Παράλληλα, και για το ίδιο διάστημα, δεκαετία του 1920, ο Μηνάς Γεωργιάδης, κερδίζοντας τους σχετικούς διαγωνισμούς, εισαγάγει από την Γαλλία και την Ιταλία, τόνους οικοδομικών υλικών (τσιμέντα και πλάκες για παράδειγμα), για τα έργα στο Λιμάνι Ηρακλείου.
Παραδοσιακή σαπωνοποιία, βιομηχανία ζυμαρικών, καπνοβιομηχανία, αντιπροσωπείες εμπορικών και βιομηχανικών ειδών, εύκολα, και μάλιστα με τα σημερινά μας κριτήρια, θα υπέθετε κανείς πως οι Γεωργιάδηδες ήταν δοσμένοι ολοκληρωτικά στην υπηρεσία του Κερδώου Ερμή.
Μεγαλωμένοι με ανθρωπιά και συναίσθημα, σε ένα ρευστό, αλλά εξαιρετικά πλούσιο σε βιώματα και πρότυπα, περιβάλλον, με νωπές τις θυσίες χιλιάδων απλών ανθρώπων-αγωνιστών για την κατάκτηση του ύψιστου ανθρωπίνου αγαθού, της ελευθερίας, δε ξέχασαν ποτέ τις δικές τους στερήσεις, τις δικές τους δυσκολίες στην προσπάθεια ανέλιξης και προόδου. Γι’ αυτό και τις όποιες επιτυχίες, κατακτήσεις στον οικονομικό και επαγγελματικό τομέα δεν τις κράτησαν για τον εαυτό τους, αλλά έσπευσαν να τις μοιραστούν με τους άλλους. Εργάστηκαν περισσότερο για την κοινωνία της πόλης τους, για τον τόπο τους, διαλέγοντας να τον υπηρετήσουν, συμμετέχοντας ενεργά στους θεσμοθετημένους από τη δημοκρατία φορείς συλλογικής δράσης της οικονομίας, του πολιτισμού, της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κοντολογίς, και οι τέσσερεις Γεωργιάδηδες ήταν βαθιά πολιτικά όντα, που έζησαν υπηρετώντας το κοινωνικό σύνολο.
Ο νομομαθής Τίτος ήταν για πολλά χρόνια Πρόεδρος του μεγαλύτερου επιστημονικού συλλόγου της πόλης, του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου, ενώ στις 31 Μαΐου 1933, εκλέγεται αντιπρόεδρος της Λέσχης Επιστημόνων Ηρακλείου, με πρόεδρο τον Ανδρέα Βουρδουμπάκη.
Ο Αλέξανδρος ήταν από το 1914 και έως το 1918, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εμπορικού Συλλόγου Ηρακλείου (αντιπρόεδρος και γραμματέας). Το 1930, ιδρυτικό μέλος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ηρακλείου, αντιπρόεδρος του πρώτου διοικητικού συμβουλίου και από το 1932 και ως το 1942, έτος του θανάτου του, λίγο πριν από το μαρτυρικό θάνατο των τριών αδελφών του, Πρόεδρος του Ε.Β.Ε.Η.
Ο Μανόλης, ο ευαίσθητος διανοητής της οικογένειας, ιδρύει στα 1909 μαζί με τους πιο ανήσυχους συντοπίτες, όπως τον Λευτέρη και τον Ραδάμανθυ Αλεξίου, τον Γιώργη Λουλακάκη, τον Δημήτρη Ταγκόπουλο και τον Κώστα Χαριτάκη, το σύλλογο δημοτικιστών «ο ΣΟΛΩΜΟΣ». Ένα σύλλογο που δεν είχε να κάνει μόνο με το γλωσσικό ζήτημα, αλλά ήταν ένα ξέσπασμα των δημιουργικών δυνάμεων του έθνους, σε γλωσσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο, απέναντι σε συντηρητικές νοοτροπίες και αγκυλώσεις.
Το 1915, 11 Μαρτίου, μετά την παραίτηση του βιβλιοφύλακα Εμμ. Αλεξίου, εκλέγεται μαζί με τους Μιχάλη Γαλανάκη και Γιάννη Σταυριδάκη, ως μέλος της τριμελούς Εφορείας της Βικελαίας με σκοπό να την οδηγήσουν σε μία νέα περίοδο αναγέννησης και προόδου. Τον Μάιο του 1935, μαζί με άλλους, επώνυμους Ηρακλειώτες, τον Ελευθέριο Πλάτων, τον Μανόλη Λυδάκη (Νομάρχης), τον Νικόλαο Μεταξά, Δ/ντή Επιμελητηρίου, την Μαρία Αμαριώτου, δ/ντρια Γυμνασίου Παρθεναγωγείου, ιδρύουν το Κέντρο Ψυχικών Ερευνών.
