Ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου
Η Σημασία του και η Ιστορία της
Τους προηγούμενους αιώνες, το σύστημα σπηλαίων που λέγεται «Ο Λαβύρινθος» (στο βιβλίο των Παραγκαμιάν και Βασιλάκη αναφέρεται σαν «Η Λαβύρινθος») ήταν ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έβλεπαν οι ταξιδιώτες οι οποίοι επισκέπτονταν την Κρήτη. Μπορείτε να βρείτε στοιχεία για αυτό σε αρκετά ιστορικά βιβλία, που μας λένε για τέτοια ταξίδια. Στις αρχές του 20ου αιώνα η Κνωσός ανασκάφθηκε και διεκδίκησε το δικαίωμα να είναι ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου, η σημασία του σπηλαίου μας άρχισε να φθίνει. Στην διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πρώτα οι Άγγλοι και αργότερα οι Ναζί κακομεταχειρίστηκαν το σπήλαιο για να αποθηκεύσουν πυρομαχικά. Στο τέλος του πολέμου, στις 15 Οκτωβρίου 1944, ένα τμήμα των βαρέων πυρομαχικών ανατινάχθηκε από τους Γερμανούς που έφευγαν από το νησί. Έκτοτε, το σπήλαιο άρχισε να γίνεται επικίνδυνο από τα πυρομαχικά που έμειναν εκεί και από τον μόνιμο κίνδυνο της κατάρρευσης. Στις 11 Απριλίου 1961 συνέβη ένα τραγικό ατύχημα από έκρηξη στο σπήλαιο, με μερικούς νεκρούς. Αυτή η έκρηξη προκάλεσε και άλλες καταστροφές στο σπήλαιο. Μετά από αυτό το γεγονός η περιοχή έκλεισε και έτσι όλο και λιγότεροι άνθρωποι το επισκέπτονταν. Σήμερα, λίγο πολύ, είναι μια ξεχασμένη ιστορία. Το 2006, δεν υπήρχε ούτε ένας γερμανικός ταξιδιωτικός οδηγός που να αναφέρει το σπήλαιο του λαβυρίνθου!
Η Τοποθεσία
Το σπήλαιο του λαβυρίνθου περιλαμβάνει ένα δίκτυο διαδρόμων και αιθουσών 2,5 χλμ., σε μία περιοχή έκτασης 9,000 τ.μ., διαβατό με τα πόδια. Βρίσκεται στα βόρεια της πεδιάδας της Μεσσαράς, περίπου 413 μέτρα πάνω από το υψόμετρο της θάλασσας.
Στην βόρεια πλευρά του ίδιου λόφου υπάρχει ένα παρόμοιο σπήλαιο (δες στο Google Earth-επάνω φωτογραφία)είναι πολύ μικρότερο και λέγεται «Μικρή Λαβύρινθος» ή «Λαβυρινθάκι». Υπάρχουν κάποιες εκδόσεις, χάρτες και ιστοσελίδες που συσχετίζουν το μικρό με το μεγάλο σπήλαιο του λαβυρίνθου.
Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μερικά όπλα και πυρομαχικά παρέμειναν στον Λαβύρινθο. Κάποιες φορές οι άνθρωποι προσπάθησαν να τα μετακινήσουν έξω από το σπήλαιο ή να ανοίξουν τα πυρομαχικά μέσα στο σπήλαιο για να πάρουν το δυναμίτη από μέσα τους (τα λεγόμενα «μακαρόνια» βλέπε φωτογραφία στα δεξιά). Το 1961 έγινε ένα ατύχημα με μερικούς νέκρούς ανθρώπους.
Οι ελληνικές αρχές λένε ότι η έκρηξη προκλήθηκε από μερικούς κατοίκους που ήθελαν να προμηθευτούν πυρομαχικά από το σπήλαιο. Οι κάτοικοι του Καστελίου υποστηρίζουν ότι τέσσερα παιδιά και ένας ενήλικας πέθαναν στο σπήλαιο και ότι δυο από αυτούς δεν βρέθηκαν ποτέ. Μετά από αυτό το ατύχημα, η περιοχή σφραγίστηκε, κατά κάποιο τρόπο με τον οποίο ήταν δύσκολο αλλά όχι αδύνατο να εισχωρήσει κάποιος στην περιοχή. Έβαλαν μερικές προειδοποιητικές πινακίδες να μην πλησιάζουν την περιοχή. Αλλά δεν το κατέστησαν απαγορευτικό. Μέσα στο σπήλαιο βλέπεις σωρούς από πέτρες που δημιουργήθηκαν από καταρρεύσεις ή από εκρήξεις. Κανείς δεν ξέρει αν ακόμη υπάρχουν παρατημένα πυρομαχικά κάτω από αυτούς τους σωρούς. Τα πυρομαχικά που έχουν μείνει μέχρι σήμερα καταστρέφονται με διαφορετικούς τρόπους και διαφορετικές ταχύτητες (δεν υπάρχουν πλέον όπλα εκεί σήμερα). Οι χημικές αντιδράσεις σε αυτή την αποσύνθεση είναι επικίνδυνες και δύσκολες να διευκρινιστούν. Η μαλακή πέτρα που φαίνεται σε παράλληλα στρώματα συχνά δημιουργεί επίπεδες οροφές και πατώματα. Σε μερικά σημεία, κομμάτια από την οροφή έχουν πέσει. Δεν είναι δυνατό να βρεις τον λόγο των κατολισθήσεων, ίσως η οροφή ήταν πολύ βαριά ή πολύ αδύνατη, ίσως έγινε κάποιος σεισμός, σαν αυτούς που συμβαίνουν πολύ συχνά σε όλη την Ελλάδα! Αλλά σίγουρα είναι ένας γεωλογικός κίνδυνος, ο οποίος πάντα υπήρχε. Ακόμη και επισκέπτες προηγούμενων αιώνων έγραφαν για πλάκες που κρέμονταν από την οροφή (δες την επόμενη εικόνα). Η έκρηξη στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μπορεί να δημιούργησε μια μετατόπιση ολόκληρου του λόφου που περιέχει το σπήλαιο και έτσι ο κίνδυνος των καταρρεύσεων έγινε μεγαλύτερος από ποτέ.
