Λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα από τις γραφικές, αλλά παραδομένες στη
τουριστική βιομηχανία, Γούβες Ηρακλείου, απαράμιλλου φυσικού
κάλους μικρά χωριά, διακτινισμένα εκατέρωθεν του δρόμου προς
την ενδοχώρα, υποδέχονται φιλόξενα κάθε επισκέπτη και τον
ανταμείβουν με εικόνες αυθεντικής ομορφιάς και γαλήνης.
Στο γραφικό Σκοτεινό, οι λιγοστοί κάτοικοι ζουν τη δική τους
καθημερινότητα, έτσι όπως οι ίδιοι έχουν διαμορφώσει εν είδει
άγραφου νόμου, τον οποίο όλοι τηρούν ευλαβικά αρκετές δεκαετίες
τώρα.
Πρόκειται για ένα χωριό στην εσχατιά της Ευρώπης, που θα
μπορούσε ν’ αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για όλο τον
ανεπτυγμένο κόσμο, καθώς οι κάτοικοί του έχουν αποφασίσει να
απέχουν από το κάπνισμα εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
Ουδεμία αντικαπνιστική εκστρατεία επηρέασε την απόφασή τους
αυτή. Ουδεμία απαγόρευση τους ανάγκασε ν’ αλλάξουν συνήθειες
και να υιοθετήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.
Οι περίπου 70 κάτοικοι, μάλιστα, αδυνατούν να δώσουν κάποια
εξήγηση για τους λόγους, οι οποίοι τους οδήγησαν στην αποχή από
το κάπνισμα. Όμως, ως σύγχρονοι Λεωνίδες σε μια χώρα όπου,
σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 2009 κάπνιζε το 42% του
πληθυσμού της, υπερασπίζονται την κοινή τους πρόθεση, η οποία με
το πέρασμα του χρόνο έχει μετατραπεί σε ισχυρή απόφαση.
Ήταν μια στάση ζωής που υιοθετήθηκε σταδιακά απ’ όλους και
σύμφωνα με ορισμένους ισχύει αδιαλείπτως για περισσότερα από 20
χρόνια. «Εγώ είμαι 50 χρόνια παντρεμένη εδώ και θυμάμαι ότι παλιά
κάπνιζαν μόνο 2-3 γέροι. ¨Φεύγοντας¨ αυτοί, κανένας δεν συνέχισε
να καπνίζει» λέει η κυρία Χριστίνα Μουδατσάκη, ιδιοκτήτρια ενός εκ
των δύο καφενείων του χωριού. «Η συνήθεια αυτή έχει περάσει και
στα παιδιά και στα εγγόνια μας, παρόλο που δεν μένουν εδώ στο
χωριό» συμπληρώνει και επιβεβαιώνεται αμέσως από τον 21χρονο
εγγονό της Χάρη Μουδατσάκη που μόλις φτάνει από τις Γούβες και
δηλώνει « Ζω σ’ ένα περιβάλλον που καπνίζουν φίλοι και γνωστοί
μου αλλά είναι επιλογή μου να μην καπνίζω γιατί γνωρίζω τις
συνέπειες που θα έχει κάτι τέτοιο στην υγεία μου».
Στο καφενείο μπαίνει εκείνη την ώρα η κυρία Μαρία Ζαχαριουδάκη
και υπερασπίζεται σθεναρά την απόφαση των συγχωριανών της, η
οποία έχει καταφέρει μ’ έναν ανεξήγητο τρόπο να επηρεάσει τη
συμπεριφορά και των νεώτερων «Εγώ δεν είπα ποτέ στα παιδιά μου
να μην καπνίζουν. Άμα δε βλέπουν τον πατέρα να καπνίζει ή τη
μητέρα πως θα το μάθουν αυτά;» διερωτάται και τονίζει μ’ ένα
προσωπικό παράδειγμα, πως ο άγραφος νόμος του χωριού βοήθησε
τον γιό της να κόψει το τσιγάρο «Ο μεγάλος μου δούλευε στα
καράβια και εκεί έμαθε το τσιγάρο. Όταν όμως ήρθε να μείνει μόνιμα
εδώ το έκοψε και από τότε δεν ξανακάπνισε».
