Του ΝΙΚΟΥ ΨΙΛΑΚΗ
Καθώς τα φώτα έχουν σβηστεί και ο ορθόδοξος ιερέας στέκεται μπροστά στην Ωραία Πύλη με την αναμμένη λαμπάδα και απευθύνει το κοινό προσκλητήριο «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός», αρχίζει το ταξίδι του νου, ένα ταξίδι στον αθέατο χρόνο, εκεί που το καινούργιο φως αγγίζει το μυστήριο και μετουσιώνεται σε κάθαρση· ξανακαινουργιώνει ο κόσμος.
Καθώς η φλόγα της αναμμένης λαμπάδας σχηματίζει τρεμάμενες σκιές, το παιχνίδι των αντιθέτων (φως και σκοτάδι) ανοίγει το δρόμο του ονείρου, που μπορεί να είναι και δρόμος προς τα τρίσβαθα του χρόνου…
Ήταν κάπου στα 479 π.Χ., κοντά δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν, μετά τη μάχη των Πλαταιών… Θριαμβευτές οι Έλληνες αποφασίζουν να δώσουν τέλος σε μιαν εποχή που κόστισε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Αποφασίζουν να σβήσουν τα φώτα, να ανανεώσουν τη φωτιά στις εστίες τους, παίρνοντάς την από ένα καθαγιασμένο ιερό. Με την καινούργια φλόγα να αρχίσει και μια καινούργια εποχή. Ήταν τότε που οι Αθηναίοι υποδέχτηκαν τον τριποδικό λέβητα μέσα στον οποίο η πρεσβεία τους έφερνε την νέο φως από το ιερό των Δελφών…
Πέρασαν αιώνες πολλοί από τότε που οι κάτοικοι της Λήμνου έσβηναν κάθε χρόνο τα φώτα στο νησί τους για εννιά ολόκληρες μέρες. Σκοτεινιάζει ο κόσμος τους μέχρι να φτάσει το φωτοφόρο πλοίο από τον άλλο καθαγιασμένο χώρο του αρχαίου κόσμου, τη Δήλο. Ήταν το πλοίο που θα έφερνε την καινούργια φωτιά…
Κι εκεί μέσα από το μούχρωμα των εποχών προβάλλει η Αργίτισσα μάνα, γυναίκα, αδελφή. Μπορεί κι Αργίτης, ποιος ξέρει… Αν πέθαινε κάποιος μέσα στο σπιτικό φρόντιζαν να σβήσουν τα φώτα. Κι όταν περνούσε το πένθος έφερναν νέο φως από χώρο ιερό και αμόλυντο, από κάποια πηγή ανεσπέρου φωτός.
Ταξίδι μακρινό μέσα στο χρόνο το ταξίδι της ιερής πυράς.
Μπορείς να ξεχάσεις το φως που προπορευόταν καθώς το πλοίο των αποίκων διέσχιζε τις θάλασσες αναζητώντας καινούργια πατρίδα; Μπορείς να ξεχάσεις τα καθαγιασμένα ιερά των Ελλήνων που πρόθυμα πρόσφεραν φως καθαρτήριο, πυρά εξαγνιστική σε όποιον τα ζητούσε; Πότε οι Δελφοί, πότε η Δήλος, πότε ο ναός της Πολιάδος Αθηνάς, πότε τα ξεχασμένα μικρότερα ιερά, τα διάσπαρτα στον ελληνικό χώρο. Πηγές κι εκείνες φωτός ανεσπέρου…
Τούτες τις μέρες το Άγιο Φως ξεκινά από τα Γεροσόλυμα για να φτάσει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Είναι το καινούργιο - πανάρχαιο φως, το άσβεστο φως της ελληνικής μας παράδοσης, όπως αυτή περνά μέσα από το (όχι και τόσο πυκνό) φίλτρο της Ορθοδοξίας. Αυτό το αρχαίο φως της κάθαρσης…
Το νέο φως έρχεται σε μια σημαντική στιγμή, σ’ ένα μεταίχμιο. Πάνω στην ώρα που τελειώνει το πένθος κι αρχίζει ο θρίαμβος της ζωής πάνω στο θάνατο. Η ριζική αυτή αλλαγή βεβαιώνεται από την ονομασία της περιόδου που αρχίζει, μαζί με την επόμενη βδομάδα. Και η βδομάδα αυτή δηλώνεται ως νέα: Διακαινήσιμος…
Ανέσπερο φως, ανέσπερες ελπίδες. Οι εκκλησιές μοσχοβόλησαν πάλι από τ' αγιοκέρι, ήχησαν χαρμόσυνες οι καμπάνες, μια καινούργια μέρα ξημέρωσε. Πάσχα της ζωής, της χαράς, της ελπίδας. Πάσχα των Ελλήνων.
Ανάσταση, λοιπόν! Το πανηγύρι της ελληνικής φύσης, το πανηγύρι της Άνοιξης, ο Θεάνθρωπος που κατάργησε το θάνατο, η νίκη της ζωής της απέθαντης.
Καθώς σβήνουν τα φώτα και απλώνεται η σιωπή στο ναό ας παρακολουθήσομε εκείνο το φως που τρέμει μέσα στο σκοτάδι. Κι ας ακολουθήσομε την ανέσπερη πορεία του. Είναι το ανέσπερο φως που διαπερνά τους αιώνες! Έρχεται κατ’ ευθείαν από τα καθαγιασμένα ιερά μας αλλά δεν σταματά. Θα συνεχίσει το ταξίδι του μέσα στο χρόνο όσο οι άνθρωποι μπορούν να φωτίζονται από το αναστάσιμο μήνυμα!
Χριστός Ανέστη!
ΣΗΜ. Αποσπάσματα από το βιβλίο "Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη
