ΑΜΙΡΑΣ - ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Της Ελένης Ινιωτάκη

14 Σεπτέμβρη 1943: Πως θα μπορούσα να ξεχάσω…

Πολλές στιγμές η μνήμη γυρνάει πίσω. Θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια και τότε νιώθω την ανάσα των ανθρώπων που μεγάλωσα μαζί τους να μου καίει το πρόσωπο. Είναι η ανάσα η καυτή, αυτή που βγαίνει μέσα από σωθικά ανθρώπων που στη ζωή τους άγγιξαν την απόλυτη φρίκη. .

Κάθε φορά που επιστρέφω, μπροστά στις κλειστές πόρτες και τα ερειπωμένα σπίτια κλείνω τα μάτια και ξαναβλέπω γυναίκες ντυμένες με ένα μαύρο σύννεφο.

Θυμάμαι..

Τα παιδικά μας χρόνια στα Αμιρά μύριζαν λιβάνι. Ασπρόμαυρες φωτογραφίες δίπλα στα αναμμένα καντήλια με τα εικονίσματα. Η σχολική χρονιά ξεκινούσε με το μνημόσυνο για τη σφαγή της Βιάννου. Η σχολική χορωδία να τραγουδάει τον ύμνο της Βιάννου… «Αδέλφια σαν θα πάτε στις Βιάννου τα χωριά….». Ο ήλιος να μας κτυπάει στο πρόσωπο και απέναντί μας να μην υπάρχει καμία εξέδρα με επισήμους… μόνο οι γιαγιάδες μας … Θυμάμαι να παλεύω να κλάψω αλλά να μην μπορώ… Δεν είχα μνήμες από τον παππού που δεν γνώρισα ποτέ… Μα ούτε μπορούσα να καταλάβω τότε πόσο αυτή η μέρα είχε αλλάξει και τη δική μου ζωή…

Θυμάμαι..

Έφηβη το μνημείο για τις εκτελέσεις ήταν πάντα ο χώρος συνάντησης μας. Υπέροχο με θέα βαθιά στο πέλαγος. Εκεί στο μνημείο κάναμε σχέδια, ονειρευόμαστε… Εκεί στο μνημείο ο καθένας από εμάς αναζητούσε κάθε φορά το όνομα του συγγενή του χαραγμένο στην πέτρα. Το αγγίζαμε και ήταν σαν να λέμε κάθε φορά … «Καλησπέρα παππού εδώ όλα καλά». Ακόμα και τότε όμως δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε… Δεν μπορούσαμε να νιώσουμε το βάρος που αποκτά ο χρόνος όταν σταματά… Όταν το μέλλον τόσων ανθρώπων αλλάζει σε μία στιγμή…

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε… όμως και να θέλω δεν μπορώ να ξεχάσω… Η 14 Σεπτέμβρη 1943 είναι μια σελίδα που δεν γύρισε ακόμα για όλους εμάς, που μας μεγάλωσαν οι χήρες και τα ορφανά στα χωριά της Βιάννου… Σήμερα νιώθω δυνατά στην ψυχή μου πόνο και θλίψη… όχι τόσο για αυτούς που έφυγαν τόσο βίαια αλλά για όσους έμειναν τότε πίσω…Τις γυναίκες και τα παιδια που τα εντυνε πάντα το μαυρο σύνεφο... Τις παράπλευρες απώλειες αυτής της μέρας.

«Παππού καληνύχτα… Εδώ δεν είναι όλα καλά. Τόση αδικία, τόσοι αγώνες χαμένοι… Φίλησε μου τη γιαγιά και τους 460 φίλους σου»

Ο Αμιράς ή τα Αμιρά (κάτοικοι 353 το 2001) είναι χωριό του δήμου Βιάννου, στο Νομό Ηρακλείου. Βρίσκεται στην επαρχία Βιάννου στις νότιες πλαγιές του όρους Δίκτη σε ένα καταπράσινο πλαίσιο από ελαιώνες και οπωροφόρα δένδρα και σε υψόμετρο 680 μ. Πολλές φορές το χωριό δεν αναφέρεται ως αρσενικό αλλά με το ουδέτερο πληθυντικού: τα Αμιρά.

Στα Αμιρά υπάρχει Πολιτιστικός Αθλητικός και Επιμορφωτικός Σύλλογος (www.amiras.info), ο οποίος είναι ιδιαίτερα δραστήριος σε κοινωνικές εκδηλώσεις και πολιτιστικά έργα, ενώ έχουν και ένα τριθέσιο Δημοτικό Σχολείο και μονοθέσιο Νηπιαγωγείο. Η οικονομία του χωριού βασίζεται στη γεωργία και ειδικότερα στην καλλιέργεια πρώιμων κηπευτικών.

Παράγεται κυρίως λάδι. Κύριοι ναοί του χωριού είναι του Μιχαήλ Αρχάγγελου, ο Άγιος Νικόλαος όπου βρίσκεται και το κοιμητήριο, όπως επίσης ο Άγιος Γεώργιος, ενώ υπάρχουν επίσης ναοί και εξωκλήσια, όπως ο Άγιος Χαράλαμπος και ο Αφέντης Χριστός που βρίσκεται δίπλα από τα Λασιθιώτικα βουνά, στα 2.143 μέτρα, όπου ανεβαίνουν με τα πόδια τόσοι πιστοί για την χάρη Του.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από την αραβική γλώσσα και πιθανότατα χτίστηκε κατά την Αραβοκρατία, κτίσμα ίσως κάποιου αμιρά της Κρήτης. Την περίοδο εκείνη ο ανώτερος διοικητής της Κρήτης ονομαζόταν αμιράς ή εμίρης (από το αραβικό amir ή emir, δηλ. άρχοντας, αφέντης).

Το Σεπτέμβριο του 1943 το χωριό αποτέλεσε θέατρο σφαγής 114 ανδρών κατοίκων του, από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Η εκτέλεση των ανδρών έγινε στη θέση Αμπέλια, σε αντίποινα για την πανωλεθρία που υπέστησαν οι Ναζί στην περιοχή της Κάτω Σύμης, όπου σκοτώθηκαν 84 Γερμανοί. Στη θέση Σελί έχει ανεγερθεί Πανεπαρχιακό Ηρώο κοντά στον Αμιρά και κάθε χρόνο τελείται μνημόσυνο για τα θύματα της σφαγής.