Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Γίγαντας της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, γιός του Ταρτάρου και της Γης. Στη γιγαντομαχία ήταν αντίπαλος της Αθηνάς, που τον εξουδετέρωσε ρίχνοντας πάνω του τη Σικελία. Σύμφωνα με τους αρχαίους μυθιστοριογράφους, ο καταπλακωμένος γίγαντας προσπαθεί κατά καιρούς να ξεφύγει από το βάρος, με αποτέλεσμα να σείεται το έδαφος και να εκρήγνυται ο κρατήρας της Αίτνας.

Οι σεισμοί είναι συχνό φαινόμενο που περιγράφεται ως "ξύπνημα του Εγκέλαδου". Όταν ο θαμμένος κάτω από τη Γη Εγκέλαδος θυμάται τον άδικο χαμό του, σαν Γίγαντας που είναι, εκδηλώνει το θυμό του με ηφαιστειογενείς εκρήξεις και σεισμική δραστηριότητα.

Εξ όλων των παραπάνω συνάγεται σαφώς το συμπέρασμα ότι ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά και αρχική αντίληψη της έννοιας του Σεισμού και ιδιαίτερα εκείνου του Ηφαιστειακού εκ του οποίου τόσο έντονα είχε δεινοπαθήσει ο ελλαδικός χώρος. Συνέπεια αυτής της αντίληψης είναι ότι τέκνα του Εγκέλαδου ήταν οι Γοργόνες, η Σφίγξ, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά «τέρατα» (γεωλογικά φαινόμενα) που απέκτησε από την Έχιδνα και είχαν ταλαιπωρήσει τους πρωτοέλληνες.

• Ετυμολογικά ο Εγκέλαδος μάλλον αποτελεί σύντμηση (έγκειμαι + λας), που σημαίνει ο εγκατεστημένος στα πετρώματα, στο στερεό φλοιό της Γης.

• Λαογραφία: Ακόμη και σήμερα στη νέα ελληνική γλώσσα, η λέξη Εγκέλαδος χρησιμοποιείται ποιητικά για να περιγράψει το σεισμό.

Οι σεισμοί στην Αρχαιότητα περιείχαν και μια θεϊκή ανάλυση. Θεωρούνταν σημάδια του θεού, κακοί οιωνοί. Οι καταστροφές από τους σεισμούς συνδέονται  και μία μυθολογία αλλά κρύβουν και πολλές ιστορικές αλήθειες. Οι σεισμοί αρχίζουν από το 425 πχ και έκαναν την Εύβοια να διαχωριστεί από την ηπειρωτική Ελλάδα και να γίνει νησί. Το 17 μ.Χ. η Έφεσος, το 63μχ η Πομπηία, και το 476μχ η ρώμη πλήττεται από σεισμούς. Αλλά και η Κωνσταντινούπολη το 557 μ.Χ. και το 936 μ.Χ. έγιναν θέατρα μεγάλων σεισμικών δονήσεων.

Αρμπούζη  Γεωργία

ΤΙ ΗΤΑΝ Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

Κάτι μεταξύ φυσικού φαινομένου και θεϊκού σημαδιού, οι σεισμοί ερμηνεύτηκαν πολύ συχνά από τους Βυζαντινούς ως αναμενόμενη θεϊκή απάντηση στα ανθρώπινα ανομήματα. Τις φορές που προξενούσε σοβαρές καταστροφές, ο σεισμός γινόταν αντιληπτός ως τιμωρία, όταν ήταν ελαφρότερος εκλαμβανόταν ως απλή προειδοποίηση. Στο κλίμα αυτό, δεν υπήρξε σπάνια και η εκμετάλλευση των μεταφυσικών φόβων που προκαλούσαν οι σεισμοί από αυτοκράτορες ή ανώτατους εκκλησιαστικούς

παράγοντες, όπως αποκαλύπτουν τα κείμενα των χρονογράφων της εποχής.

  

ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΑΤΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Στη μακρόχρονη ιστορία του τόπου μας έχουν καταγραφεί χιλιάδες σεισμοί. Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση από πλευράς σεισμικότητας στην Ευρώπη και την έκτη παγκοσμίως. Δεν πρέπει λοιπόν να μας φαίνεται παράξενο που οι σεισμοί στη χώρα μας γίνονται με μεγάλη συχνότητα και ένταση και πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.

Οι σεισμοί στην  Αρχαία Ελληνική Ιστορία

   Ο πανίσχυρος θεός Ποσειδώνας εξουσίαζε τα έγκατα της γης όπως δείχνουν οι ονομασίες του ενοσίχθων (ο σείων τη γη), ενοσίγαιος, γαίας κινητήρ, σεισίχθων αλλά και το ίδιο το όνομά του που έχει ερμηνευθεί και ως σύζυγος - κυρίαρχος της γης, ενώ  ο έγκλειστος γίγαντας Εγκέλαδος στην προσπάθειά του να ελευθερωθεί προκαλούσε σεισμό. 
    Ο Σοφοκλής τον ονομάζει γης τε και αλμυράς θαλάσσης άγριον μοχλευτήν.
   

    Στον Ποσειδώνα αποδίδει η ελληνική παράδοση τη διαμόρφωση της γήινης επιφάνειας όπως τη γνωρίζει ο άνθρωπος με όρη, νησιά, ποταμούς, ισθμούς, φαράγγια, κόλπους κτλ. Αυτός, σείοντας τη γη, απέσπασε τμήματα από τις ξηρές και δημιούργησε νησιά όπως π.χ. όταν, για να εξουδετερώσει τον γίγαντα Πολυβώτη στον αγώνα των θεών εναντίον των γιγάντων, έκοψε με την τρίαινά του τμήμα από την Κω και μ’ αυτό τον καταπλάκωσε, δημιουργώντας τη Νίσυρο. Στη Θεσσαλία διέρρηξε με την τρίαινα τα βουνά ώστε να βρουν διέξοδο τα νερά που λίμναζαν εκεί σχηματίζοντας τα Τέμπη. Σεισμός κατά την παράδοση έκανε τη Σικελία «αναρραγήναι» από το άκρο της ιταλικής χερσονήσου. Το σημείο αυτό ονομάστηκε Ρήγιον. Όταν ο Ποσειδών συγκλονίζει τη γη φοβούνται ακόμη και οι θεοί, ιδίως ο αδελφός του ο Άδης που αγωνιά μήπως ανοίξει η γη και αποκαλυφθεί το σκοτεινό του βασίλειο.  

Η Μεσόγειος, από την αρχαιότητα ακόμη, θεωρείται ασταθής περιοχή, όπου οι σεισμοί είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Ιδιαίτερα η Ελλάδα, κι ακόμα περισσότερο τα νησιά της, θεωρούνται από τα πιο σεισμόπληκτα μέρη της Ευρώπης κι έχουν πολλές φορές δοκιμαστεί από φοβερές καταστροφές. Σε πολλά σημεία σε αρχαία κείμενα και μάλιστα του Θουκυδίδη, του Αριστοτέλη, του Στράβωνα, κι άλλων αξιόπιστων συγγραφέ­ων, γίνεται λόγος για σεισμούς εξαιτίας των οποίων ισοπεδώθη­καν πόλεις και χωριά και θρηνήθηκαν χιλιάδες θύματα. Από τους τρομερότερους σεισμούς των ιστορικών χρόνων, στην Ελλάδα, είναι αυτός που έγινε τον χειμώνα του 373 π.Χ. και που είχε σαν συνέπεια να καταποντιστεί, με όλους της τους κατοίκους η αρχαία παραθαλάσσια πόλη Ελίκη, που βρισκόταν στην Πελο­πόννησο, κοντά στο σημερινό Αίγιο, στις ακτές του Κορινθιακού κόλπου.

Από τις πιο σεισμόπληκτες ζώνες της Ελλάδας, είναι: τα παράλια του μεγάλου ρήγματος του Ιονίου πελάγους (Μεσση­νία, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη, κλπ.), οι νότιες ακτές των κόλπων Πατραϊκού και Κορινθιακού μέχρι του Ισθμού, οι νότιες πλαγιές του Παρνασσού, η ζώνη των ρηγμάτων του Ευβοϊκού κόλπου, τα κατακρημνίσματα της Θεσσαλίας, η Χίος, η βόρεια Κρήτη, η ανατολική Χαλκιδική, κι άλλες. Σαν λιγότερο σεισμογόνες περιοχές θεωρούνται οι λεκάνες της Βοιωτίας και της Αιτωλίας, οι Κυκλάδες, η τάφρος του Ευρώτα, η Μυτιλήνη, κι άλλες.