Το Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου είναι από τα πιο μεγάλα και αξιόλογα μουσεία στην Ελλάδα και ένα από
τα σημαντικότερα στην Ευρώπη. Τα εκθέματά του περιλαμβάνουν αντιπροσωπευτικά
δείγματα από όλες τις περιόδους της κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, που καλύπτουν
περίπου 5.500 χρόνια, από τη νεολιθική εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Κυρίαρχη θέση, όμως, στις συλλογές του κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της
μινωικής τέχνης, την οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει σε όλη της την εξέλιξη. Η
συλλογή με τις μινωικές αρχαιότητες είναι η σημαντικότερη στον κόσμο και το
μουσείο δίκαια θεωρείται το κατ' εξοχήν μουσείο του μινωικού πολιτισμού.
Το κτήριο, όπου στεγάζεται,
βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και κατασκευάσθηκε μεταξύ των ετών 1937 και
1940, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Στην ίδια θέση κατά τη
διάρκεια της βενετοκρατίας βρισκόταν η καθολική μονή του Αγίου Φραγκίσκου, που
καταστράφηκε από σεισμό το 1856. Το κτήριο του μουσείου είναι αντισεισμικό και
αποτελεί σημαντικό δείγμα του μοντέρνου αρχιτεκτονικού κινήματος στην Ελλάδα,
βραβευμένο με έπαινο Bauhaus στο Μεσοπόλεμο.
Κατάφερε να συνδυάσει τις
σύγχρονες τότε τάσεις της αρχιτεκτονικής, λαμβάνοντας υπ' όψη το περιεχόμενο
των αρχαιολογικών συλλογών, να εξασφαλίσει καλό φυσικό φωτισμό, με φεγγίτες από
την οροφή και στο ψηλότερο μέρος των τοίχων, και να διευκολύνει την ελεύθερη
κίνηση μεγάλων ομάδων επισκεπτών. Οι χρωματισμοί και τα υλικά κατασκευής, όπως
και τα πολύχρωμα φλεβωτά μάρμαρα, παραπέμπουν στις τοιχογραφικές μιμήσεις
ορθομαρμαρώσεων των μινωικών κτηρίων. Ο αρχιτέκτονας προέβλεψε, ακόμη, τη
δυνατότητα μελλοντικών επεκτάσεων του μουσείου.
Το κτήριο είναι διώροφο και
διαθέτει εκτεταμένους εκθεσιακούς χώρους, εργαστήρια, σχεδιαστήριο, βιβλιοθήκη,
γραφεία και ένα σπουδαίο τμήμα, την Επιστημονική Συλλογή, όπου φυλάσσονται και
μελετώνται πολλά από τα ευρήματα. Στο μουσείο λειτουργούν, επίσης, πωλητήριο
εκμαγείων μισθωμένο για λογαριασμό του Tαμείου Αρχαολογικών Πόρων, κυλικείο,
καθώς και πωλητήριο δελταρίων και διαφανειών.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου έχει συγκροτηθεί ως Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου
Πολιτισμού και έχει ως σκοπό την απόκτηση, αποδοχή, φύλαξη, συντήρηση,
καταγραφή, τεκμηρίωση, έρευνα, μελέτη, δημοσίευση και κυρίως έκθεση και προβολή
στο κοινό αντικειμένων που χρονολογούνται από τους απώτατους χρόνους της
προϊστορικής εποχής έως την υστερορωμαϊκή περίοδο. Οργανώνει περιοδικές
εκθέσεις, συμμετέχει σε εκθέσεις που περιοδεύουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό,
συνεργάζεται με άλλους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς και φιλοξενεί
ποικίλες άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες.
Μόλις ο επισκέπτης αρχίσει την περιήγηση του στο
μουσείο θα μπορέσει να δει την εξέλιξη της αγγειοπλαστικής από την Νεολιθική
Εποχή (5000- 2500 π.Χ.) μέχρι την Μετανακτορική Εποχή (2000- 1700 π.Χ.). Δεν
μπορεί παρά να θαυμάσει τα περίφημα καμαραϊκά αγγεία (2000- 1700 π.Χ.) με τα
υπέροχα χρώματα και θέματα, παρμένα από τον φυσικό κόσμο. Κάποια απ' αυτά τα
αγγεία ονομάστηκαν "ωοκέλυφα" λόγω της λεπτότητας των τοιχωμάτων τους
και συγκρίνονται άφοβα με α σύγχρονα πορσελάνινα σερβίτσια.
Μοναδικός στο είδος του είναι ο περίφημος δίσκος
της Φαιστού με σημεία ιερογλυφικής γραφής και ιδεογραμμάτων. Το περιεχόμενο του
δίσκου μας είναι άγνωστο.
Αξιοθαύμαστα είναι τα χρυσά
κοσμήματα που βρέθηκαν σε μινωικές νεκροπόλεις, οι καθρέπτες με τις ελεφάντινες
λαβές, τα τσιμπιδάκια για τα φρύδια, οι ελεφάντινες κτένες καθώς και τα ξίφη με
τις χρυσές λαβές.
Οι περίφημες "μέλισσες" που βρέθηκαν στα Μάλια
κοσμούν μια από τις προθήκες του Μουσείου. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κόσμημα
που παριστάνει δύο μέλισσες που κουβαλούν μια σταγόνα μέλι στην κηρήθρα.
Τέλος, αντικρίζοντας κάποιος τα αυθεντικά κομμάτια
των τοιχογραφιών από το Ανάκτορο της
Κνωσού δεν μπορεί να μη διακρίνει την έντονη διάθεση για ζωή και τη
λατρεία των Μινωιτών για τη φύση. Τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν παρμένα
από τη φύση και διατηρήθηκαν ανεξίτηλα μέχρι σήμερα.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
είναι απο τα πιο σημαντικά και αξιόλογα μουσεία στην Ελλάδα. Το μουσείο αυτό
είναι δημιουργία του Ιωσήφ Χατζηδάκη και του Στέφανου Ξανθουδίδη, που υπήρξαν
οι πρώτοι διευθυντές του και έβαλαν τα θεμέλια της αρχαιολογικής υπηρεσίας στην
Κρήτη. Το σημερινό μουσείο οικοδομήθηκε στα χρόνια 1937-1940, ενώ στην ίδια
θέση, κατά την βενετοκρατία, υπήρχε η μεγαλοπρεπής καθολική μονή του Αγίου
Φραγκίσκου που καταστράφηκε το 1856 από σεισμό. Αποτελείται απο 20 αίθουσες
στις οποίες υπάρχουν εκθέματα που προέρχονται αποκλειστικά απο την Κρήτη. Τα
εκθέματα αυτά είναι κυρίως απο την κεντρική και ανατολική Κρήτη και καλύπτουν
ιστορία 5500 χρόνων. (απο την Νεολιθική μέχρι την Ρωμαϊκή εποχή). Ο τρόπος
παρουσίασης των εκθεμάτων βασίζεται στη χρονολογική εξέλιξη του μινωικού
πολιτισμού. Στο μουσείο επίσης υπάρχουν εργαστήρια, σχεδιαστήριο, βιβλιοθήκη,
γραφεία και ενα σπουδαίο τμήμα, την Επιστημονική Συλλογή, όπου φυλάσονται και
μελετούνται πολλά από τα ευρήματα.
Τα σημαντικότερα εκθέματα στο
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
·
Θεές των Οφεων, ειδώλια της χθόνιας
"θεάς των όφεων" από φαγεντιανή του 17ου αιώνα που προέρχονται από το
Μινωικό Ανάκτορο της Κνωσού. Xαρακτηριστικά στοιχεία η κίνηση των υψωμένων και
προτεταμένων χεριών πάνω στα οποία ελίσσονται τα φίδια, το στενό περικόρμιο με
το πλούσιο γυμνό στήθος και η μακριά φούστα. Οι "Θεές των Οφεων"
αποτελούν έξοχα δείγματα της μινωικής μικροπλαστικής, λατρευτικού χαρακτήρα.