Στο μικρό χωρίο όχι μόνο δεν καταναλώνονται τσιγάρα αλλά δεν
πωλούνται κιόλας. «Εγώ είχα καφενείο μέχρι πριν από 15 χρόνια.
Πουλούσα τσιγάρα αλλά δεν αγόραζε κανείς χωριανός» λέει ο κ.
∆ημήτρης Ζερβάκης «έπαιρνα καμιά κούτα και έμενε ξεχασμένη στα
ράφια του καφενείου, αν δεν ερχόταν κανένας περαστικός ν’
αγοράσει» συμπληρώνει.
Ωστόσο, καμία μαρτυρία για τις ευεργετικές συνέπειες από τη
διακοπή του καπνίσματος δεν είναι τόσο πειστική όσο αυτή ενός
πρώην καπνιστή. Στο κέντρο του χωριού συναντήσαμε, τον κ.
Γιάννη Ζαχαριουδάκη αειθαλή και υπεραιωνόβιο στην αυλή του
σπιτιού του, ο οποίος έχει κόψει το κάπνισμα εδώ και 51 χρόνια!
«Είμαι 100 και ένα» λέει με υπερηφάνεια και τονίζει με έμφαση
«κάπνιζα από τα 20 χρόνια μέχρι τα 50. Αρρώστησε όμως το παιδί
μου και αποφάσισαν να το κόψω. Τότε άλλαξε η ζωή μου. Είδα
μεγάλο καλό στην υγεία μου και με τη δύναμη του θεού πάω πολύ
καλά. Θέλω να πω σε όλους ότι το κάπνισμα είναι καταστροφή,
πρέπει να το καταλάβουν».
Οι κάτοικοι του μικρού χωριού, τηρώντας τις παραδόσεις της
υγιεινής κρητικής διατροφής έχουν εξασφαλίσει τη μακροζωία - αν
αναλογιστεί κανείς ότι η ηλικία τους κυμαίνεται από 65 έως 101 έτη
– στην οποία, όπως εικάζουν οι ίδιοι, έχει βοηθήσει και η αποχή από
το κάπνισμα.
Σε κάθε κανόνα, όμως υπάρχουν και οι εξευρέσεις που τον
επιβεβαιώνουν. Εξαίρεση εδώ, αποτελεί ένας συγχωριανός τους, ο
οποίος έχει επιστρέψει πρόσφατα από την Αθήνα και ζει μόνιμα στο
Σκοτεινό. Μόνο αυτός καπνίζει περιστασιακά αλλά και αυτός το
μειώνει σταδιακά λένε οι κάτοικοι του χωριού με την κρυφή ελπίδα
ότι θα καταφέρουν να εντάξουν και αυτόν στην άτυπη ομάδα τους.
Η στάση ζωής των κατοίκων αυτής της μικρής κρητικής κοινότητας,
αποτελεί σίγουρα ελάχιστο αλλά αναμφισβήτητα συμβολικό και
ελπιδοφόρο αντιστάθμισμα στους 650.000 θανάτους που
σημειώνονται κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το κάπνισμα,
το οποίο αποτελεί επίσης τη συχνότερη αιτία θανάτου, ασθένειας ή
αναπηρίας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των ευρωπαϊκών
αρχών.
Οι προσπάθειες του νομοθέτη να επιβάλει το αυτονόητο δεν
φαίνονται ιδιαιτέρως αποτελεσματικές, τουλάχιστον στην περίπτωση
της χώρας μας καθώς μόλις τον Ιούλιο του 2009 απαγορεύθηκε
νομοθετικά το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους, παρόλο που το
σχετικό ψήφισμα των ευρωπαίων υπουργών υγείας είχε εκδοθεί στις
18 Ιουλίου του 1989 (89/C/189/01).
Ίσως μια ολιγοήμερη επίσκεψη στο Σκοτεινό Ηρακλείου ή
συγκατοίκηση με τους αντικαπνιστές κατοίκους του, θα ήταν πιο
αποτελεσματική από τους νόμους και τις αυστηρές ποινές που
επισείουν. Μια αντικαπνιστική εκστρατεία βιωματική, χωρίς
οικονομικό κόστος και με πολλαπλά σωματικά και ψυχικά οφέλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου