Ο ΔΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΦΑΙΣΤΟΥ

Ο Δίσκος της Φαιστού είναι ένα αρχαιολογικό εύρημα από την Μινωική πόλη της Φαιστού στη νότια Κρήτη και χρονολογείται πιθανώς στον 17ο αιώνα π.Χ.. Αποτελεί ένα από τα γνωστότερα μυστήρια της αρχαιολογίας, αφού ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σε αυτόν παραμένουν άγνωστα.

Ο δίσκος ανακαλύφθηκε στις 3 Ιουνίου 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουΐτζι Περνιέ και φυλάσσεται σήμερα στοΑρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ο δίσκος της Φαιστού ανακαλύφθηκε στο υπόγειο του δωματίου XL-101 του Μινωικού παλατιού της Φαιστού, κοντά στην Αγία Τριάδα, στη νότια Κρήτη. Ο Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Pernier ανάκτησε αυτό τον εντυπωσιακά άθικτο "δίσκο", περίπου 15 εκατ. στη διάμετρο και ομοιόμορφα μόλις πάνω από 1 εκατ. στο πάχος, στις 3 Ιουλίου 1908.

Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από πηλό. Η μέση διάμετρός του είναι 16 εκατοστά και το μέσο πάχος του 2.1 εκατοστά. Στις δύο όψεις του βρίσκονται 45 διαφορετικά σύμβολα, πολλά από τα οποία αναπαριστούν εύκολα αναγνωρίσιμα αντικείμενα, όπως ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πουλιά, έντομα, φυτά κ.α. Συνολικά υπάρχουν 241 σύμβολα, 122 στην 1η πλευρά και 119 στη 2η, τοποθετημένα σπειροειδώς. Τα σύμβολα είναι χωρισμένα σε ομάδες με τη χρήση μικρών γραμμών που κατευθύνονται προς το κέντρο του δίσκου.

Για φαντάσου … Ένα πήλινο αντικείμενο, το οποίο χρονολογείται από τον 17οαιώνα π.χ., από την ημέρα που βγήκε από την κρυψώνα του έχει μπερδέψει όλον τον επιστημονικό και μελετητικό κόσμο του πλανήτη. Κανείς δεν μπόρεσε ναφτάσει σε ασφαλή συμπεράσματα αναφορικώς προς την χρησιμότητά του και τα λόγια του είναι καλά κρυμμένα. Το αρχαιότερο δείγμα τυπογραφίας στέκει μπροστά μας. Όταν ο πηλός ήταν νωπός αποτύπωναν με κινητά στοιχεία τα σημάδια.

Ας δούμε την ιστορία του αρχικά, να δούμε που θα μας βγάλει. Ο Δίσκος της Φαιστού βρέθηκε στις 03.06.1908 από τον ιταλό αρχαιολόγο Luigi Pernier στο ανάκτορο της Φαιστού, στο υπόγειο του δωματίου με κωδική ονομασία XL-101. Ο δίσκος είναι φτιαγμένος από πηλό με διάμετρο 16 εκατοστά και μέσο πάχος 2,1 εκατοστά. Επάνω του έχει σύμβολα. Αυτά τα σύμβολα από την μία όψη είναι 241 και από την άλλη όψη 119. Είναι τοποθετημένα σπειροειδώς, με κατεύθυνση από την περιφέρεια προς το κέντρο του δίσκου. Έχει 45 διαφορετικά σύμβολα, εκ των οποίων ορισμένα είναι εύκολα αναγνωρίσιμα. Άρα τα περισσότερα επαναλαμβάνονται. Ορισμένα από αυτά τονίζονται, άρα υπήρχαν κανόνες γραμματικής!!!

Ο άγγλος Μιχαήλ Βέρντις αρχιτέκτονας, αλλά και ερασιτέχνης μελετητής, ήταν εκείνος που αποκρυπτογράφησε την γραμμική γραφή Β’ και στις 01.06.1952έδωσε μία γερή σπρωξιά στον τότε επιστημονικό κόσμο. Οι σύγχρονοί του αρχαιολόγοι «επιστήμονες», με πολύ κόπο κατάφεραν να ξεπεράσουν το σύμπλεγμα που τους δημιούργησε. Αυτός … ένας ερασιτέχνης κατάφερε αυτό που δεν είχαν καταφέρει οι ειδικοί;! Αυτή η παράγραφος είναι εμβόλιμη γιατί θεωρώ τους ρομαντικούς «ερασιτέχνες» πολύ πιο αποτελεσματικούς από τους επαγγελματίες. Μη έχοντας επιστημονικές παρωπίδες, μπορούν εύκολα να διαβούν μονοπάτια με την σκέψη τους και να αναλύσουν ένα θέμα αποτελεσματικότερα.

