Η ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ

Ήταν το μοναστήρι των Αυγουστιανών μοναχών του Χάνδακα. Λειτούργησε από το τέλος του 13ου (ή αρχές του 14ου) αιώνα ως το τέλος της Βενετσιάνικης κυριαρχίας στα 1669.

Είχε σχήμα ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου με μεγαλοπρεπείς διαστάσεις 15 μέτρων πλάτους και 40 μέτρων μήκους. Η μονή ήταν μονόκλιτη ξυλόστεγη Γοτθική Βασιλική. Ο ναός έφερε διακόσμηση από ανάγλυφες μορφές της Παναγίας και των Αποστόλων.

Ο ισχυρός σεισμός που έπληξε το Ηράκλειο στα 1508 προκάλεσε σημαντικές καταστροφές στο ναό. Αναστηλώθηκε όμως και επισκευάστηκε συνεχίζοντας να λειτουργεί ως μοναστήρι των Αυγουστιανών μοναχών, ενός τάγματος που είχε θέσει ως στόχο του την εκπαίδευση και την φιλανθρωπία.

Κατά την Τουρκοκρατία, οι Τούρκοι μετέτρεψαν το ναό σε τζαμί της Βαλιδέ σουλτάνας, γνωστό έκτοτε Βαλιδέ ή Βαλτέ Τζαμισί. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923 είχε διαμορφωθεί σε σχολείο. Ο ναός του Σωτήρος λειτούργησε ως εκπαιδευτήριο, το γνωστό γυμνάσιο θηλέων από το 1926 έως τις αρχές του 1969.
Ο ναός είχε κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο. Ο εκπρόσωπος όμως της Χούντας στην Κρήτη Στ. Πατακός, παρά τις διαμαρτυρίες πνευματικών Ηρακλειωτών, κατεδάφισε τον Ιούλιο του 1970 ένα από τα μοναδικά και αναντικατάστατα μνημεία του Χάνδακα.
Σήμερα ο χώρος αυτός έχει διαμορφωθεί σε πλατεία.