Στο συνδικαλισμό
Νεαρός, μόλις είκοσι τεσσάρων ετών, ήταν ο Μηνάς, όταν ασχολήθηκε για πρώτη φορά με τα κοινά, συμμετέχοντας στα 1911 στις αρχαιρεσίες του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Ηρακλείου. Κι οι συνάδελφοί του τον τίμησαν εκλέγοντάς τον Γενικό Γραμματέα, με πρόεδρο τον Δομένικο Σανταντώνιο. Τρία χρόνια αργότερα, 1914, στη συγκρότηση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του ιστορικού για την πόλη μας Μουσικού Συλλόγου «ο ΑΠΟΛΛΩΝ», ορίζεται Γραμματέας, με πρόεδρο τον Απόστολο Ξενουδάκη. Ιδιαίτερα γόνιμη όμως και δυναμική, όπως φαίνεται από τα σωζόμενα πρακτικά, ήταν η συμμετοχή του στη Λιμενική Επιτροπή Ηρακλείου την περίοδο 1924-1926, περίοδος κρίσιμη, γιατί συνδέεται με όλα τα μεγάλα έργα που έγιναν τότε στο λιμάνι του Ηρακλείου, από το Λιμενικό Ταμείο και την Εταιρεία Μακ Αλπάι. Ο Μηνάς Γεωργιάδης, συμμετείχε ενεργά σε όλες τις συνεδριάσεις της Επιτροπής, κάνοντας πάντα τις πιο εποικοδομητικές προτάσεις για τα εκτελούμενα έργα, που θα βοηθούσαν στην ανάπτυξη της πόλης, στην καλύτερη λειτουργία του λιμανιού της και προπάντων στην προστασία του δημοσίου χρήματος από τις υπερβάσεις και τις καταχρήσεις των εργολάβων, ιδίως της Εταιρείας Μακ Αλπάι, που είχε αναλάβει την κατασκευή του Λιμανιού. Σε ένα άλλο καίριο ζήτημα για την οικονομική ανάπτυξη και τον εξωραϊσμό της πόλης, αυτό του ηλεκτροφωτισμού της, ζήτημα που τίθεται την ίδια εποχή, (καλοκαίρι του 1925), και σχετιζόταν τόσο με τη Λιμενική Επιτροπή όσο και με το Δήμο Ηρακλείου, ο Μηνάς Γεωργιάδης, φαίνεται να προηγείται κατά πολύ πολλών από τους συγχρόνους τους. Είχε δηλ. προτείνει, την ίδρυση μιας Ανώνυμης Μετοχικής Εταιρείας Λαϊκής Βάσης, που με τα κεφάλαια που θα συγκέντρωνε θα μπορούσε να εξαγοράσει από την Λιμενική Επιτροπή τις μηχανές και τον εξοπλισμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και από τον Δήμο το δίκτυο διανομής του. Έτσι θα εξασφάλιζε και στη Λιμενική Επιτροπή το απαιτούμενο για τα λιμενικά έργα ρεύμα και στο Δήμο την αναγκαία ποσότητα για το δημοτικό ηλεκτροφωτισμό, ενώ θα ανελάμβανε την εκμετάλλευση όλων των εγκαταστάσεων.
Ως φυσικό επακόλουθο της διαρκούς και συνεπούς ενασχόλησής του με τα κοινά, αλλά και της κοινωνικής του δράσης, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ήρθαν και οι δημόσιες προτάσεις, πιέσεις πολλών φίλων και συμπολιτών του για τη διεκδίκηση του αξιώματος του Πρώτου Πολίτη στην Πόλη του Μεγάλου Κάστρου.
Η απάντηση του ίδιου του Μηνά Γεωργιάδη στις παροτρύνσεις των φίλων του για συμμετοχή στις δημοτικές εκλογές του 1925 καταχωρείται σε ανοικτή επιστολή του στην εφημερίδα «ΙΔΗ» : …Λυπούμαι αδυνατών να αποδεχθώ την προτεινόμενην υποψηφιότητα. Τούτο δεν πράττω ορμώμενος εξ ατομικών υπολογισμών, διότι εκ πεποιθήσεως περιφρονώ εκείνους οίτινες προσκολλημένοι εις τον ατομισμόν των αδιαφορούσι δια τα κοινά, επιφέροντες ούτω την κοινωνικήν αποσύνθεσιν… Αναγκάζομαι να μη αποδεχθώ την υποψηφιότητα εκ λόγων γενικωτέρων οφειλομένων εις την σημερινήν κρατικήν και κοινωνικήν κατάστασιν οίτινες με κάνουν να αισθάνωμαι εμαυτόν ανεπαρκή να ανταποκριθώ εις τας προσδοκίας των φίλων μου και εις τας υποδείξεις της συνειδήσεως μου…
Ο Βενιζέλος, αν και κέρδισε τις εκλογές του 1923, δεν είχε καταφέρει να κάνει κυβέρνηση κι αυτή την πολιτική αστάθεια, αλλά και την οικονομική και κοινωνική, λόγω του προσφυγικού προβλήματος, υπονοεί πιθανόν ο Γεωργιάδης.
Τέσσερα όμως χρόνια αργότερα οι συνθήκες θα είναι πιο ώριμες. Ο Βενιζέλος θα είναι και πάλι Πρωθυπουργός σε μία από τις πιο σταθερές περιόδους της σύγχρονης κοινοβουλευτικής μας ιστορίας Και ο Μηνάς Γεωργιάδης στις δημοτικές εκλογές του Αυγούστου του 1929, διεκδικεί για πρώτη φορά το δημαρχιακό αξίωμα, έχοντας ως βασικούς συνυποψήφιούς του τον Ανδρέα Παπαδόπουλο και τον Ιωάννη Βογιατζάκη. Τα αποτελέσματα αποτελούν μια ηθική νίκη για τον Γεωργιάδη, αφού χάνει την πρώτη θέση για (77) μόνο ψήφους. Κι αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία γιατί δεν είχε την υποστήριξη του ισχυρού πληθυσμιακά προσφυγικού στοιχείου και κυρίως, την επίσημη στήριξη του φυσικού πολιτικού του χώρου, των Φιλελευθέρων: …Ιδιαιτέρας ευχαριστίας θεωρώ επιβεβλημένον να απευθύνω προς τους μετά τόσης θέρμης και αγάπης υποστηρίζοντάς με εκ του αντιβενιζελικού στρατοπέδου…ωσαύτως οφείλω να ευχαριστήσω και τους ολίγους νέους συνδημότας μου οίτινες, μνήμονες των προς αυτούς υπηρεσιών μου, με ετίμησαν δια της ψήφου των…Καμμία αναφορά στην ευχαριστήριο επιστολή του στον φυσικό πολιτικό του χώρο, στους Φιλελευθέρους, κυβερνών τότε κόμμα σε εθνικό επίπεδο, χωρίς αυτό να προδικάζει και την όποια ουσιαστική ρήξη με το κόμμα και τον αρχηγό του.
