, στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί στο οροπέδιο Λασιθίου. Το λένε και Καπετανοχώρι, επειδή έβγαζε ξακουστούς οπλαρχηγούς κατά την διάρκεια των Κρητικών επαναστάσεων, αλλά η σχέση του με το πνεύμα και τις τέχνες ήταν πάντα διακριτή. Αξίζει ο επισκέπτης να ακολουθήσει και να απολαύσει την διαδρομή, να δει τις φυσικές του ομορφιές, να μάθει για την ιστορία του και να επισκεφθεί τα Βυζαντινά του μνημεία.
'Εχει πολλές φυσικές καλλονές. Τα σπήλαια της Αγίας Φωτεινής και της Αγίας 'Αννας, καθώς και βυζαντινές εκκλησίες αγιογραφημένες. Παράγει αρίστης ποιότητας λάδι, κρασί και κηπευτικά, οι δε άνθρωποι είναι ευγενικοί, με φιλόξενη πάντα διάθεση. Εδώ βρίσκεται και η μοναδική στην Κρήτη πίστα αλεξιπτώτου πλαγιάς (para pente).
Το τοπωνύμιο "Αβδού" προέρχεται από το όνομα του προφήτη Αβδιού, ναός του οποίου υπήρχε, κατά την παράδοση, στη θέση Κοντάρια ή Λινές.
Σήμερα στο Αβδού κατοικούν μόνιμα περίπου 300 άνθρωποι.
Τα Αγριανά – Χατζανά είναι γραφικοί οικισμοί χτισμένοι μέσα στους απέραντους ελαιώνες και δίπλα στο φαράγγι του ποταμού Αποσελέμη, με την πλούσια και πολύ ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελεί φυσική συνέχεια του βιότοπου των εκβολών του και προσφέρεται για εξερευνήσεις και πεζοπορία.
Μέσα στο φαράγγι είναι κτισμένες οι εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και του Αφέντη Χριστού.
Η Ανάληψη Χερσονήσου είναι νέος μικρός παραδοσιακός οικισμός 25 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο,
5 χιλιόμετρα δυτικά του Λιμένα και 3 χιλιόμετρα από τις Γούβες κτισμένος πάνω στις χρυσές παραλίες του Δήμου Χερσονήσου. Είναι μια όμορφη τουριστική περιοχή με ιδιαίτερο κάλλος , διατηρώντας όμως αρκετά παραδοσιακά στοιχεία. Ταβέρνες, μπαρ, κλαμπ, ξενοδοχεία, κοσμηματοπωλεία και εμπορικά καταστήματα που όλα μαζί δημιουργούν την εικόνα του κοσμοπολίτικου μέρους, παράλληλα με την ύπαρξη των γραφικών χαρακτηριστικών του τοπίου. Τα εστιατόρια και οι ταβέρνες στο χωριό είναι πολλές και ποικίλες. Υπάρχει μια όμορφη πλατεία στρωμένη με πλακόστρωτο και έναν φοίνικα στο κέντρο. Κάθετα στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε πολλούς παράδρομους, που αν έχετε χρόνο μπορείτε να τους εξερευνήσετε και να ανακαλύψετε τις όμορφες γωνιές του χωριού.
Ο παραλιακός δρόμος εκτείνεται σε μήκος 2χλμ περίπου και κατά μήκος του θα βρείτε τις παραλίες της περιοχής μαζί με μερικά εστιατόρια.
Οι δραστήριοι κάτοικοι του οικισμού διοργανώνουν σχεδόν όλο το χρόνο πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Φτάνοντας στην παραλία της Ανάληψης θα προσέξετε τη μικροσκοπική εκκλησία χτισμένη δίπλα στο κύμα. Είναι μια εκκλησία με πολύ φωτογένεια και κάθε επισκέπτης που θα περάσει από την Ανάληψη θα σταματήσει εδώ για μια αναμνηστική φωτογραφία.
Ο Ανισσαράς βρίσκεται 24χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου, και 1χιλιόμετρο δυτικά της Χερσονήσου. Η περιοχή του Ανισσαρά είναι εξαιρετικής ομορφιάς κομμάτι της όμορφης ακτογραμμής που εκτείνεται από το Κοκκίνη Χάνι στα Μάλια. Ο Ανισσαράς είναι προάστιο της Χερσονήσου, μια μεγάλη, λοφώδης περιοχή που εκτείνεται ακριβώς δίπλα. Υψηλής ποιότητας ξενοδοχεία με αντίστοιχη νυχτερινή ζωή, ο Ανισσαράς είναι ένα μέρος για ήσυχες διακοπές.
