ΣΟΦΙΑ ΔΑΤΣΕΡΗ: ΜΙΑ ΓΝΗΣΙΑ ΕΠΙΓΟΝΟΣ ΤΗΣ "ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ 1930"

Γεννημένη στην Ιεράπετρα Κρήτης το 1971, η Σοφία Δατσέρη είναι μια ζωγράφος η οποία αφομοιώνει γόνιμα τα διδάγματα της λαϊκής παράδοσης και τα συνδυάζει με μια νεωτερική ματιέρα, που γίνεται εύκολα αναγνωρίσιμη, με αποτέλεσμα να αφήνει την προσωπική της σφραγίδα στο σύγχρονο ελληνικό εικαστικό πεδίο.

Ολοκληρώνοντας τις σπουδές της στην ιστορία στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, η δημιουργός παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής από καλλιτέχνες της Ιεράπετρας, ενώ από το 1995-1999 ασχολήθηκε με την ξυλογλυπτική, την λιθογλυπτική και τον κρητικό αργαλειό. Από το 2000 έως και σήμερα επικεντρώνει τα ενδιαφέροντά της στην ζωγραφική, πραγματοποιώντας ατομικές εκθέσεις εντός και εκτός ελληνικών συνόρων. Παράλληλα, συμμετέχει σε ομαδικές με αξιόλογη παρουσία, ενώ πολλά έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.

Διατηρώντας ένα «accent local», αντιστέκεται σθεναρά στη μεταμοντέρνα κουλτούρα και αισθητική της εποχής μας και αποφεύγει τάσεις, τεχνικές και μέσα που απομακρύνονται από τις ελληνοκεντρικές της αναζητήσεις. Έτσι, εμμένοντας στην χρήση του λαδοπαστέλ σε χαρτόνι, παίζει με τα χρώματα και σαν άλλος γνήσιος λαϊκός δημιουργός ο οποίος κατέχεται από το «horror vaccui» γεμίζει τις επιφάνειές της με μοτίβα πλαστικά σε συνθέσεις που κινούνται στις δύο διαστάσεις, αν και προχωρά πέρα από την επιφανειακή γραφικότητα του λαϊκισμού. Μέσα από τα εικαστικά της προϊόντα διαπιστώνει κανείς ότι «...η παράδοσις δεν απέθανεν...», όπως έλεγε και ο Κωνσταντίνος Μαλέας ήδη από το 1926, επισημαίνοντας στους σύγχρονους αποδέκτες του λόγου του τη σημασία της λαϊκής τέχνης: «...Η καλλιτεχνική μας λαογραφία, όσον ολίγον και αν εμελετήθη από τους συγχρόνους, μαρτυρεί με το ένδυμα, με το κέντημα, με την χρωματικήν καλαισθησίαν, με την αρχιτεκτονικήν της καλύβης ακόμη, ότι ένας λαός ανωτέρας καλαισθησίας, κληρονόμος ευγενεστάτης παραδόσεως κατοικεί ακόμη την χώρα αυτήν...».

Παρατηρώντας το έργο της, εύκολα εντοπίζει κανείς τρεις θεματολογικούς άξονες προσανατολισμού. Από τη μια πλευρά, είναι ευδιάκριτη η επίδραση της λαϊκής τέχνης την οποία η ίδια θαυμάζει για τον ανεπιτήδευτο χαρακτήρα της, υπογραμμίζοντας ότι «...όλα τα έργα μου προσπαθώ να είναι "επιμελώς ατημέλητα" από τεχνικής άποψης. Αποφεύγω όμως εντελώς το φολκλόρ στοιχείο...». Από την άλλη, στο όνομα της παράδοσης δεν πρέπει να αγνοηθεί η γοητεία που της ασκεί η μινωική τέχνη και τα μοτίβα της, τα οποία όπως δηλώνει και η ζωγράφος «...τα κουβαλάω μέσα μου και ξεπηδούν ως αρχέγονη μνήμη που με καθοδηγεί. Βέβαια, καθώς τα επεξεργάζομαι προσπαθώ να κάνω τους Έλληνες να τα ξαναδούν με αγάπη...». Τέλος, στο πλαίσιο της ελληνικότητας που χαρακτηρίζει την προσωπική της γραφή είναι φανερή και η παρουσία των μυθοπλαστικών στοιχείων της ελληνικής λογοτεχνίας. Χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια ότι «...η λογοτεχνία μου δίνει έτοιμη μία μυθοπλασία την οποία αποδίδω ζωγραφικά. Πολλές φορές όμως μου αρέσει να συνεχίζω την ιστορία από το σημείο που την άφησε ο συγγραφέας...».

