Αρχές του 20ου αιώνα, η Βιομηχανική Επανάσταση αρχίζει να επηρεάζει και το Ηράκλειο, όπου ανοίγονται πλέον και νέες δουλειές, σύγχρονων, για την εποχή, ειδικοτήτων. Ο νεαρός Ηρακλειώτης Γιώργος Χουμεριανός (1880-1963) αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις των καιρών και μεταβαίνει στον Πειραιά, όπου για ένα διάστημα μαθητεύει στα μεγάλα μηχανουργεία του Κοντογιάννη.
Εκεί όπου, όπως ο ίδιος έλεγε, εργάζονταν στις αρχές του 20ου αιώνα, 700 άνθρωποι. Θα μάθει την τέχνη του μηχανουργού για τα πλοία κυρίως, που λίγο καιρό πριν είχαν αρχίσει να χρησιμοποιούν μηχανές, αλλά και για τα πρώτα αυτοκίνητα, που μόλις έκαναν την εμφάνισή τους. Θα επιστρέψει στο Ηράκλειο και το 1910 θα ιδρύσει το πρώτο μηχανουργείο, στην περιοχή της Χανιώπορτας, εκεί όπου σήμερα λειτουργεί το ΚΤΕΛ. Η εγκατάσταση θα στεγαστεί σε μια παράγκα, μπροστά από το τείχος, και τα μέσα θα είναι υποτυπώδη. Όταν αργότερα θα κάνει οικογένεια (απέκτησε συνολικά 9 παιδιά, 5 αγόρια και 4 κορίτσια) στη δουλειά θα βάλει κάποια από τα αγόρια του. Ανάμεσα σ’ αυτά τον Κίμωνα και τον Σταύρο. Αργότερα σ’ αυτό το μηχανουργείο η οικογένεια Χουμεριανού κατασκεύαζε και εγκαθιστούσε γεννήτριες ηλεκτρικού, μηχανήματα παραγωγής λαδιού για τις πρώτες φάμπρικες, αλλά και αγροτικά μηχανήματα.
Η φωτογραφία που δημοσιεύομε σήμερα ανήκει στο γιό του Κίμωνα, κ. Μίλτο Χουμεριανό και τον εγγονό του κ. Αλέξανδρο Χουμεριανό, που συνεχίζουν το επάγγελμα των πρώτων της οικογένειας, έχοντας διευρύνει τις δραστηριότητες και ασχολούμενοι πλέον με την κατασκευή μηχανημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Χρονολογείται από το 1928 και διακρίνεται ο χώρος στον οποίο μέχρι το 1941 λειτούργησε το μηχανουργείο που είχε ιδρύσει ο Γιώργος Χουμεριανός. Ο 17χρονος Κίμωνας (1911-1985) είναι δεύτερος από αριστερά, με τα γυαλιά, ενώ στα αριστερά του, στο μέσο της φωτογραφίας, ο νεαρός είναι ο αδελφός του Σταύρος, μικρότερος σε ηλικία. Δεξιά με την τραγιάσκα είναι ο τεχνίτης Ηλίας Κλάψης, που έφτιαχνε σούστες, αρχικά για τα κάρα και στη συνέχεια για τα αυτοκίνητα. Αργότερα άνοιξε δικό του συνεργείο. Αριστερά είναι ο τεχνίτης Κώστας Βαρδουλάκης, ενώ ανάμεσα στον Σταύρο Χουμεριανό και τον Ηλία Κλάψη απεικονίζονται πελάτες του μηχανουργείου. Ο Γιώργος Χουμεριανός δεν φαίνεται στη φωτογραφία. Μπροστά στους τεχνίτες είναι ένας σπασμένος στρόφαλος μηχανής πλοίου, το οποίο είχε μεταφερθεί για επιδιόρθωση. Διακρίνονται, ακόμη, η παράγκα του μηχανουργείου και αριστερά οχήματα της εποχής που πιθανώς είχαν μεταφερθεί για αποκατάσταση μηχανικών προβλημάτων. Πίσω φαίνεται και τμήμα του ενετικού τείχους.
Όπως προαναφέρθηκε, το μηχανουργείο διατηρήθηκε στη θέση αυτή μέχρι τον Μάιο του 1941. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μας έδωσε ο κ. Μίλτος Χουμεριανός, όταν οι Γερμανοί μπήκαν στην πόλη από την πλευρά της Χανιώπορτας έσπευσαν να το ανατινάξουν, φοβούμενοι ότι τόσο η τεχνογνωσία των ανθρώπων όσο και τα υλικά που είχαν θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ενίσχυση της σε βάρος τους αντίστασης. Προηγουμένως, μετέφεραν τα μηχανήματα στην περιοχή «Τάλως», εκεί όπου σήμερα λειτουργούν τα σχολεία. Στο χώρο αυτό λειτούργησε το εργοτάξιο των κατοχικών δυνάμεων. Σ’ αυτό μεταφέρθηκαν και τα μέλη της οικογένειας Χουμεριανού για καταναγκαστική εργασία. Οι ίδιοι σ’ όλη την περίοδο της κατοχής κρατήθηκαν ως όμηροι των Γερμανών και περιορίστηκαν στο σπίτι τους, στην περιοχή της «Ρομαντικής Γωνιάς». Μετά το τέλος της κατοχής το μηχανουργείο επαναλειτούργησε προς την πλευρά της 62 Μαρτύρων, με υλικά που εγκατέλειψαν οι κατακτητές στο εργοτάξιό τους. Για πολύ καιρό, ακόμη και τα υλικά από τις απενεργοποιημένες βόμβες μετατρέπονταν σε μηχανήματα από
τους τεχνίτες.
ΠΗΓΗ - ΕΦΗΜ. ΠΑΤΡΙΣ
