Το όραμα ίδρυσης ενός Μουσείου Ιατρικής στην Κρήτη υπήρξε κοινή προοπτική τόσο της Ιατρικής Σχολής όσο και ενός μη κερδοσκοπικού Συλλόγου, του Μορφωτικού Συλλόγου Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Το έργο της δημιουργίας του Μουσείου υποστηρίχθηκε θερμά από τις οικογένειες των υγειονομικών αλλά και των εθελοντών που συνένωσαν τις δυνάμεις τους για την υλοποίηση του οράματος.
Το Μουσείο εγκαταστάθηκε πρόσφατα στον ιδαίτερο χώρο που παραχωρήθηκε από την Ιατρική σχολή για τη μόνιμη έκθεση, τις συλλογές και τις περιοδικές εκθέσεις του.
Η δημιουργία του Μουσείου Ιστορίας της Ιατρικής υπήρξε ο σημαντικότερος στόχος της ιδρυτικής ομάδας του Moρφωτικού Συλλόγου Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης, του Συλλόγου που ιδρύθηκε το 1996 με την πρωτοβουλία του αείμνηστου καθηγητή οφθαλμολογίας Ιωάννη Τσαμπαρλάκη. Η συνεισφορά του αείμνηστου ακτινολόγου Μανώλη Δετοράκη, μελετητή της Ιστορίας της Ιατρικής, Προέδρου του Δ.Σ. του Συλλόγου, στην προσπάθεια αυτή υπήρξε ανεκτίμητη και καθοριστική. Μια ομάδα εθελοντών εργαζομένων και υγειονομικών συντάχθηκαν με το όραμα αυτό.
Η Ιατρική Σχολή υποστήριξε την προσπάθεια με την παραχώρηση χώρων φιλοξενίας των δωρεών. Καθοριστική ήταν η απόφαση της Διοίκησης της Ιατρικής Σχολής υπό την προεδρεία του κ. Ο. Ζώρα και η απόφαση της Γ.Σ. του Τμήματος, με την οποία ο χώρος της Βιβλιοθήκης της Ιατρικής, συνολικής έκτασης 560 τ.μ., μετά τη μεταστέγαση της Βιβλιοθήκης, παραχωρήθηκε για τη μόνιμη έκθεση, τις συλλογές και τις περιοδικές εκθέσεις του Μουσείου. Τον Ιούνιο του 2011 το Μουσείο Ιατρικής με απόφαση της Γ.Σ. του Τμήματος Ιατρικής και επί προεδρίας του κ. Α. Μαργιωρή, αναγνωρίζεται επισήμως ως ακαδημαϊκή μονάδα της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Με πρωτοβουλία του ιδίου, μέρος του χώρου του κάτω ορόφου αποφασίστηκε να διατεθεί για τις ανάγκες αναγνωστηρίου και παράλληλων εκδηλώσεων του Μουσείου και του Τμήματος.
Σε ότι αφορά την οργάνωση του μόνιμου εκθεσιακού χώρου του Μουσείου, πρόθεση δεν είναι η «μουσειοποίηση» της Ιατρικής, αφού πρόκειται για επιστήμη σε διαρκή εξέλιξη, αλλά η επαφή του επισκέπτη με εκθεσιακές ενότητες που δημιουργούν μια ουσιαστική σχέση εξοικείωσης με τις ιατρικές πρακτικές και, εντέλει, την αφετηρία μιας περιήγησης στον κόσμο της Ιατρικής για τους "μη ειδικούς". Το Μουσείο Ιατρικής δεν θα αποτελεί ένα μαυσωλείο παλαιών και "ξεχασμένων" αντικειμένων, αλλά ένα ζωντανό κύτταρο παραγωγής και επεξεργασίας γνώσεων, πληροφορίας και ψυχαγωγίας. Στόχος του είναι να ευαισθητοποιήσει όχι μόνο τον υγειονομικό, αλλά κυρίως τον κάθε μεγάλο αλλά και μικρό επισκέπτη.
Ένα σύγχρονο Μουσείο, ως κέντρο εκπαίδευσης, αξιών και πολιτισμού, μέσα από ένα συνεχή διάλογο με την ανθρωπιστική παράδοση, αξιοποιεί την εμπειρία του παρελθόντος, τις επιστημονικές ανακαλύψεις του παρόντος καθώς και τα φιλοσοφικά πορίσματα που εξάγονται στα πλαίσια αυτής της αλληλοτροφοδότησης για τη βελτίωση της ποιότητας της ανθρώπινης ζωής. Στη βάση των αντιλήψεων αυτών αναζητούνται λύσεις για την υλοποίηση του Οράματος της δημιουργίας ενός σύγχρονου Μουσείου Ιατρικής στην Κρήτη.