Οι σχέσεις της οικογένειας Γεωργιάδη με τον Εθνάρχη ήταν δοκιμασμένες στις αντοχές πολλών χρόνων και μεγαλύτερων δυσκολιών. Χρονολογούνται από την εποχή του Κινήματος του Θερίσου και ακόμα πιο πίσω. Στα 1905 Μανόλης Γεωργιάδης, ο Μελέκος όπως τον παρανόμιαζε ο φίλος του Ν. Καζαντζάκης, έτρεχε στους δρόμους και τα σοκάκια του Κάστρου, ζητωκραυγάζοντας υπέρ του Κινήματος, του Βενιζέλου και της Ένωσης, ενώ στο άλλο κίνημα και την Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης του 1918, ο Μανόλης θα στείλει συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον Βενιζέλος, ως πρόεδρος του Συλλόγου Εμπόρων Ηρακλείου. Από το 1923 και μέχρι το 1935 ο Τίτος Γεωργιάδης, ο πολιτικός στοχαστής της οικογένειας, κατέρχεται, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι, στις βουλευτικές εκλογές πάντα με τα ψηφοδέλτια των Φιλελευθέρων. Συμμετέχει ενεργά, μαζί με άλλους επώνυμους Ηρακλειώτες, στο κίνημα του 1935, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Αλλά δεν πτοείται. Λίγους μήνες μετά, όταν αποφυλακίζεται, δεν διστάζει με την αρθογραφία του στην «Ελεύθερη Σκέψη» του Μουρέλλου, να καταφερθεί εναντίον του Τσαλδάρη και της κυβέρνησής του για την σχεδιαζόμενη πολιτειακή μεταβολή και για την φυλάκιση τόσων αξιωματικών και πολιτών μετά το κίνημα του ’35. Με αφορμή τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης και τις αντιδράσεις της Κυβέρνησης ο Τίτος Γεωργιάδης καλεί… κάθε Δημοκράτη να κάνει το καθήκον του και να ψηφίσει την Δημοκρατίαν και να γίνει κήρυκας της Δημοκρατικής ιδεολογίας, γιατί μόνο έτσι εξυπηρετεί την εθνικήν υπόθεση την πολιτικήν ελευθερίαν, την κοινωνικήν και ατομικήν ευημερίαν…
Αλλά και του δημάρχου Μηνά Γεωργιάδη η συμμετοχή στο Κίνημα του ’35 ήταν ενεργή, καθώς ήταν αυτός που υποδέχθηκε στο λιμάνι Ηρακλείου τον Αρχηγό του Επαναστατικού στόλου Δεμέστιχα, συνοδεύοντάς τον ως το Νομαρχιακό Μέγαρο. Πράξεις για τις οποίες θα κληθεί σε απολογία από τον Νομάρχη Μιχάλη Σγουρό και θα είναι η ουσιαστική αιτία παύσης του από την Κυβέρνηση Κονδύλη, λίγους μήνες μετά, στα τέλη του 1935: …Κατά το τελευταίον εθνοκτόνον κίνημα, γράφει στην κλήση του για απολογία ο Νομάρχης, επιλήσμων γενόμενος της θέσεως υμών και τον εκ της υπηρεσίας πηγαζουσών υποχρεώσεων έναντι των Νόμων και των νομίμων αρχών του Κράτους, παντοιοτρόπως ηυνοήσατε και ενισχύσατε τούτο δια διαφόρων πράξεων και ενεργειών σας….
Παρά τη διαχρονική και δοκιμασμένη αυτή σχέση των Γεωργιάδηδων με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στις δημοτικές εκλογές του 1925 και περισσότερο σε αυτές του 1929, το Κόμμα των Φιλελευθέρων αλλά και το προσφυγικό στοιχείο της πόλης, δεν στήριξαν την υποψηφιότητα του Μηνά Γεωργιάδη. Το αντίθετο και με το πιο πανηγυρικό τρόπο γίνεται στις κρίσιμες εκλογές το 1934. Ο Βενιζέλος με τηλεγράφημα του προς τον Πρόεδρο του Συλλόγου Φιλελευθέρων Ηρακλείου Βογιατζάκη, επαινεί την κομματική οργάνωση Ηρακλείου για την ενωτική της θέση και χρίει επίσημα ως μοναδικό υποψήφιο του κόμματος στο Ηράκλειο τον Μηνά Γεωργιάδη. Ο Γεωργιάδης απαντώντας στον Πρόεδρό του που βρισκόταν στα Χανιά γράφει βαθιά συγκινημένος: …Η μέχρι πίστεως ανέκαθεν αφοσίωσίς μου προς το πρόσωπόν Σας αποκορυφούται σήμερον εις την ευγνωμοσύνην ην αισθάνομαι προς Υμάς διά την σύστασιν την οποίαν απηυθύνατε υπέρ εμού προς τους συνδημότας μας Φιλελευθέρους…
Στην συγκέντρωση των Λαϊκών στην Αθήνα με την παρουσία του Τσαλδάρη, δείγμα της ιδιαίτερης βαρύτητας που είχαν λάβει οι δημοτικές εκλογές του 1934, απαντά η ιστορική ψυχή του Βενιζελισμού με μια πραγματικά μεγάλη συγκέντρωση υποστήριξης του Γεωργιάδη στις 6 Φεβρουαρίου 1934, στην ιστορική ακρόπολη του Φιλελευθερισμού, στο Ηράκλειο. Το θέατρο Πουλακάκη ήταν μικρό να χωρέσει το πλήθος που καταλαμβάνει και τον περιβάλλοντά του εξωτερικό χώρο της Πλατείας των Τριών Καμαρών. Ο πολιτικός λόγος του υποψηφίου δημάρχου, του ανθρώπου προς τον οποίον είναι εστραμμέναι αι ελπίδες του Ηρακλείου, συναινετικός, ώριμος και ουσιαστικός, απαλλαγμένος από ύβρεις και συκοφαντίες για τους αντιπάλους του. Μεγάλη και η απήχηση στο συγκεντρωμένο πλήθος όλων των τάξεων και των κοινωνικών ομάδων, η παρουσία αυτή τη φορά του προσφυγικού στοιχείου ήταν πολύ έντονη:…ΜΗΝΑΣ-ΑΛΛΑΓΗ- ΛΑΟΣ. ΚΑΤΩ Η ΦΑΥΛΟΚΡΑΤΙΑ.. ΖΗΤΩ ο Βενιζέλος, Ζήτω ο Πλαστήρας, Ζήτω ο Φιλελεύθεροι, Να μας ζήσει Δήμαρχέ μας…, τα συνθήματα που κυριαρχούν.