Θυμίζοντας τις περιπτώσεις του Henri Rousseau και του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ -το έργο των οποίων εκτιμήθηκε κατά τον Μεσοπόλεμο μέσα από τον επαναπροσδιορισμό του αιτήματος της επιστροφής στις ρίζες- η Σοφία Δατσέρη με τις δημιουργίες της προβάλλει κάτι το διαφορετικό απέναντι στην «μαζική» αισθητική της εποχής μας. Έτσι, χάρη στο πριμιτιβιστικά μοντέρνο λεξιλόγιο και την θεματολογία που υιοθετεί, η ζωγράφος επικαιροποιεί το ιδεολόγημα της ιθαγένειας με ένα τρόπο που η «Γενιά του 1930» θα ένιωθε περήφανη, βρίσκοντας μια γνήσια επίγονο.

Στειακάκης Χρυσοβαλάντης

(Ιστορικός Τέχνης)

Εκθέσεις:

1997 και 1998: Ατομική έκθεση γλυπτών σε πέτρα στην Ιεράπετρα, Κρήτη.
2003-2007: Ατομικές-Συλλογικές εκθέσεις ζωγραφικής στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ΚΥΡΒΕΙΑ στην Ιεράπετρα, Κρήτη και συμμετοχές στο φεστιβάλ TOUCH στον Άγιο Νικόλαο, Κρήτη.
2007: Συμμετοχή και διάκριση στο διαγωνισμό αφίσας του πολιτιστικού οργανισμού Ιθάκης.
2008: Ατομική έκθεση «ΟΙΚΕΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ», στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Άγιος Νικόλαος Κρήτη.
2010: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «SAMPLES OF ART», στη γκαλερί MANIFACTURA, Αθήνα.
2011: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΤΕΧΝΗ ΣΤΟ ΠΑΤΑΡΙ ΙΙ», στην αίθουσα τέχνης ΙΑΝΟΣ, Αθήνα.
2012: Ατομική έκθεση στην Ελούντα, Κρήτη.
2013: Ατομική έκθεση «ΕΥΝΟΣΤΟΣ», στην Όπερα του Καΐρου, υπό την αιγίδα της ελληνικής πρεσβείας, Αίγυπτος.
2013: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΚΡΙΚΟΣ ΙΙ », στο ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΟΝ-ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΕΧΝΗΣ, Χανιά, Κρήτη.
2013: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΑΟΡΑΤΟΣ ΘΙΑΣΟΣ», στην αίθουσα τέχνης ΙΑΝΟΣ, Αθήνα.
2013: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΤΑ ΩΠΟΡΟΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ» στην αίθουσα τέχνης ΙΑΝΟΣ, Αθήνα.
2013: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ» στην αίθουσα τέχνης ΙΑΝΟΣ, Αθήνα.
2013: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «ΈΛΛΗΝ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ», στο ΧΑΝΙΑART, Χανιά, Κρήτη.
2013: Ατομική έκθεση στην ΦΑΜΠΡΙΚΑ, Μυσρίνη, Κρήτη.
2013: Ατομική έκθεση στη Σητεία, Κρήτη.
2013: Ατομική έκθεση «EYELANDS», στο ΝΕΟΡΙΟ ΜΟΡΟ, Χανιά, Κρήτη.
2013-2014: Συμμετοχή στην ομαδική έκθεση «AΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ Ν.ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ», στο ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, Ρέθυμνο, Κρήτη και στην ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ, Ηράκλειο, Κρήτη.