·
Αγγείο από ορυκτό κρύσταλλο από το Ανάκτορο της
Zάκρου. Mικρό κομψό ρυτό (σπονδικό αγγείο) δουλεμένο από μεγάλο πυρήνα ορείας
κρυστάλλου. H λαβή αποτελείται από χάντρες ενωμένες με χάλκινο σύρμα.
Aποκαταστάθηκε από εκατοντάδες μικρά τεμάχια που βρέθηκαν στην ανασκαφή στην
Ζάκρο και είναι μοναδικό στο είδος του.
·
Αγγείο σε σχήμα κεφαλής Ταύρου από το ανάκτορο της
Κνωσού. Pυτό από μαύρο στεατίτη σε μορφή ταυροκεφαλής, της οποίας τα
χαρακτηριστικά αποδίδονται με εγχάραξη. Tα μάτια ήταν ένθετα από ορεία κρύσταλλο
και ίασπι, το ρύγχος από μάργαρο. Tα κέρατα (σήμερα συμπληρωμένα) ήταν από
επιχρυσωμένο ξύλο. Εξοχο δείγμα της μινωικής λιθοτεχνίας, τελετουργικού
χαρακτήρα.
·
O Δίσκος της Φαιστού, πήλινος δίσκος με
άγνωστη γραφή και στις 2 πλευρές του, που βρέθηκε στο Μινωικό Aνάκτορο της
Φαιστού. Oι δύο όψεις φέρουν 242 χαρακτήρες (σημεία) αποτυπωμένους με σφραγίδες
σε σπειροειδή διάταξη, από την περιφέρεια προς το κέντρο. Πρόκειται για
ιδεογραφική γραφή, πιθανότατα συλλαβική, της οποίας το κείμενο, παρά τις πολλαπλές
προσπάθειες, παραμένει άγνωστο. H χρονολόγηση του δίσκου είναι επίσης
προβληματική.
·
Tοιχογραφία με ταυροκαθάψια από το Aνάκτορο της
Kνωσού. Στην τοιχογραφία απεικονίζονται οι μινωικοί αγώνες ταυροκαθάψια, όπου
άνδρες και γυναίκες εκτελούσαν ακροβατικά άλματα πάνω στη ράχη του ταύρου.
·
Tο
χρυσό δακτυλίδι από τα Iσόπατα στην Κνωσό. Το
δαχτυλίδι εικονίζει γυναίκες σε εκστατικές χορευτικές στάσεις, μέσα σε λιβάδι
με κρίνα. H μικρή μορφή ερμηνεύεται σαν θεότητα που κατεβαίνει από τον ουρανό,
ενώ υπάρχουν επίσης σύμβολα ματιού και φιδιών. Το δαχτυλίδι αυτό θεωρείται
αριστούργημα της μινωικής χρυσοχοΐας.
·
Καμαραϊκό αγγείο, πήλινη
"καρποδόχη" (φρουτιέρα) από το ανάκτρο της Φαιστού, ζωγραφισμένη με
πολύχρωμα σπειροειδή μοτίβα και δαντελωτό περιχείλωμα. Το αγγείο αυτό αποτελεί
θαυμάσιο δείγμα του λεγόμενου καμαραϊκού ρυθμού.
·
Oμοίωμα μικρού ναού από τις Αρχάνες, που
στο εσωτερικό του υπάρχει γυναικείο ειδώλιο, ίσως κάποιας θεάς, με υψωμένα
χέρια. Στη στέγη πλαστικές μορφές λάτρεων και ζώου.
Η είσοδος στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
επιτρέπεται τους καλοκαιρινούς μήνες τη Δευτέρα από τις 13:00 - 19:30 και Τρίτη
μέχρι Παρασκευή από τις 08:00 - 19:30. Τη χειμερινή περίοδο (1 Νοεμβρίου μέχρι
31 Μαρτίου) το μουσείο είναι ανοικτό από τις 08:30 - 15:00.
Υπενθυμίζουμε ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο
Ηρακλείου παραμένει κλειστό λόγω επέκτασης και λειτουργεί προσωρινή έκθεση με
τα σημαντικότερα ευρήματα μέχρι το 2010.
πηγη - Βικιπαιδεια
φωτ - Αντωνης Γενναρακης
Ασπρομαυρες φωτ - Βικελαια