Δήμαρχος στο Ηράκλειο
Σε αυστηρά τοπικό επίπεδο η κατάσταση στο Ηράκλειο στα 1934 δεν ήταν καλύτερη: Απαντώντας με σειρά άρθρων του σε μεγάλη έρευνα της «ΑΝΟΡΘΩΣΗΣ», της εφημερίδας του Ανδρέας Ζωγράφου, για τον Δήμο και τις ανάγκες της πόλης, λίγους μήνες μετά την εκλογή του (Δεκέμβριος 1934), ο Μηνάς Γεωργιάδης σημειώνει: …Καθ’ ημάς ο Δήμος έχει ανάγκην από όλα ή μάλλον καλύτερα δεν έχει τίποτε. Και όταν λέγομεν δεν έχομεν τίποτε δεν λέγομεν καμμία υπερβολή. Με αυτό δεν θέλομε να κατηγορήσωμε κανένα. Όλοι ειργάσθησαν αλλά απρογραμμάτιστα, χωρίς συνοχήν, με κατεύθυνσιν το εφήμερον και την επιφανειακήν εντύπωσιν…
Τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες εντοπίζονταν σε όλα τα επίπεδα ζωής των δημοτών αλλά και των επισκεπτών της πόλης, σε όλους τους τομείς ευθύνης του Δήμου. Στη διοικητική του οργάνωση, στην οικονομική λειτουργία, στον αστικό του σχεδιασμό, στην πνευματικό και κοινωνικό του χαρακτήρα. Ο Απολογισμός όμως που θα γίνει στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου τέσσερα χρόνια μετά, στις 15 Δεκεμβρίου 1938, θα είναι εξαιρετικά θετικός. Ο Μηνάς Γεωργιάδης, με τη συνεργασία δημοτικών συμβούλων όπως ο Αριστοτέλης Γραμματικάκης, ο Κίμων Ανεμογιάννης, ο Σπύρος Αλεξίου, ο Στέλιος Χελιδόνης, ο Γέωργης Φουντουλάκης, από τη συμπολίτευση, ο Νικόλαος Καρέλλης, ο Κωνσταντίνος Βαρβεράκης και ο Εμμανουήλ Γαλενιανός από την αντιπολίτευση, προώθησε επαναστατικές αλλαγές στο Δήμο, αναδημιούργησε την πόλη και τα προάστειά της.
Και οι αλλαγές ξεκίνησαν από τον ίδιο το Δήμο και το ανθρώπινο δυναμικό του. Καλός επιχειρηματίας ο Μηνάς ήξερε πως τίποτε δεν μπορούσε να αλλάξει, καμμία σταθερά αναδημιουργίας δεν μπορούσε να επιτευχθεί, χωρίς σύμπνοια και συνεργασία του δημοτικού συμβουλίου και των δημοτικών υπαλλήλων. Αυστηρός αλλά και δίκαιος, εργασιομανής αλλά και βαθιά δημοκράτης και ανθρωπιστής, κατάφερε να εμπνεύσει συνεργάτες και υφισταμένους. Δίπλα στο δόγμα του ο Δήμαρχος για το Δήμο και όχι ο Δήμος για τον Δήμαρχο, βάζει ήδη από το λόγο της ορκωμοσίας του κι ένα δεύτερο: …ο υπάλληλος δεν πρέπει να εργάζεται διότι μισθοδοτείται, αλλά πρέπει να μισθοδοτείται διότι εργάζεται… και εργάζεται μετά περισσοτέρας προθυμίας όταν αισθάνεται ότι η εργασία του εκτιμάται δεόντως και ότι αμείβεται δι’ αυτήν…
Προχωράει λοιπόν ο δήμαρχος σε καταρτισμό νέου Οργανισμού εσωτερικής υπηρεσίας του Δήμου, σε τροποποίηση του κανονισμού συντάξεων των δημοτικών υπαλλήλων με στόχο την εξομοίωση τους με τους συναδέλφους τους στο Δημόσιο. Παράλληλα, οι υπηρεσίες του δήμου προχωρούν στη σύνταξη νέου Κτηματολογίου και νέου Δημοτολογίου.
Ο θεωρούμενος ως οικονομικά εύρωστος, πλούσιος δήμος Ηρακλείου βρισκόταν το 1934 σε οικονομική αθλιότητα, από τα μεγάλα χρέη του στις διάφορες Τράπεζες, ιδίως την Κτηματική και την Εθνική, και το σημαντικότερο, σε φοροτεχνική-λογιστική ανεπάρκεια με ένα εισπρακτικό μηχανισμό σε παρατεταμένη γήρανση. Εξακολουθούσαν να ισχύουν φορολογίες βάσει νόμων του 1911, με τις οποίες επιβαρύνονταν περισσότερο οι μικρές αποδόσεις, οι φτωχοί και άποροι των πολιτών και λιγότερο οι μεγάλες αποδόσεις και οι εύποροι δημότες. Άμεσα λοιπόν η δημοτική αρχή την περίοδο 1934-1938, φρόντισε για τη ριζική τροποποίηση και τον εκσυγχρονισμό του φορολογικού συστήματος, με στόχο τη δικαιότερη κατανομή των φόρων, ώστε να επιβαρύνονται προοδευτικά οι ευπορότεροι των πολιτών και στο ελάχιστο οι οικονομικά αδύναμοι και οι άποροι. Τροποποιήθηκε επίσης επί το δικαιότερο το σύστημα είσπραξης των τελών υδροληψίας, φωτισμού και καθαριότητας, ενώ καταργήθηκαν μια σειρά φόρων εισαγωγής αγροτικών προϊόντων από την ενδοχώρα στην πόλη, φόρων που ίσχυαν από την εποχή της βενετοκρατίας και της τουρκοκρατίας, επιβαρύνοντας δυσανάλογα τους φτωχούς παραγωγούς και δυσχεραίνοντας την ανάπτυξη του τοπικού, χερσαίου εμπορίου.