Το όραμα του Μουσείου Ιατρικής στο Ηράκλειο, σχεδιάστηκε και υλοποιείται στη λογική μιας ευρύτερης αντίληψης για τον άνθρωπο και τη σχέση του με τις επιστήμες υγείας. Το Μουσείο Ιατρικής αναμένεται να αποτελέσει ένα υποδειγματικό κέντρο διαφύλαξης, έρευνας και προβολής της Ιστορίας της Ιατρικής, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Η σημερινή συλλογή του Μουσείου ανέρχεται σε εκατοντάδες αντικείμενα, ανάμεσά τους ιστορικά ιατρικά βιβλία, ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία, παλαιά ιατρικά μηχανήματα, φαρμακευτικά σκεύη και ιστορικής σημασίας, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Στις 10 προθήκες που φιλοξενούνται στην Ιατρική Σχολή μπορεί σήμερα κανείς μπορεί να θαυμάσει παλαιά ιατρικά βιβλία και συγγράμματα, ιατρικά και χειρουργικά εργαλεία, καθώς και διαφόρων ειδών φιαλίδια με ιστορικής σημασίας φαρμακευτικά σκευάσματα του προηγούμενου αιώνα. Τα περισσότερα εκ των εκθεμάτων αποτελούν δωρεές των συγγενών διακεκριμένων υγειονομικών του τόπου μας, οι οποίοι συνέβαλλαν καθοριστικά στην εξέλιξη της ιατρικής, της φαρμακευτικής και γενικότερα των επιστημών υγείας στην Κρήτη, και όχι μόνο, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα.
Στόχοι του Μουσείου Ιατρικής
Οι βασικές θεματικές ενότητες που αναπτύσσονται στους χώρους του Μουσείου θα είναι οι ακόλουθες κατά κύριο λόγο : α) Η ιατρική στην Κρήτη (Μινωική Ιατρική, Eνετοκρατία, Τουρκοκρατία), β) Βότανα και Φάρμακα, γ) Δημόσια Υγεία- λοιμώδη- (ασθένειες και κοινωνικός αποκλεισμός- Λέπρα και Σπιναλόγκα), δ) Ιατρικά εργαλεία, ε) Οφθαλμός στ) Ιατρική και Τέχνη.
Στο Μουσείο εντάσσεται και αξιοποήται η διαδραστική εικαστική έκθεση που υλοποιήθηκε το 2011 με την υποστήριξη και τη συνεργασία της Ιατρικής Σχολής αλλά και του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου. Η έκθεση αυτή αποτελείται από 9 κυβιστικές συνθέσεις που αντιστοιχούν σε θεματικές ενότητες του Μουσείου: «Ιατρική Σχολή-Μουσείο Ιατρικής» «Ιατρικός Σύλλογος» «Ιατρική και Τέχνη», « Όραση, ένα παράθυρο στον κόσμο» «Βότανα- Φάρμακα», «Ιατρικά εργαλεία», «Ιστορία της Ιατρικής στην Κρήτη», «Σπιναλόγκα». Οι κύβοι αυτοί βρίσκονται σήμερα εκτεθειμένοι και μπορεί κανείς να τους επισκεφθεί στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Παράλληλα με τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου διοργανώνονται περιοδικές εκθέσεις καθώς και άλλες εκδηλώσεις που θα αφορούν την ευρύτερη επαφή της ιατρικής επιστήμης με τον άνθρωπο, όπως εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής ή γλυπτικής, ειδικά αφιερώματα σε διακεκριμένες προσωπικότητες του χώρου, όπως επίσης και εκδηλώσεις αφιερωμένες στην σχέση της ιατρικής με τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τη μουσική.
Στόχος λοιπόν του Μουσείου Ιατρικής είναι η δημιουργία ενός φορέα με εκπαιδευτικό, διδακτικό αλλά και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Παράλληλα με τους εργαζόμενους και τους άμεσα ενδιαφερόμενους στο χώρο της υγείας, το Μουσείο Ιατρικής φιλοδοξεί προσελκύσει τους μαθητές σχολείων, εκδρομείς, συνέδρους , απλούς πολίτες. Οι επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να "ταξιδέψει" στο χρόνο, από την αρχαιότητα μέχρι το παρόν, αλλά και να οραματιστεί το μέλλον με τη βοήθεια εικόνων, ήχων, προβολών, πολυμέσων, οθονών αφής, σε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα ενώ θα μπορεί να ενημερώνεται για τους σημαντικότερους σταθμούς της Ιατρικής και Θεραπευτικής στο νησί ανά τους αιώνες, να επιχειρεί συνδέσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν και να συνειδητοποιεί πόσο αυτά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τόπου μας, της παράδοσης, της θρησκείας, της τέχνης, της φιλοσοφίας, της ίδιας της ζωής…
Τα τελευταία χρόνια με ιδιαίτερη επιτυχία υλοποιούνται προγράμματα εκπαιδευτικών επισκέψεων από την Ιατρική Σχολή που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, ξενάγηση στη διαδραστική έκθεση των κύβων καθώς και στις Συλλογές του Μουσείου. ‘Ενας σημαντικός αριθμός σχολείων ξεναγείται στις περιοδικές εκθέσεις στη Βασιλική του Αγ. Μάρκου.Το πρόγραμμα της Λαϊκής Ιατρικής με τη συνεργασία της Α’ θμιας εκπαίδευσης, είχε σημαντική ανταπόκριση από τα σχολεία της πόλης που συμμετείχαν Με την εγκατάσταση του Μουσείου στο νέο του χώρο, ανοίγονται νέες προοπτικές για την οργάνωση και εκπόνηση των εκπαιδευτικών δράσεων του Μουσείου.
