ΠΑΝΟΡΑΜΑ - ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Το Πανόραμα είναι χωριό της επαρχίας Μονοφατσίου, στους πρόποδες του υψώματος Γουρνιανή Κορφή. Το 2001 αριθμούσε 183 κατοίκους και υπήχθη με το Νόμο Καποδίστρια στο Δήμο Αρκαλοχωρίου του νομού Ηρακλείου. Αποτελεί επίσης ξεχωριστό Δημοτικό διαμέρισμα, με συνολικά τρεις οικισμούς. Η θέση του οικισμού είναι στα ανατολικά της Μονής Επανωσήφη. Η απόστασή του από τοΗράκλειο είναι 29,5 χιλιόμετρα.

Στο χωριό βρίσκονται οι ναοί του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Φανουρίου.

Το Δημοτικό διαμέρισμα. Πανοράματος αριθμεί 496 συνολικά κατοίκους και το αποτελούν οι οικισμοί:

• το Πανόραμα [ 183 ]
• οι Αμουργέλλες [ 233 ]
• ο Στίρονας [ 80 ], παλαιότερη γραφή: Στύρωνας, που βρίσκεται στα βόρεια του Πανοράματος, σε υψόμετρο 550 μ. Η απόστασή του από το Ηράκλειο 28,5 χλμ.. και έχει ναό αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου με ίχνη τοιχογραφιών.

 Επειδή το χωριό έχει πανοραμική θέα, το ονόμασαν Πανόραμα. Η παλαιότερη ονομασία του ήταν Γουρνιά και έτσι αναφέρεται στις ενετικές πηγές (Gurgna, 1630).^[1]. Το 1671 στην τουρκική απογραφή αναφέρεται ότι είχε 19 χαράτσα ήταν μεγάλος οικισμός. Η ονομασία Γουρνιά σημαίνει μικρές γούρνες, που βρίσκονται στην πηγή του χωριού. Στον Καστροφύλακα (Κ 97) ο Στίρονας αναφέρεται Stirona με 115 κατοίκους.

Κατά την Τουρκοκρατία τόσο η Γουρνιά όσο και ο Στίρονας κατοικούνταν μόνο από Τούρκους. Έπειτα από τη Μικρασιατική Καταστροφήεγκαταστάθηκαν στα χωριά πρόσφυγες από το Ικόνιο. Εκείνοι αξιοποίησαν την περιοχή και προσαρμόστηκαν πλήρως προς τα έθιμα του τόπου, έχοντας ξεχάσει τα ήθη και έθιμα του Ικονίου. Παράγουν σταφίδες, σταφύλια, ελαιόλαδο και σιτηρά.

Ο Στίρονας αναφέρεται από τον Ξανθουδίδη^[2]και ο ίδιος γράφει ότι επισκέφθηκε τον οικισμό το 1915. Αναφέρει επίσης ότι είδε στην είσοδο του χωριού εκκλησία βυζαντινή (η σημερινή Κοίμηση της Θεοτόκου), την οποία οι Τούρκοι έλεγαν Παναγία. Ο Ξανθουδίδης υποθέτει ότι ήταν ο Άγιος Γεώργιος ο Στύρωνας, από τον οποίο πήρε την ονομασία του και ο οικισμός.