.jpg)
Το Παρασπόρι βρίσκεται στο δρόμο Πισκοκέφαλο - Αχλάδια - Παρασπόρι, σε απόσταση 12 χλμ. από τη Σητεία και σε υψόμετρο 350 μέτρων. Είναι παλιό και ιστορικό χωριό καθώς μαρτυρεί και ο τάφος της μεγάλης οικογένειας των Κορνάρων που βρίσκεται στο προαύλιο της εκκλησίας του χωριού. Εδώ έγινε μια από τις σημαντικές ενέργειες της επανάστασης του 1821 κατά την οποία οι επαναστάτες πολιόρκησαν τους Οθωμανούς και τους ανάγκασαν να παραδοθούν. Δοιηκητικά ανοίκει στον Δήμο Σητείας του νομού Λασιθίου και έχει 70 κατοίκους (απογραφή 2011).
.jpg)
Το Παρασπόρι είναι παλιό και ιστορικό χωριό. Στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται ο τάφος της μεγάλης οικογένειας των Κορνάρων. Εδώ έγινε μια από τις σημαντικές ενέργειες της επανάστασης του 1821 κατά την οποία οι επαναστάτες πολιόρκησαν τους Οθωμανούς και τους ανάγκασαν να παραδοθούν χωρίς να γίνει αιματοχυσία εκτός από τον φόνο του Χότζα του χωριού με την συμβολή του Επισκόπου Αμβρόσιου. Στο χωριό κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούσαν αποκλειστικά οθωμανοί (το 1834, 15 οικογένειες και το 1881, 48 οικογένειες με 224 άτομα). Πάντως στην απογραφή του 1671 δεν αναφέρεται, ίσως γιατί και τότε κατοικείτο μόνο από Τούρκους και η απογραφή αυτή απογράφει μόνο χριστιανικές οικογένειες που πλήρωναν τον κεφαλικό φόρο (τζιτζιγιέ= ciziye). To 1583 απογράφεται στον Castrofylaca σαν Paraspori με 261 κατοίκους.
Οι σημερινοί κάτοικοι στην πλειοψηφία τους είναι απόγονοι μικρασιατικών οικογενειών και συγκεκριμένα από τα Αλάτσατα της Μικράς Ασίας. Στο χωριό όταν έγινε η ανταλλαγή πλυθυσμών υπήρχαν δύο οικογένειες, του Γαλετάκη (ντόπιοι Έλληνες) και του Κουκλάκη που ήταν Τούρκος αλλά μετά που έφυγαν οι Τούρκοι βαπτίσθηκε Χριστιανός. Το Παρασπόρι αποτελείτο από δύο συνοικισμούς, το Πάνω και κάτω Χωριό. Στη θέση "Κάτω Βρύση" σε μια εξαιρετικής ομορφιάς τοποθεσία, διατηρείται η οθωμανική κρήνη του χωριού, ενώ στο κέντρο του χωριού υπήρχε τζαμί το οποίο έχει καταστραφεί. Δοιηκητικά ανήκει στον Δήμο Σητείας του νομού Λασιθίου και έχει 81 κατοίκους (απογραφή 2001).
Προέλευση Ονομασίας
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας του χωριού. Οι κυριότερες είναι:
1η εκδοχή
Το 1821 προκειμένου οι Τούρκοι να προλάβουν την γενίκευση της ελληνικής επανάστασης και στην Κρήτη, σχεδίασαν σφαγές σε όλο το νησί. Ο τοπάρχης (διοικητής) της Σητείας Ιμπραήμ Αφεντακάκης έδωσε διαταγή στους στρατιώτες να συγκεντρώσουν αρκετούς Έλληνες από τα χωριά Αχλάδια, Ζήρος, Τουρτούλοι, Χοχλακιές και τις γύρω από αυτά περιοχές και να τους εκτελέσουν. Στις 29 Ιουνίου 1821 σφαγιάσθηκαν περίπου 1000 άτομα. Οι Έλληνες κάτοικοι του Παρασπορίου μόλις πληροφορήθηκαν την σφαγή στα Αχλάδια, έφυγαν από το χωριό. Όταν οι Τούρκοι επισκέφθηκαν το χωριό και έμαθαν για την φυγή των Ελλήνων, είπαν ότι παρασπόρισαν και έτσι ονομάστηκε το χωριό Παρασπόρι.
2η εκδοχή
Παρεμφερής με την προηγούμενη είναι η παρούσα εκδοχή. Την περίοδο της επανάστασης του 1821 οι Τούρκοι κάτοικοι του χωριού αποφάσισαν να θανατώσουν τους Έλληνες κάτοικους. Την πρόθεση τους αυτή γνωστοποίησε το προηγούμενο βράδυ της προγραμματισμένης σφαγής στους Έλληνες, ένας Τούρκος που είχε φιλία μαζί τους, οι οποίοι όταν το έμαθαν έφυγαν από το χωριό. Οι Τούρκοι που το έμαθαν την επόμενη μέρα, είπαν ότι παρασπόρισαν και προέκυψε η ονομασία.
