Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Βρίσκεται στην περιοχή Λογάρι με πρώτη φάση ανέγερσης του μεσαίου κλίτους το 12^ο αιώνα και μετέπειτα το βόρειο κι νότιο κλίτος,που συμπλήρωσαν την τρίκλιτη μετά τρούλου Βασιλική.Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στη Θεομήτορα,το βόρειο στον Άγιο Αντώνιο και το νότιο στην Αγία Άννα. Το στοιχείο που κάνει το ναό να ξεχωρίζει είναι οι τοιχογραφίες και στα τρία κλίτη (Παλαιολόγια, Μακεδονική, Κρητική).

Εντύπωση επίσης προκαλεί ο λιτός πρακτικός και αποτελεσματικός τρόπος αντιστήριξης του μνημείου με 6 κτιστές αντηρίδες στο βόρειο και νότιο κλίτος,απόλυτα δεμένες αισθητικά με την αρχιτεκτονική του θαυμαστού μνημείου.

Πολλές από τις ιστορημένες αγιογραφίες είναι μοναδικές σε εκφραστικότητα και παράσταση (Μεγάλη δέηση, Αγία Παρασκευή, η φυγή στην Αίγυπτο).

Κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 14ου αι., προφανώς μετά από κάποια σοβαρή καταστροφή του ναού πραγματοποιήθηκε το δεύτερο στρώμα τοιχογραφιών που απλώνεται στις υπόλοιπες επιφάνειες του κεντρικού κλίτους με σκηνές του Ευαγγελικού κύκλου. Την ίδια περίοδο ανακατασκευάστηκε και ο τρούλος με τα ισχυρά βεργιά. Το στρώμα αυτό χαρακτηρίζεται από την συνύπαρξη στοιχείων, τόσο της μεσοβυζαντινής τέχνης, όσο και της πρώιμης παλαιολόγειας.

Τα πλευρικά κλίτη αγιογραφήθηκαν μέσα στο πρώτο μισό του 14ου αι., αφού είχε ολοκληρωθεί ο διάκοσμος του κεντρικού κλίτους. Εδώ ακολουθούνται διαφορετικές αισθητικές αρχές. Οι σκηνές από το βίο της Παναγίας και οι μορφές των Αγίων στο νότιο κλίτος της Αγίας Άννας αποδίδονται με τρόπο πιο ρεαλιστικό και εκφραστικό. Στο βόρειο κλίτος του Αγίου Αντωνίου, που αγιογραφείται με το θέμα της Δευτέρας Παρουσίας, ακολουθούνται οι ίδιες αισθητικές αρχές αλλά από τεχνίτες λιγότερο ικανούς. Κτητορικές επιγραφές εντοπίζονται στη δυτική πλευρά του νότιου κλίτους και στη βόρεια πλευρά του βόρειου κλίτους, όπου και απεικονίζεται ο κτήτορας Γεώργιος Μαζηζάνης με τη γυναίκα του και το παιδί του. Πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες στο εσωτερικό και τον περιβάλλοντα χώρο του ναού αποκάλυψαν μεγάλο αριθμό κιβωτιόσχημων τάφων

Ακριβώς πριν το χωριό υπάρχει μια πινακίδα στα δεξιά που οδηγεί προς τη φημισμένη εκκλησία της Παναγίας της Κεράς. Σταθμεύστε το αυτοκίνητο στο πλάι του δρόμου και συνεχίστε περπατώντας για 20 μέτρα.Αυτή η βυζαντινή εκκλησία του 13ου αιώνα, η οποία θεωρείται πολύ σημαντική για τις τοιχογραφίες της, έχει τρία κλίτη κι ένα θόλο. Κάθε κλίτος περιλαμβάνει ζωγραφιές από διαφορετική περίοδο, παρουσιάζοντας διαφορετικά θρησκευτικά θέματα. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στην Σύλληψη της Παρθένου και περιλαμβάνει τις παλαιότερες ζωγραφιές που αντανακλούν ένα μίγμα τεχνοτροπιών. Το νότιο κλίτος έχει τις πιο καλά διατηρημένες ζωγραφιές.

Σε αντίθεση με τις πιο τυποποιημένες ζωγραφιές της περιόδου, αυτές εδώ φανερώνουν αισθήματα τρυφερότητας κι ανθρωπιάς στην απόδοση της ιστορίας της Άννας, της μητέρας της Παρθένου Μαρίας. Το βόρειο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Αντώνιο κι έχει εικόνες που παρουσιάζουν τη Δευτέρα Παρουσία.Αν και σ' αυτή την περίοδο οι Βενετοί κυρίευσαν την Κρήτη, επέτρεψαν στους Κρητικούς να διακοσμούν ελεύθερα τις εκκλησίες τους. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν σπάνιες τεχνικές και θέματα που κάνουν την Παναγία την Κερά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τον κάθε επισκέπτη.