Τα έργα του
Αναφερόμενος στην αστεοδομία και τη ρυμοτομία της πόλης, λίγους μήνες, μετά την ορκωμοσία του ο Γεωργιάδης θα την περιγράψει με μια φράση, που μέχρι προ τινός, είχε καταντήσει κάτι σαν κλισέ, σαν απόφθεγμα στα χείλη επισκεπτών και δημοτών της και κυρίως αυτών που μόνιμα μεμψιμοιρούν και διαρκώς παραπονούνται για την πόλη που τους φιλοξενεί, μόνιμα ή περιστασιακά: …Την καλύτερη εικόνα, γράφει ο Γεωργιάδης, της καταστάσεως της πόλεως μας από ρυμοτομικής απόψεως δίδει το πρωτοφανές φαινόμενον ότι ενώ είμεθα πόλις παραθαλασσία δεν βλέπομε θάλασσα αν δεν πάμε εις την Τρυπητήν… Και συνεχίζει… Γι’αυτό θέλομεν δρόμους κινήσεως και δρόμους αερισμού, γιατί όχι μόνο δεν έχουμε δρόμους καλούς, δεν έχουμε καν δρόμους, ούτε στο κέντρο ούτε στα συνοικιακά προάστεια. Αλλά δια να γίνουν ρυθμοτομίαι χρειάζεται πρώτα απ΄ όλα σχέδιον πόλεως και σχέδιον δεν έχομεν…Χωρίς σχέδιον πόλεως δεν είναι δυνατόν να έχωμεν ούτε οδικόν δίκτυον, ούτε υπονόμους. Και επί τούτων δέον να αρχίσωμεν σήμερον….
Και πράγματι στη διάρκεια της θητείας του και με τη επιμονή που τον διέκρινε, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της εκπόνησης του σχεδίου πόλης και εγκρίθηκε οριστικά με νομοθετικό διάταγμα. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε μεταξύ των άλλων την ανέγερση Δημοτικής Αγοράς, Δημοτικών λουτρών κλπ.
Παράλληλα, σημαντικές ρυμοτομικές παρεμβάσεις, διανοίξεις, ασφαλτοστρώσεις και πλακοστρώσεις δρόμων γίνονται στο ιστορικό κέντρο και στα προάστεια: Έβανς, Δαιδάλου, Επιμενίδου, Κορωναίου, Πύλης Δερματά, αλλά και Πόρος, Ατσαλένιο, Άγιος Ιωάννης, Φορτέτσας, Νέας Σμύρνης, Νέου Ηρακλείου κ.ά. Για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, της δημόσιας υγιεινής, αλλά και για την βιομηχανική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης γίνονται σημαντικότατες παρεμβάσεις, τόσο στον κατασκευαστικό τομέα, όσο και σε διοικητικό πλαίσιο (ίδρυση λόγου χάρη αυτόνομης δημοτικής υπηρεσίας Ηλεκτροφωτισμού), στα τέσσερα βασικά αστικά δίκτυα: ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτρισμού και συγκέντρωσης απορριμμάτων. Δηλ. με την αντικατάσταση των απαρχαιωμένων τμημάτων των υπαρχόντων δικτύων και ταυτόχρονα με την επέκτασής τους σε νέες περιοχές και οικισμούς, ιδιαίτερα σε αυτούς που φιλοξένησαν τους νέους δημότες της πόλης, τους πρόσφυγες.
• 10.000 νέα μέτρα σωληνώσεων ύδρευσης, τοποθέτηση υδρομέτρων,
• πλήρες δίκτυο αποχέτευσης από Ακ-Τάμπια- Βίγλα-περιοχή Νέων Βρυούλων,
• 950 νέα μέτρα μεταφοράς ρεύματος υψηλής τάσεως,
• επέκταση δικτύου διανομής από την Πύλη Χανίων έως Τάλως και από Χρυσοπηγή έως Μπεντεβή-Πατέλες και Κατσαμπά,
• παροχή φθηνού ρεύματος κίνησης στη βιομηχανία.
• Αγορά για πρώτη φορά αυτοκινήτων για την μεταφορά απορριμμάτων και τοποθέτηση κάδων περισυλλογής.
Επίσης ολοκληρώνεται η ανοικοδόμηση του μεγαλύτερου τμήματος του Δημαρχείου, της ενετικής λότζιας, μίας νέας πτέρυγας του Πανανείου Δημοτικού Νοσοκομείου, προστίθενται άλλα 12.000 τ.μ. στο Δημοτικό Κοιμητήριο, μαζί με υδατοδεξαμενή και το Οστεοφυλάκειο, για να καλυφθούν οι ανάγκες του, και αρχίζουν γοργά οι εργασίες ανοικοδόμησης των νέων δημοτικών σφαγείων, που θα καταστραφούν όμως με τους γερμανικούς βομβαρδισμούς.