Ο μελετητής του Μινωϊκού πολιτισμού Λεόν Πομεράνς πιστεύει πως ο δίσκος της Φαιστού δεν χρειάζεται μετάφραση αλλά ερμηνεία. Αυτή του την άποψη την στηρίζει στην ιδέα πως τα σύμβολα δεν αφορούν κάποια γλώσσα αλλά πρόκειται για αλληγορικά σύμβολα (όπως π.χ. τα αστρολογικά). Αυτά τα σύμβολα βρέθηκαν σε έναν πέλεκυ στο μινωικό σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου, όπως επίσης σε έναν λίθο σε σχήμα πυραμίδας στην περιοχή των Μαλίων. Οπότε καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως αυτή η γραφή είχε ευρύτερη χρήση.
Εικασίες περί της χρησιμότητας του δίσκου; Πολλές! Η φαντασία του ανθρώπου πάντα ξάφνιαζε, εξ’ άλλου. Πολλοί θέλουν να δουν μία σχέση ανάμεσα στον Δίσκο της Φαιστού και στους δίσκους της φυλής Τζόπας οι οποίοι μένουν στα βουνά ανάμεσα ΒΔ του Θιβέτ και ονομάζουν την πρωτεύουσά τους Ντουιϊνάχ. Πρόκειται για μία μικρόσωμη φυλή –δεν ξεπερνούν το 1,2 μ. ύψος-. Ο αρχηγός τους μένει σε ένα μεταλλικό παλάτι (λένε πως πρόκειται για χαλασμένο διαστημόπλοιο) και αναφορικά με την ιστορία τους…; Όπως μας λένε οι ίδιοι επισκέφθηκαν τον πλανήτη μας οι πρόγονοί τους, περίπου το 12.000 π.χ., αλλά χάλασε τοδιαστημόπλοιό τους και παρέμειναν εγκλωβισμένοι στον πλανήτη Γη.
Λένε πως προέρχονται από τον Σείριο. Πριν αρκετές 10ετίες δέχθηκαν μίαεπίσκεψη. Ποιος; Ο γνωστός μας κος ‘Εβανς. Του έδειξαν τους δίσκους τους, θαύμασε ο Εβανς αυτά τα μυστήρια κατασκευάσματα και φεύγοντας πήρε μαζί του έναν από αυτούς (εννοείται!). Αυτός ο λαός έχει στην κατοχή του παρόμοιους σε σχήμα δίσκους, μόνο που το υλικό κατασκευής τους είναι τελείως άγνωστο σε εμάς. Οι διαστάσεις τους είναι πάχος 5 εκατοστά και διάμετρο 21. Δεν μπόρεσαν να το τρυπήσουν ούτε με διαμαντένιο τρυπάνι, και ενώ το μέγεθός τους είναι μικρό το βάρος τους είναι δυσανάλογα μεγάλο. Μετά βίας μπορεί ένας άνδρας να σηκώσει έναν από αυτούς. Το μυστήριο με αυτούς τους δίσκους είναι πως το βάρος τους μεταβάλλεται κάθε μισή ώρα και τα μαγνητόμετρα έδειχναν περίεργες αντηχήσεις να βγαίνουν από το εσωτερικό του. Οι Ρώσοι έχουν ασχοληθεί πολύ με αυτούς τους δίσκους. Προσωπικά δεν βρίσκω κάποια ομοιότητα με τους δικούς μας, αλλά πολλοί επιμένουν να τους συγκρίνουν για αυτό και αναφέρω τις διαφορές τους.

Ο Θεόδωρος Αξιώτης χρησιμοποιώντας και εκείνος την ερμηνεία των συμβόλων ανακαλύπτει πίσω από τον δίσκο, τον Μινωϊκό πολιτισμό και πιθανολογεί ο δίσκος αυτός να περιγράφει τους άθλους του Ηρακλή.