Θα συναντήσετε υπέροχες παραλίες, θαλάσσια σπορ και άλλες υδάτινες δραστηριότητες. Ανατολικά από τον Ανισσαρά, στην περιοχή Σαραντάρη, αρχίζουν οι παραλίες της Χερσονήσου. Κατά μήκος του παραλιακού δρόμου που συνδέει τον Ανισσαρά με τη Χερσόνησο θα συναντήσετε πολλές μικρές παραλίες, γνωστές σαν Λιμανάκια.
Η Άνω Χερσόνησος βρίσκεται 26 χιλιόμετρα ανατολικά από το Ηράκλειο και 2 χιλιόμετρα περίπου νότια από την παραλιακή Χερσόνησο. Η Άνω Χερσόνησος είναι ένα μικρό χωριό που διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, κάτι διαφορετικό από την παραλιακή Χερσόνησο, που πλημμυρίζει τουρίστες κάθε καλοκαίρι.
Η Άνω Χερσόνησος είναι γνωστή και σαν «Παλιά Χερσόνησος».
Η Άνω Χερσόνησος παρότι βρίσκεται σε ελάχιστη απόσταση από την παραλιακή Χερσόνησο, διαφέρει σημαντικά από αυτήν, δεν είναι το μέρος που θα βρείτε τα δεκάδες μπαρ, τα καταστήματα, τα πολλά ξενοδοχεία και την τρελή νυκτερινή ζωή.
Η Άνω Χερσόνησος είναι μικρό, γραφικό και ήσυχο χωριό με αγροτικό χαρακτήρα. Αν και έχει επηρεαστεί από τον τουρισμό, διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και η ζωή κυλάει πιο αργά από ότι στις σύγχρονες πόλεις της βόρειας ακτής της Κρήτης. Πετρόκτιστα σπίτια, παλιά πηγάδια και ξυλόφουρνους θα έχει την ευκαιρία να δει ο επισκέπτης περπατώντας στα στενά σοκάκια του χωριού. Η Άνω Χερσόνησος απέχει 2 χιλιόμετρα περίπου από τις κοντινότερες παραλίες.
Στο χωριό υπάρχουν 2 βυζαντινές εκκλησίες, η Παναγία κοντά στην πλατεία , και ο Άγιος Δημήτριος στην άκρη του χωριού.
Η Άνω Χερσόνησος είναι γνωστή για την γραφική πλατεία της, μια στενόμακρη πλατεία με ταβερνάκια και ένα χαρακτηριστικό σιντριβάνι στο κέντρο, η
οποία ζωηρεύει τις καλοκαιρινές βραδιές. Ντόπιοι και τουρίστες γεμίζουν τις ταβέρνες για να δοκιμάσουν νόστιμες συντα
γές της Κρητικής κουζίνας, να πιούν καλό κρασί της περιοχής και να διασκεδάσουν με την παρέα τους. Τα τελευταία χρόνια
οι εστιάτορες οργανώνουν κάθε Δευτέρα από Μάιο μέχρι Οκτώβριο, Κρητική βραδιές με ζωντανή μουσική και παραδοσιακούς χορούς.
Η Άνω Χερσόνησος, όπως και τα διπλανά χωριά Πισκοπιανό και Κουτουλουφάρι προσφέρουν ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και άλλες ευκολίες. Επίσης στα τρία αυτά χωριά θα βρείτε πολλά εστιατόρια, μερικά καφέ με όμορφη θέα προς τον κόλπο της Χερσονήσου και λίγα μπαρ.
Οι Γωνιές (ή Γωνίες) είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Πεδιάδας στο Δήμο Χερσονήσου του νομού Ηρακλείου, με 500 περίπου κατοίκους. Αποτελεί επίσης ξεχωριστό Δημοτικό διαμέρισμα, με μοναδικό οικισμό το ίδιο το χωριό. Η θέση του είναι στους δυτικούς πρόποδες της Σελένας (σε υψόμετρο 1.559 μ.) στο 40ο χιλιόμετρο του δρόμου προς το Οροπέδιο Λασιθίου. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκομία. Οι Γωνιές έλαβαν την ονομασία τους από τη θέση του χωριού, καθώς βρίσκεται στην ανατολική γωνιά της Λαγκάδας. Η αρχαιότερη αναφορά στο χωριό χρονολογείται στα 1333. Μαζί μετην Κερά αποτελούσαν φέουδο του Λατινικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.