Η εκτέλεση τόσων δημοτικών έργων, είχαν και μια άλλη διάσταση, μία διάσταση κοινωνική, που είχε τονισθεί από τον δήμαρχο στις προγραμματικές του, όπως θα λέγαμε δηλώσεις του: …εάν εκτελεσθούν τα έργα, έγραφε στην «ΑΝΟΡΘΩΣΗ», …θα εξευρεθεί εργασία δια του εργάτας, οίτινες σήμερον αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας λόγω της εξακολουθούσης παγκοσμίου οικονομικής κρίσεως…
Κοινωνική πολιτική, κοινωνική πρόνοια για τα λαϊκά, εργατικά στρώματα, για τους οικονομικά ασθενέστερους των πολιτών, δεν είναι για το Γεωργιάδη λέξεις κενές, συνθήματα πολιτικά, αλλά βιωματικά απόσταγμα ψυχικής και ηθικής διαμόρφωσης, που είχε ήδη μετατραπεί σε καθημερινή πρακτική στη συμπεριφορά του προς τον Άλλο, τον όποιο Άλλο, επώνυμο ή ανώνυμο, μεμονωμένο άτομο ή κοινωνική ομάδα, κι αυτό ανεξάρτητα του ρόλου και της θέσης του ιδίου. Απλός πολίτης ή ο πρώτος πολίτης αυτής της πόλης ο Μηνάς Γεωργιάδης πάντα βρισκόταν δίπλα στον Άλλο, με ένα βαθύτατο αίσθημα Ανθρωπισμού.
Κάθε Κυριακή των Βαγιών, όπως μας διασώζει ο Ιωάννης Μουρέλλος, ο Μηνάς Γεωργιάδης έστειλε δυό κιλά ψάρια στην ανήμπορη γειτόνισσά του, την κερα-Κανελλοπούλα. Τα Βάγια του 1937, οι δημαρχιακές υποχρεώσεις τον ανάγκασαν να ταξιδέψει στα Χανιά, αλλά για να μην αφήσει στενάχωρη την κερα-Κανελλοπούλα, παράγγειλε στον κλητήρα του να της πάει πρωΐ-πρωΐ της Κυριακής, μετά τη Λειτουργία, δύο κιλά φρέσκο ψάρι από το λιμάνι.
Ο Ιωάννης Μουρέλλος, που διασώζει τη μαρτυρία, τον έλεγχε τακτικά και για την απλόχερη κρητική φιλοξενία με την οποία δεχόταν κάθε επισκέπτη της πόλης του. Αλλά και όταν ταξίδευε ο ίδιος, όταν γινόταν ο ίδιος φιλοξενούμενος, ποτέ δεν ταξίδευε με άδεια χέρια. Γνήσιος κρητικός, πήγαινε σε φίλους και γνωστούς, φορτωμένος με κανίσκια αγορασμένα και πληρωμένα από το προσωπικό του βαλάντιον. Το μόνο που τον ένοιαζε, το μόνο που ήθελε ήταν οι ξένοι του να αγαπούν, να τιμούν και να βοηθούν την πόλη του. Στο συλλογικό επίπεδο και στα χρόνια της δημοτικής του αρχής έγινε για πρώτη φορά καταγραφή των απόρων και δεομένων δημοτικής αντιλήψεως δημοτών. Τα ποσά που δαπανήθηκαν για την ενίσχυσή τους και γενικά για φιλανθρωπικούς σκοπούς και για φιλανθρωπικά ιδρύματα και σωματεία, αυξήθηκαν προοδευτικά από 1.450.000 το 1934 στα 2.380.000, το 1938. Η ριζική ανακαίνιση του εξοπλισμού του Πανανείου Νοσοκομείου σε συνδυασμό με την οικοδόμηση της νέας πτέρυγάς του σε σχέδια Τζομπανάκη, για τη στέγαση νέων κλινικών και τμημάτων του, (Μικροβιολογικό, Ακτινολογικό Εργαστήριο), αλλά η καθιέρωση των νέων, πρωτοποριακών θεσμών νοσοκομειακής περίθαλψης, δηλ. των λαϊκών εξωτερικών ιατρείων και της δωρεάν ιατρικής περίθαλψης σε απόρους, ανακουφίζουν όλες τις κοινωνικές τάξεις και ιδιαίτερα τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα. Επίσης σε συνεργασία με τη Νομαρχία, ο Δήμος είχε υποβάλλει στο αρμόδιο Υπουργείο σχέδιο πολεοδομικού οργανισμού για τη στέγαση χιλίων αστέγων οικογενειών, αλλά και στέγασης των στραφιδεργατριών, που έρχονταν στην πόλη εποχικά για να εργαστούν στα εργοστάσια της σταφίδας.
Έργα όμως κοινωνικής πρόνοιας θεωρούσε ο Γεωργιάδης και όλα εκείνα που συντελούσαν… στην ψυχικήν διαμόρφωσιν και την σωματικήν ανακούφισιν και διάπλασιν και αποσπούν τους δημότας και ιδιαιτέρως την νεολαίαν από τα καφφενεία και ταβέρνες και στο τέλος δίνουν μια αλλοιώτικην ζωήν και κατεύθυνσιν στο σύνολο…
Η κατασκευή δημοτικού θεάτρου στο κέντρο της πόλης, στη Πλατεία Καλλεργών, γυμναστηρίου και γηπέδου στίβου, σε οικόπεδα έξω από την Πύλη των Χανιών, δημοσίων θαλασσίων λουτρών, τα περίπτερα στη Βίγλα για τους προσκόπους και στο Αγροκήπιο για το Σώμα Ελλήνων Οδηγών, ήταν κάποια από τα έργα κοινωνικής πολιτικής που προωθήθηκαν, άλλα περισσότερο, άλλα λιγότερο, σε επίπεδο εκπόνησης σχεδίων, στα χρόνια της δημαρχίας του Γεωργιάδη.
