ΤΑ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΑΣΕΜΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΟΓΛΩΣΣΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ

Τα αποκριάτικα άσεμνα τραγούδια και καθαρογλωσσίδια στην Κρήτη.

Τις μεγάλες Αποκρές κουζουλαίνονται κι γρες….

Την  περίοδος της αποκριάς στην Κρήτη παρατηρούμε μια σύσφιξη των οικογενειακών και  φιλικών δεσμών απ όπου δε λείπει το κέφι  και η σάτιρα.

Τα Αποκριάτικα ΄΄ άσεμνα ΄΄  τραγούδια και καθαρογλωσσίδια αποτελούν μέρος μιας τελετής, που δημιουργεί κλίμα κοινωνικής, πνευματικής και σεξουαλικής απελευθέρωσης και εκτόνωσης και στηρίζονται περισσότερο στη λογική του υπονοούμενου προκειμένου να προκαλέσουν γέλιο.

Πρέπει να πούμε ότι δεν υπάρχουν τραγούδια που λέγονται μόνο τις Απόκριες αλλά λέγονται και άλλες εποχές του χρόνου σε παρέες.

Ένα από τα πιο γνωστά αποκριάτικα ‘’άσεμνα’’ τραγούδια  είναι:

Το τραγούδι της Θοδώρας

Με τη θειά μου τη Θοδώρα

Επηγαίναμε στη χώρα.

Ήλεγέ μου κι ήλεγά τζη

Κι ήκαμέ μου κι ήκαμά τζη.

Και στου Μπαμπαλή το δέτη

Παίζω τζη αμπωχτέ και πέφτει.

«Έδε τόπος και λιβάδι,

άχις, θεια μου, να ‘σουν άλλη».

«Κάμε, γιε μου, τη δουλειά σου,

και ταχιά ‘μια πάλι θεια σου».

Να κι ο μπάρμπας μου πιο πέρα

Με μια δίστομη μαχαίρα:

«Είντα κάνεις, μπρε, τση θειας σου

κι είν’ τα πόδια τζη στ’ αυθιά σου;».

«Αφαλόπονος την πιάνει

και ζουλίζω τη να γιάνει».

«Ζούλιζέ τηνε, παιδί μου,

απού να ‘χεις την ευκή μου».

Διακωμωδούμε τύπους και χαρακτήρες που συγκεντρώνουν την κοινωνική απαξίωση

« Αφρουγκραστήτε να σας πω  κυράδες μου,

   Τ΄ αντρούς μου τα παινάδια, του παλληκαρά.

Που ΄ναι μακρύς σαν κόπανο  , κεράδες μου,

λιανός σαν το πιθάρι , ο παλληκαράς,

Μια μέρα – νε- ηθέλησε , κεράδες μου,

στα ξύλα για να πάει, ο παλληκαράς.

Και παίρνει δυο οργιές σκοινί , κεράδες μου

τριώ δραμιώ μαννάρα, ο παλληκαράς κτλ…

Ένα από τα πιο αγαπημένα θέματα της αποκριάς  είναι η σάτιρα των γερόντων:

« Ήρθενέ  ΄νας ντασκερές να παντρεύονται κι γρες

   και οι γράδες ως τ΄ ακούσαν σα φοράδες εγλακούσαν.

  Και μια γρα απού τα πολλά , τα πολλά τα γεραθειά

  Δεν εμπόρειε να γλακά και φωνάζει των αλλώ :

  βαστάτε μου και μένα δυο, ένα γέρο κι ένα νιο

  να ναι ο γέρος για βουλή και ο νιος για το φιλί»

Ο κασίδης , ο σπανός και γενικά άτομα που θεωρούνται στιγματισμένα, κατέχουν εξέχουσα θέση στα σατιρικά άσματα:

« Τρεις σπανοί από την Πόλη , πέντε τρίχες είχαν όλοι,

   κι ένας γέρος  Τηνιακός , πέντε τρίχες μοναχός.

  Ω καλώς τον πολυγένη από πούθε κατεβαίνεις?

  Απ΄ την Πόλη κατεβαίνω και στη Βενετιά  πηγαίνω.

  Πάω ν΄ αγοράσω χτένια και με φάγανε τα γένια».

Ποιος μπορεί να πει γρήγορα : «ψωμί μολυβδοψώμι , ψωμί μολυβοντάς…»








Πηγή: Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη , Νίκος Ψυλλάκης