ΡΙΖΗΝΙΑ

Μόνο 2 χιλιόμετρα από το Χωριό Πρινιά, στο λόφο Πατέλλα, οι ανασκαφές της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής έφεραν στο φως σημαντικά λείψανα μίας αρχαίας Μινωικής πόλης, που βάσει των επιγραφών ταυτίστηκε με την πόλη της Ριζηνίας η Απολλώνιας. Σε ένα μέρος της πόλης αυτής, νοτιοανατολικά της Πατέλλας βρέθηκε μία επιγραφή, στην οποία αναφέρονταν τα γράμματα (Ι)ΖΕΝΙΑ(Α).

Το ίδιο όνομα αναφερόταν και σε άλλες επιγραφές της Γόρτυνας του 5ου αιώνα π.Χ. Άλλες επιγραφές μαρτυρούν ότι η Ριζηνία, που βρισκόταν μεταξύ της Γόρτυνας και της Κνωσού, είχε αναλάβει να στέλνει κάθε τέσσερα χρόνια σφαγεία για τις θυσίες που γίνονταν στο Ιδαίο άντρο.

Η πόλη αυτή άκμασε ως ανεξάρτητη κοινότητα από τους υπομινωικούς μέχρι τους αρχαϊκούς χρόνους και ήταν υποτελής στην Γόρτυνα από την 5ο μέχρι τον 2ο π.Χ. αιώνα, όποτε οι κάτοικοί της την εγκατέλειψαν σταδιακά. Η ίδια πόλη δεν ήταν οχυρωμένη. Στα νοτιοδυτικά της, όμως, κτίστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. ένα ορθογώνιο φρούριο με τέσσερις πύργους, που λειτούργησε επί τρεις περίπου αιώνες. Για την ανοικοδόμησή του χρησιμοποιήθηκαν πώρινες επιτύμβιες στήλες με εγχάρακτη διακόσμηση (διακοσμητικά θέματα ή ανθρώπινες μορφές), που προέρχονταν από κάποιο γειτονικό νεκροταφείο του 7ου π.Χ. αιώνα. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν σιδερένια και μολύβδινα όπλα.

Στον 7ο π.χ. αιώνα ανήκουν επίσης τα θεμέλια δύο αρχαϊκών ναών (Α και Β) και οικιών, τμήματα του τεμένους της μινωικής Θεάς των Όφεων (κατάλοιπο από τους μινωικούς χρόνους), και αποθέτες με πλούσια αναθήματα. Ο ναός Α ήταν ο σημαντικότερος από τους δυο και αποδόθηκε εντελώς υποθετικά στη Ρέα. Από αυτόν προέρχονται ανάγλυφη ζωφόρος με ιππείς, ελάφιακαι πάνθηρες, και δυο αγάλματα καθιστών θεαινών, όλα χαρακτηριστικά έργα της κρητικής δαιδαλικής τέχνης. Βρέθηκαν επίσης ενεπίγραφα όστρακα, που μαρτυρούν τη λατρεία τηςΑθηνάς στην πόλη τον 2ο π.Χ. αιώνα.