Ας πάμε τώρα σε έναν άλλον έλληνα, τον κο Πολύμερο, ο οποίος είναι γλωσσολόγος και μελετητής του μινωϊκού πολιτισμού. Στο βιβλίο του «Ο Δίσκος της Φαιστού έλυσε την σιωπή του» μας μαθαίνει … Ξεκινά με μία καινοτομία : δεν διαβάζει τον δίσκο από την περιφέρεια προς το κέντρο όπως όλοι οι προγενέστεροι έκαναν αλλά από το κέντρο προς την περιφέρεια και ομολογώ πως έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Να γιατί :

Αποκρυπτογράφηση :
«Ιέρεια ανακτορική / ιαθώ τε βόα / ιερά μάτια ανήγαγα σά / Ερατοία, ιαρήια τέλεια ανακτορόποι / ανήγαγα σα/ (Η) δε Πυθία μοι ειπέ τε βω / δε μέγα ιλάσουσα θύσω αίγας δέκα, νάπη / φυγοιόα τε ποέjα ανασταθείσα / Όλα δίδω ιατά / Μϊι δίδω άλλα τόσα / Και έσω εμοί, επίνοσα κειτοντία / θεραπεία. Ζάφυσα Γαία .
Μετάφραση :
Ιέρεια ανακτορική / φώναξε δυνατά για να γίνω καλά / ιερά ιμάτια έφερα δω πάνω σε εσένα / Σεβαστή, σφάγια τέλεια για τα ανάκτορα / έφερα εδώ πάνω για σένα / (Η) δε Πυθία μου είπε να έρθω σε εσένα / και αφού κάνω μεγάλο ιλασμί / να θυσιάσω δέκα γίδες στην κοιλάδα / και θα φύγω πεζή αφού σταθώ στα πόδια μου / Όλα σου δίνω τα νοσήλια / και θα σου δώσω άλλα τόσα / Και γίνε μου θαλερή Γαία / θεραπεύτρια της αρρώστιας μου.

Μία άρτια μετάφραση με τις πέντε προτάσεις να δίνουν μία σαφή εικόνα για το νόημα του κειμένου. Δεν γνωρίζω αν σήμερα έχει επιβεβαιωθεί η μετάφραση αυτή, αν και θα με ξάφνιαζε αν γινόταν τόσο γρήγορα. Το βιβλίο είναι σχετικά νέο.

Θα ήθελα να προσθέσω πως παρά τις όποιες διαφωνίες αναφορικά με την ερμηνεία ή/και μετάφραση του δίσκου της Φαιστού, αυτό καθεαυτό το γεγονός της ύπαρξης τυπογραφίας ήδη από τον 17ο αιώνα π.χ., είναι σπουδαίο. Μας δείχνει με το δάχτυλο (αγενέστατα, το ομολογώ) έναν πολιτισμό πιο προηγμένο από αυτόν που φανταζόμαστε οι περισσότεροι. Αν αποφύγουμε να εστιάσουμε το βλέμμα μας στο δάχτυλο, ίσως να καταφέρουμε να δούμε που δείχνει! Ας δούμε το σύνολο του πολιτισμού, ενός νησιού όπου οι κάτοικοί του είχαν στην διάθεσή τους μηχανικούς και τεχνίτες του επιπέδου του Δαίδαλου. Κατασκευές του είδους του Λαβύρινθου και μηχανές σαν τον Τάλω ο οποίος προστάτευε όλο το νησί, τρέχοντας από άκρη σε άκρη. Βρέθηκαν νομίσματα που απεικονίζουν το γνωστό αυτό ρομπότ της αρχαιότητας στην Φαιστό. Λέτε να είναι μύθος; Ίσως. Ίσως, όμως να είναι τόσο μύθος όλα αυτά, όσο ήταν μύθος και η Τροία πριν την ανακάλυψή της …Οι αρχαίοι Έλληνες ταξίδευαν. Ταξίδευαν πολύ. Είχαν στην διάθεσή τους μέσα, που ο εγωισμός του «προηγμένου ανθρώπου» που δημιούργησε έναν «προηγμένο πολιτισμό» δεν μας αφήνει να δούμε.