3η εκδοχή
Οι κάτοικοι του χωριού ήταν κυρίως Τούρκοι αλλά και Έλληνες. Επειδή στο χωριό δεν κατοικούσαν μόνο γνήσιοι Έλληνες ή γνήσιοι Τούρκοι ονομάστηκε Παρασπόρι (Παρα-σπορά).
4η εκδοχή
Η ονομασία του χωριού οφείλεται σε κάποιον άρχοντα του χωριού. Ίσως να είναι και η πιο πιθανή αφού το χωριό εμφανίζεται στις απογραφές των Ενετών (πριν τους Τούρκους) ως Παρασπόρι.
Ετυμολογία
- Παρασπόρι: Μέρος τσιφλικιού που καλλιεργείται δίχως ρόγα (ρόγα: ετήσιος μισθός υπηρέτη σε αγρότες, κτηνοτρόφους).
- Ο όρος παρασπόρι είναι καθαρά γεωργικός, σημαίνει μικρή σπορά, μικρή έκταση σπαρμένης γης. Και συγκεκριμένα: όταν κάποιος έδινε τα χωράφια του μισακά ή τριτάρικα στο σέμπρο του και ιδίως όταν το χωράφι ήταν χρόνια ακαλλιέργητο και άγριο, τότε έλεγε στο σέμπρο: « πάρε αυτό το κομμάτι γης, ημέρεψέ το, και ότι κάμει είναι δικό σου». Αυτό το κομμάτι το λένε παρασπόρι.
- Ο Π. Ν. Παπαρούνης στο έργο του «Τουρκοκρατία» (σελ.223) γράφει:
Οι περισσότεροι Έλληνες της υπαίθρου δούλευαν στα ξένα κτήματα και τέσσερις ήταν οι τρόποι αμοιβής τους: το τριτάρικο, το μισακάρικο, η αποκοπή και το παρασπόρι.
– Στο τριτάρικο ο καλλιεργητής τα έβαζε όλα, σπόρο και δουλειά, και έδινε το 1/3 της παραγωγής στον αφέντη.
– Στο μισακάρικο ή συντροφικό ή σεμπριά, ο δουλευτής ή σέμπρος ή κολίγας (με την οικογένειά του) έβανε τη δουλειά, ο ιδιοκτήτης έβανε το σπόρο και μοιράζονταν την παραγωγή μισή-μισή.
– Στην αποκοπή ή γεώμορο ο δουλευτής πληρωνόταν ένα ποσό σε γρόσια ή σε είδος, για να καλλιεργήσει την έκταση που συμφωνούσαν.
– Τέλος η χειρότερη συμφωνία ήταν του παρασποριάρη, μια λέξη που ακόμη και σήμερα λέγεται περιφρονητικά για το δουλευτή και σημαίνει τον άνθρωπο που δεν έχει ούτε χωράφι ούτε σπόρο. Ήταν ο ραγιάς που με το ζευγάρι του δούλευε από το πρωί ως το βράδυ στα ξένα χωράφια. Ο αφέντης τού έστελνε το κολατσιό και το γιόμα και σαν ετέλειωνε το βράδυ, του έδινε το μεροκάματο που είχαν συμφωνήσει, κατά κανόνα σε είδος, τόσο λίγο όμως, που ήταν το παρασπόρι, δηλαδή ό,τι περίσσευε από το σπόρο της ημέρας.
 |
| ΤΟ ΠΑΡΑΣΠΟΤΙ ΑΡΚΕΤΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΠΡΙΝ |
Στην περιοχή υπάρχει η Παναγία της Ρίζας η Γαλακτοκτισμένη,
που πήρε το όνομα της από τον τρόπο κτισίματος, αφού οι πιστοί χρησιμοποίησαν αντί για νερό που δεν υπήρχε στην περιοχή, γάλα από τα ζώα για να κάνουν την λάσπη και έτσι η εκκλησία ονομάστηκε Γαλακτοκτισμένη. Από παλιά, κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο συρρέουν πιστοίαπό τα γύρω χωριά και όλη την επαρχία Σητείας για να προσκυνήσουν.
Στο παρελθόν μετά το τέλος της λειτουργίας στις 15 Αυγούστου, οι πιστοί πήγαιναν σε μια πολύ κοντινή τοποθεσία που είχε καρυδιές (στις καρές) και έστηναν γλέντι. Οργανοπαίκτες από τα γύρω χωριά και πλήθοςπιστών που κρατούσαν διάφορα μεζεδάκια γλεντούσαν μέχρι που «έπεφτε» ο ήλιος. Σήμερα το γλέντι έχει «μεταφερθεί» στο Παρασπόρι στηντοποθεσία «Κάτω Βρύση», όπου μετά την λειτουργία ανήμερα της Παναγίας, ο Πολιτιστικός Σύλλογος αναβιώνει το παραδοσιακό πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου..
ΠΗΓΗ - www.paraspori.gr
Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου κ. Ξυπόλιτος Νεκτάριος