Στη πλατεία Δασκαλογιάννη ο Μηνάς Γεωργιάδης ονειρευόταν να κτίσει τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Πόλης, που με πυρήνα τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, θα ήταν το κέντρο κάθε πνευματικής εκδήλωσης και δράσης του Δήμου.
Οι Γεωργιάδηδες, με βαθιά παιδεία οι ίδιοι, συναναστρέφονταν με πνευματικούς ανθρώπους, συμμετείχαν ενεργά και πρωτοπόρα, σε πνευματικά κινήματα της εποχής τους. Ο Μελέκος του Ν. Καζαντζάκη, Μανώλης Γεωργιάδης, ήταν μέλος της Τριμελούς Εφορείας της Βικελαίας στα 1915, ο Τίτος του Συλλόγου Επιστημόνων Ηρακλείου, ο Μηνάς του Μουσικού Συλλόγου «ο ΑΠΟΛΛΩΝ». Στο σπίτι εξάλλου του Μηνά, στον Πόρο, συγκεντρώνονταν συχνά οι πνευματικοί άνθρωποι της πόλης οι Αλεξίου, οι Γραμματικάκηδες κ.ά., αλλά και ξένοι μεγάλοι επισκέπτες και φίλοι όπως ο Παπανούτσος ή ο Giuseppe Gerola. Εύκολα λοιπόν μπορεί να ερμηνεύσει κανείς το όνειρο του δημάρχου για την στέγαση της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης, μέχρι τότε στεγαζόταν σε ένα υγρό ισόγειο, πίσω από του Ρεγκινάκη, και τη μετατροπή της στο εφαλτήριο κάθε δράσης για την πνευματική ανάπτυξη του τόπου. Έτσι, άμεσα, φροντίζει για τον εμπλουτισμό της με 1.500 νέους τόμους βιβλίων, παραλαμβάνεται οριστικά το Τούρκικο Αρχείο και προσλαμβάνεται ο μεγάλος Νικόλαος Σταυρινίδης για να αρχίσει το μεγάλο μεταφραστικό του έργο. Επίσης χρηματοδοτεί οικονομικά και επιβραβεύει ηθικά φιλολογικές εκδόσεις και καλλιτεχνικές εκθέσεις, όπως του Στυλίτου, του Δερμιτζάκη, του Σταυράκη, του Καραμπίνη, της Παΐζη και άλλων, και το σημαντικότερο, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, συγκροτεί Επιτροπή Εφορείας της Βιβλιοθήκης, με πρόεδρο, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβολίου και πρωταρχικό σκοπό την προκήρυξη διαγωνισμού για την ανέγερση του κτιρίου στέγασης της Βικελαίας, που θα ήταν η νέα Στέγη των Γραμμάτων και των Τεχνών στο Ηράκλειο. Τα σχέδια δυστυχώς θα καταστραφούν με το γερμανικούς βομβαρδισμούς του 1941. Και δεν ήταν μόνο τα σχέδια της βιβλιοθήκης. Ο πόλεμος ανέτρεψε όλο τον σχεδιασμό του για την πόλη …όλας τας κατευθύνσεις, τας οποίας ωραματίσθημεν για μίαν πλήρη και συγχρονισμένην διαμόρφωσιν του Δήμου ημών …
H Aντίσταση κι η εκτέλεση
Η γερμανική εισβολή θα βρει τον πρώτο πολίτη της πόλης, συνεπή στις αρχές και τα πιστεύω του, στην πρώτη γραμμή της λαϊκής αντίστασης. Ο Μηνάς, ο Τίτος, ο Ραπτόπουλος, ο Στυλιανός Γιαμαλάκης, ο Μανώλης Πετράκης, μαζί με άλλους πατριώτες, συγκροτούν στις αρχές του 1941, την Κρητική Επαναστατική Επιτροπή, που λίγο αργότερα μετονομάζεται σε Εθνική Κρητική Επαναστατική Επιτροπή. Λίγους μήνες αργότερα, 15 Ιουνίου 1941, ο Τίτος, ως αντιπρόσωπος του Νομού Ηρακλείου, μαζί με άλλους επτά πατριώτες, τον γιατρό Παΐση, εφέτη Καρακουλάκη, τον δικηγόρο Ιωαννίδη, τον πατέρα του Φοίβου, τον συνταγματάρχη Ανδρέα Παπαδάκη, από το Ρέθυμνο, τον Αντώνη Γρηγοράκη από τον Κρουσώνα, τον ταγματάρχη Ραπτόπουλο, από τη Βιάννο, συναντώνται στα Χανιά και δημιουργούν την Α.Ε.Α.Κ. (Ανώτατη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης), την πρώτη Παγκρήτια αντιστασιακή οργάνωση στην Κρήτη. Κι όταν οι Γερμανοί θα καταλάβουν το Ηράκλειο, ο δήμαρχος της Πόλης, μαζί με τον Τίτο και τον Μανώλη, θα είναι από τους πρώτους, που θα συλληφθούν και θα κρατηθούν ως όμηροι στα κρατητήρια της Γκεστάμπο. Στις 3 Ιουνίου 1942 ο Διοικητής Κρήτης, στρατηγός Άλεξ Αντρέ, με επείγουσα διαταγή στον στρατιωτικό διοικητή Ν. Ηρακλείου Φόλκμαν, του ζητά να εκτελεστούν 12 όμηροι, μεταξύ των οποίων και οι κορυφαίοι των Ηρακλειωτών πολιτών. Είχε προηγηθεί από τις αντάρτικες ομάδες η απόπειρα δολοφονίας επώνυμων συνεργατών του κατακτητή, όπως του Διευθυντή της Χωροφυλακής Ιωάννου Πωλιουδάκη και ο φόνος του προέδρου της Αγίας Βαρβάρας Μιχάλη Χουστουλάκη. Σύμφωνα λοιπόν με το γερμανικό δόγμα της Ομαδικής Ευθύνης και για να τρομοκρατηθούν όλοι οι κάτοικοι του ν. Ηρακλείου και να ασκήσουν έτσι πίεση στις αντάρτικες ομάδες του Ψηλορείτη να σταματήσουν τις εκτελέσεις συνεργατών των Γερμανών, ο στρατιωτικός διοικητής Φόλκμαν, σε συνεργασία με τον αρχηγό της Γκεστάπο ταγματάρχη Χάρτμαν και πιθανόν τον Νομάρχη Ηρακλείου Ιωάννη Πασσαδάκη και τον Δ/ντή Χωροφυλακής Πωλιουδάκη, κατάρτισαν τον πίνακα εκείνων που θα έπρεπε να εκτελεστούν, των πρώτων δώδεκα. Πρώτοι οι τρεις Γεωργιάδηδες…μαζί τους και οι:
Μιχ.Σηφάκης
Ν. Ανωγειανάκης
Ζαχ. Λεβής
Μενέλαος Πατεράκης
Ι.Γ. Φανουράκης
Εμμ. Χαμάμ Λεβής
Μ.Γ. Γκολέμης
Ι.Γ. Σεμερτζάκης
Βασ. Σαμαρειτάκης
Λίγες μέρες μετά τη θυσία του Μηνά, πεθαίνει και η μονάκριβη κόρη του, η μικρή Ασπασία, σε ηλικία μικρότερη των δύο ετών. Τα χρόνια της κατοχής, αλλά και τα πρώτα της απελευθέρωσης ήταν αρκετά σκληρά και για τη χήρα του Μηνά Γεωργιάδη, την Ιασμή Μεταξά, με την οποία είχε παντρευτεί το 1940. Κληρονόμος του μισο-κατεστραμμένου από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς σπιτιού στον Πόρο, αναγκαζόταν να πωλεί μέρος από τα έπιπλα και τα προικιά της για να επιβιώσει. Αμέσως μετά την απελευθέρωση όμως ο Δήμος Ηρακλείου δεν την ξέχασε, γιατί δεν ξέχασε ποτέ τον ήρωά του, τον Μέγα Δήμαρχο, τον Φωτεινό Οδηγό του, τον Ιδεώδη Ανθρωπιστή, όπως τον ανέφερε στην συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου της 27ης Ιουνίου του 1945 ο τότε πρόεδρος της Δημαρχιακής Επιτροπής Δημήτριος Χαλκιαδάκης. Έτσι, κινούνται άμεσα οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για τη χορήγηση σύνταξης από το Υπουργείο Οικονομικών στη χήρα του Μηνά Γεωργιάδη, ενώ ομόφωνα το δημοτικό συμβούλιο, ύστερα από πρόταση του Νικολάου Νταγιαντά, αποφάσισε να δοθεί στη χήρα Ιασμή Γεωργιάδη εφάπαξ οικονομική βοήθεια 250.000 δραχμών, για να αντιμετωπίσει τις άμεσες βιοποριστικές ανάγκες της.
1944/45-2009 ή καλύτερα 1938-2009: Ο Δήμος και οι πολίτες αυτής της πόλης ποτέ δε ξέχασαν, ποτέ δε ξεχνούν τους ανθρώπους που εργάσθηκαν για την πρόοδό της, αυτούς που θυσιάστηκαν για αυτή και για τα υψηλά ανθρώπινα ιδανικά. Ποτέ δε ξέχασαν το δήμαρχο και μάρτυρα Μηνά Γεωργιάδη. Δρόμοι της πόλης, δημοτικά πάρκα, προτομές, επετειακές εκδηλώσεις στο τόπο του μαρτυρίου, ιστορικά ένθετα, επιμελημένα από έγκριτους δημοσιογράφους, ιστορικούς μελετητές και ευγνώμονες διαδόχους και άξιους συνεχιστές στο δημαρχιακό μέγαρο της Βενετικής Λότζια σε όλη αυτή την πορεία των 67 χρόνων από τη θυσία του, τη θυσία τους.
Η πόλη μας ξέρει να τιμά τους ευεργέτες της. Ξέρει να τιμά τους δημάρχους της και τον πρώτο μεταξύ αυτών, το Μηνά Γεωργιάδη. Το ΔΗΜΑΡΧΟ… Το ΜΑΡΤΥΡΑ.
Σ.Σ. Το κείμενο αυτό, με κάποιες τροποποιήσεις, παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης που διοργάνωσε το ΛΥΚΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ στις 27 Απριλίου για να τιμήσει το μεγάλο Δήμαρχο και Μάρτυρα Μηνά Γεωργιάδη. Θα πρέπει για άλλη μία φορά να ευχαριστήσουμε από καρδιάς το Δ.Σ. του Λυκείου Ελληνίδων και ιδιαίτερα την Πρόεδρό του κ. Μ. Καλογεροπούλου και την υπεύθυνη του Φιλολογικού Τμήματος και ψυχή της εκδήλωσης κ. Μ. Αλιβιζάκη- Ταμιωλάκη. Πολλές ευχαριστίες οφείλονται για την πολύτιμη και ουσιαστική βοήθειά τους με την παραχώρηση αρχειακού υλικού, στην οικογένεια Γεωργιάδη και ξεχωριστά στον Μηνά Γ. Γεωργιάδη, συνάδελφο στην Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη. Τον Αλέκο Ανδρικάκη και τη «Πατρίδα», που εγκάρδια ευχαριστούμε κι αυτή τη φορά για την τιμητική φιλοξενία. Ευχή και επιθυμία μας είναι να μπορέσουμε με τη βοήθεια της οικογένειας, καλών φίλων και φορέων, να ολοκληρώσουμε τη μελέτη για τη ζωή και το έργο του Δημάρχου Μηνά Γεωργιάδη.
ΑΡΘΡΟ - ΜΑΝΟΛΗΣ ΔΡΑΚΑΚΗΣ
ΠΗΓΗ - ΕΦΗΜ ΠΑΤΡΙΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου