ΑΣΚΟΜΑΝΤΟΥΡΑ - ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΔΕΟΣ ΚΑΙ ΞΥΠΝΑ ΑΡΧΕΓΟΝΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Πνευστό κρητικό μουσικό όργανο. Κουβαλά μέσα του την ψυχή της Κρήτης και με τον επιβλητικό του ήχο μαγεύει τα αυτιά των ακροατών και προκαλεί δέος, ξυπνώντας αρχέγονα συναισθήματα. Πρόκειται για ένα όργανο υπό εξαφάνιση, λίγοι είναι πλέον οι υπάρχοντες παίκτες ασκομαντούρας, όπως λίγες είναι και οι αναφορές, οι ηχογραφήσεις και οι φωτογραφίες.

Η παρακμή φαίνεται να ξεκίνησε μεταπολεμικά, όταν με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τον εξευρωπαϊσμό της μουσικής, αυτό το άκρως παραδοσιακό μουσικό όργανο άρχισε σιγά - σιγά να εκτοπίζεται. Οι ΣΤΙΓΜΕΣ μίλησαν με κάποιους από τους ελάχιστούς ασκομαντουρίστες που έχουν μείνει πλέον στην Κρήτη. Πρόκειται για τρεις νέους ανθρώπους, το Μανόλη Φρονιμάκη, το Γιάννη Ρομπογιαννάκη και τον Κώστα Μουζουράκη, που προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανή την ασκομαντούρα στην Κρήτη και να την κάνουν γνωστή σε όσους δε την γνωρίζουν. Και είναι πολλοί αυτοί που δεν την γνωρίζουν…

Η παρακμή

Η ασκομαντούρα είναι απόγονος του άσκαυλου, ενός αρχαιότατου πνευστού μουσικού οργάνου για το οποίο υπάρχει αναφορά στη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας σύγκρινε μάλιστα τον ήχο που βγάζει ο άσκαυλος, όργανο - σύμβολο της ιερής μέθεξης, με αυτόν που κάνουν οι μέλισσες. Στην Κρήτη το όργανο φαίνεται πως ήταν πολύ διαδεδομένο μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριζόταν ως μουσικό ποιμενικό όργανο καθώς η χρήση του ήταν ευρύτατα διαδεδομένη στην Κρητική ύπαιθρο. Η σταδιακή παρακμή της φαίνεται πως ξεκίνησε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τους λόγους που οδήγησαν στο σταδιακό αφανισμό της ασκομαντούρας από τα μουσικά δρώμενα της Κρήτης υπάρχουν πολλές απόψεις.

Ελπίδα

Η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την γκάιντα, πνευστό όργανο συγγενικό της ασκομαντούρας, είναι δεδομένη στην Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα όπου, στις νησιωτικές κυρίως περιοχές, όλο και περισσότεροι νέοι
ανακαλύπτουν τη μαγεία της τσαμπούνας, η οποία ανακτά τη θέση της στην παραδοσιακή μουσική. Στην Κρήτη,
η συντήρηση και η ανάδειξη της ασκομαντούρας συναντά δυσκολίες, καθώς οι εναπομείναντες παίκτες της είναι
ελάχιστοι. Ελπιδοφόρο όμως είναι το γεγονός ότι γίνονται προσπάθειες να συμμετάσχει το όργανο αυτό στη δισκογραφία και να γίνει ευρέως γνωστό. Οι λίγοι νέοι ασκομαντουρίστες προσπαθούν να αναμοχλεύσουν το ενδιαφέρον για το σπουδαίο αυτό όργανο και να βοηθήσουν στη διάδοσή του παρακινώντας τους ακόμα νεότερους να ασχοληθούν με την εκμάθησή του.

Τσαμπούνες του Αιγαίου (Ο Δήμος Ρούβα σε συνεργασία με την δισκογραφική εταιρεία «Σείστρον» κυκλοφόρησε το μουσικό cd «Τσαμπούνες του Αιγαίου». Πρόκειται για μια ζωντανή ηχογράφηση της συνάντησης με παραδοσιακά πνευστά από την Πάρο, την Κάλυμνο, την Κάρπαθο και την Κρήτη που έγινε τον Αύγουστο του 2006 στην Γέργερη Ηρακλείου. Πρόκειται για μια σπάνια δισκογραφική καταγραφή με γνωστούς και άγνωστους σκοπούς παιγμένους με μοναδικό τρόπο από αυθεντικούς λαϊκούς μουσικούς των παραπάνω περιοχών. Εκτός από την τσαμπούνα των νησιών έχουν καταγραφεί και όλα τα παραδοσιακά πνευστά της Κρήτης (μαντούρα, ασκομαντούρα, σφυροχάμπιολο).

Η συγκεκριμένη έκδοση έχει και συλλεκτικό χαρακτήρα διότι για πρώτη φορά κυκλοφορεί cd με παραδοσιακά πνευστά όπως και για πρώτη φορά συναντήθηκαν μουσικοί παραδοσιακών πνευστών οργάνων από διαφορετικούς τόπους. Παίζουν και τραγουδούν: Πέτρος Τσαντάνης, Νίκος Τσαντάνης, Γιάννης Χαλκιάς, Αλέξης Μαναρουλάς, Γιάννης Μάλτας, Ευδοξία Λύρου, Νικόλας Καλυδώνης, Ανδρέας Κακουλάκης, Αχιλλέας Κατσαμάνης, Κωστής Μουζουράκης, Στέφανος Αναστασάκης, Γιώργης Λαγκαδινός, Μιχάλης Λασιθιωτάκης (Δραγάτης), Γιάννης Ρομπογιαννάκης, Γιώργης Ξυλούρης (Ψαρογιώργης).