Το χωριό βρίσκεται 16,5 χλμ από το Λιμάνι Χερσονήσου στις ρίζες των Λασιθιώτικων βουνών μέσα σε ελαιώνες. Είναι στην είσοδο των φαραγγιών της Παναγίας και της Ρόζας από τα ωραιότερα φαράγγια της Κρήτης, ένα περιπατητικό μονοπάτι ενώνει τις Γωνιές με την Κερά μέσα από το φαράγγι της Ρόζας. Φυσικές ομορφιές ανταμείβουν τους επισκέπτες μαζί με τα φιλόξενα αισθήματα των κατοίκων που σε κάνουν να νιώθεις δικός τους άνθρωπος. Κρατά ακόμα το χαρακτήρα του αυθεντικού κρητικού χωριού. Παράγονται λάδι, κρασί, τσικουδιά και άριστα κτηνοτροφικά προϊόντα.
Η Κερά απέχει από το Ηράκλειο περίπου 50 χιλιόμετρα και 25 χιλιόμετρα από το Λιμάνι Χερσονήσου. Το τελευταίο ορεινό χωριό του Δήμου σε υψόμετρο 680 μ. στα σύνορα με το Οροπέδιο Λασιθίου, κτισμένο σε τρεις οικισμούς, μέσα στην κατάρρυτη και κατάφυτη κοιλάδα (ρυάκι της Παναγίας). Εδώ υπάρχει το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Καρδιώτισσας (9ος αι.), ιστορικό και εκκλησιαστικό μνημείο, τόπος λατρείας και θρύλων, κέντρο των επαναστατών της ανατολικής Κρήτης ενάντια όλων των κατά καιρούς κατακτητών της. Ο οικισμός έλαβε την ονομασία του από το μοναστήρι αυτό. Αποτελείται από δύο οικισμούς: την Κάτω Κερά, που σήμερα έχει ελάχιστους κατοίκους και την Άνω Κερά, με 100 περίπου κατοίκους. Οι κάτοικοι παλαιότερα ήταν μυλωνάδες, ενώ σήμερα ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια. Κοντά στο χωριό υπάρχει και μεταλλείο σιδήρου.
Περήφανο σα στέμμα, δεσπόζει πάνω από την Κερά το Καρφί, Μινωϊκό Ιερό Κορυφής της Υστερομινωϊκής περιόδου. Στη θέση του υψώματος Καρφί και στο ύψωμα Παπούρα (υψόμετρο 1.026 μ.) έχουν βρεθεί λείψανα προελληνικών πόλεων. Λόγω της θέσης του, παλαιότερα αναφέρεται με το όνομαΜηνυτής, επειδή στη θέση αυτή οι σκοποί εμήνυαν την παρουσία του εχθρού. Στα νεότερα χρόνια στην κατωφέρεια από τον Άγιο Γεώργιο Ασφεντάμη μέχρι το Κάτω Χωριό Κεράς βρίσκονταν 35 νερόμυλοι που κινούνταν με τα άφθονα πηγαία ύδατα της περιοχής. Εκεί αλέθονταν τα σιτηρά της επαρχίας Λασιθίου.
Στην πλατεία του χωριού ο επισκέπτης μπορεί να ξαποστάσει και να απολαύσει τα περίφημα παραδοσιακά φαγητά, κρασί και τσικουδιά που του προσφέρονται στις ταβέρνες του χωριού. Από εδώ διέρχεται και το περίφημο ευρωπαϊκό φυσιολατρικό μονοπάτι Ε4. 'Ενα ακόμα περιπατητικό μονοπάτι ενώνει την Κερά με τις Γωνιές μέσα από το φαράγγι της Ρόζας.
Το Κουτουλουφάρι έχει 600 κατοίκους περίπου και απέχει λιγότερο από 1000 μέτρα από την παραλιακή Χερσόνησο. Η θέση του είναι στους βόρειους πρόποδες του υψώματος Πυργιά και απέχει από το Ηράκλειο 28,9 χιλιόμετρα.
Στο Κουτουλουφάρι με τους πλακόστρωτους στενούς δρόμους και τα παλιά Κρητικά σπίτια θα έρθουν όσοι θέλουν να περάσουν τις διακοπές τους σε μια από τις πιο τουριστικές περιοχές της Κρήτης, πολύ κοντά σε όμορφες παραλίες της Χερσονήσου, με πολύ διασκέδαση, αξιοθέατα και δραστηριότητες, που είναι κοντά σε μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους, όπως αυτοί στην Κνωσό και στα Μάλια, αλλά μένοντας σε ένα ήσυχο περιβάλλον με παραδοσιακό χρώμα και ωραία θέα προς το Κρητικό Πέλαγος.
Ο επισκέπτης θα περάσει από παλιά πετρόχτιστα σπίτια με καμάρες, περπατώντας στα πλακόστρωτα καλντερίμια ή θα κατηφορίσει το δρόμο που περνάει μέσα από τους λόφους με τις ελιές πριν τη Χερσόνησο. Πολλές κρητικές βραδιές και πολιτιστικές εκδηλώσεις διοργανώνονται κάθε καλοκαίρι από τους τοπικούς φορείς.
Για τη διαμονή σας στο Κουτουλουφάρι θα βρείτε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Πλούσια κρητική κουζίνα θα γευτείτε σε εστιατόρια και παραδοσιακά ταβερνάκια που θα συναντήσετε στην περιοχή. Για το καφέ σας και το ποτό σας υπάρχουν ήσυχες καφετέριες και μπαρ, ενώ αν θέλετε πιο έντονη νυχτερινή διασκέδαση θα βρείτε κάθε είδους μπαρ και club στη Χερσόνησο, στη Σταλίδα και στα Μάλια. Εκεί θα βρείτε τράπεζες, φαρμακεία, μεγάλα σουπερμάρκετ ή καταστήματα με ρούχα.
Όμορφη, αιγαιοπελαγίτικη κωμόπολη που απλώνεται πάνω στα ερείπια της αρχαίας Χερσονήσου, δίπλα σε μια πρασινογάλανη γεμάτη γοητεία θάλασσα, 25 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου, ανάμεσα στον Ανισαρά και τη Σταλίδα.. Εδώ χτυπούσε κάποτε η καρδιά της Ρωμαϊκής Κρήτης. Αναζητήστε τα λείψανα του αρχαίου θεάτρου, τα ψηφιδωτά, τους δρόμους και τα αρχαία κτίσματα, τις παλαιοχριστιανικές βασιλικές, το Ρωμαϊκό λιμάνι, αλλά και τις αρχαίες ιχθυοδεξαμενές.
Παράδοση, ιστορία, πολιτισμός, σε απόλυτη αρμονία με μεγάλες υπερσύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, φτιαγμένες με γούστο και φαντασία. Το λιμάνι της Χερσονήσου αποτελεί σήμερα ένα σύγχρονο τουριστικό προορισμό που ικανοποιεί τις απαιτήσεις του κάθε επισκέπτη: υποβρύχιες καταδύσεις, συνεδριακά κέντρα, κρητική και διεθνής γαστρονομία, θαλάσσια σπορ και τις βραδινές ώρες bar-pub-disco-club προσφέρουν την τέρψη στους θαμώνες τους και η διασκέδαση συνεχίζεται μέχρι πρωίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το φυσικό λιμανάκι της περιοχής ήταν και το λιμάνι της αρχαίας πόλης Λύττος.
Κύριες ασχολίες είναι ο τουρισμός, η ελαιοκομία, η αμπελοκαλλιέργεια και η καλλιέργεια πρώιμων κηπευτικών. Στον οικισμό συναντάμε τις εκκλησίες του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την παλαιά της Αγίας Παρασκευής στο Καστρί.
Το Πισκοπιανό είναι παραδοσιακό χωριό με 450 κατοίκους, 25 χιλιόμετρα περίπου ανατολικά από το Ηράκλειο. Το Πισκοπιανό είναι το μεσαίο από τα τρία παραδοσιακά χωριά (Άνω Χερσόνησος, Πισκοπιανό, Κουτουλουφάρι) που βρίσκονται 1 χιλιόμετρο νότια από την παραλιακή Χερσόνησο.
Το Πισκοπιανό, όπως και τα άλλα δύο χωριά Άνω Χερσόνησος και Κουτουλουφάρι, βρίσκονται στις πλαγιές του βουνού Χάρακας, αρκετά πιο ψηλά από την παραλιακή Χερσόνησο με απολαυστική πανοραμική θέα.
Το Πισκοπιανό φαίνεται ότι αναπτύχθηκε το Μεσαίωνα, όταν οι επιδρομές των πειρατών έδιωξαν τον κόσμο από τα παράλια και τον έκαναν να αναζητήσει την ασφάλεια μακριά από τη θάλασσα.
Έτσι, έχουμε την πρώτη αναφορά για την ύπαρξη του το 1379 μΧ., όπου ανήκε στην επισκοπή Χερσονήσου (casale Piscopiano de Chersonisso). Λίγο αργότερα το 1583 αναφέρεται ξανά σαν μικρό χωριό με 111 κατοίκους.
Αργότερα οι Τούρκοι διαδέχτηκαν τους Ενετούς και στην πρώτη απογραφή που έκαναν το 1671 το χωριό είχε 15 φορολογούμενες χριστιανικές οικογένειες.
Το χωριό Ποταμίες
Ένα αυθεντικό κρητικό χωριό, οι Ποταμιές περιστοιχίζονται από κατάφυτους λόφους, με ελαιώνες, πορτοκαλιές, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα. Ο επισκέπτης θα νιώσει υπέροχη αγαλλίαση και ψυχική ηρεμία παρατηρώντας τους οικισμούς με τα γραφικά τους σοκάκια και πλατειούλες. Αξιόλογα μνημεία, το Βυζαντινό Μοναστήρι της Γκουβερνιώτισσας και οι ρωμαϊκές υδατογέφυρες που έφερναν νερό στη Χερσόνησο.
Οι Ποταμιές είναι χωριό με 520 περίπου κατοίκους, σε υψόμετρο 170 μέτρων. Απέχει 10 χιλιόμετρα από το λιμάνι της Χερσονήσου και βρίσκεται στη δεξιά όχθη του Αποσελέμη ο οποίος διαρρέει τη Λαγκάδα ανάμεσα σε ελαιώνες, πορτοκαλεώνες και την άγρια βλάστηση του ποταμού, από τον οποίο έχει λάβει και το όνομά του. Η κύρια ασχολία των κατοίκων του χωριού είναι η γεωργία.
Αυθεντικό κρητικό χωριό, το οποίο αποτελεί για χρόνια επιλογή για τους επισκέπτες, όντας το πρώτο χωριό που συναντάει κανείς κατευθυνόμενος προς το Οροπέδιο Λασιθίου. Ο επισκέπτης θα νιώσει υπέροχη αγαλλίαση και ψυχική ηρεμία παρατηρώντας τους οικισμούς με τα γραφικά τους σοκάκια και τις μικρές πλατείες. Αξιόλογα μνημεία θεωρούνται οι παλαιότατοι Ναοί της περιοχής και οι ρωμαϊκές υδαταγωγοί - γέφυρες που έφερναν νερό στη Χερσόνησο.
Σε μικρή απόσταση, στα δυτικά του χωριού βόρεια του δρόμου είναι η Παναγία η Γκουβερνιώτισσα, παλαιά μονή, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο μεσαίο τρούλο βρίσκεται ο Χριστός ο Παντοκράτορας, στους μεσαίους τοίχους είναι προφήτες, η Σταύρωση και άλλα. Αντίγραφα αυτών βρίσκονται στην αίθουσα της βασιλικής του Αγίου Μάρκου. Σήμερα η Μονή είναι εγκαταλελειμμένη. Στον παλιό δρόμο προς το Μοναστήρι, βρίσκεται η μονόχωρη εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή "Αφέντης Χριστός", χτισμένη κατά τον 15ο αιώνα με σπάνιες τοιχογραφίες. Αντίστοιχης σημασίας αξιοθέατο είναι το ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου στο Νότιο τμήμα του δρόμου, πριν την είσοδο στο χωριό.
Όσον αφορά τις ρωμαϊκές υδατογέφυρες, πρόκειται περισσότερο για το ότι έχει απομείνει από αυτές, καθώς το σημείο είναι εξαιρετικά δύσβατο και δεν ενθαρρύνει την τουριστική τους αξιοποίηση. Δεν παύει όμως να είναι μεγάλης σημασίας έργο αν αναλογιστεί κανείς τη χρηστικότητα του για την εποχή. Τις συναντάμε στα αριστερά του δρόμου 2 χιλιόμετρα περίπου πριν την είσοδο στο χωριό (ακριβώς μετά τη διακλάδωση Καστελίου). Προφανής ο λόγος που η περιοχή ονομάζεται "Ξεροκαμάρες". Από ευρύματα έχει προκύψει ότι η αρχαία πόλη της Χερσονήσου είχε εξ'ολοκλήρου άρδρευση από το υδραγωγείο, το οποίο μετέφερε το νερό από τις πηγές της περιοχής Κουτσουνάρα Καλού Χωριού Πεδιάδας έως το λιμάνι της Χερσονήσου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ / ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ
